با توجه به تاثیر نوسانات ارزی بر زندگی معیشتی مردم اعم از تولیدکننده و مصرف‌کننده و همچنین فعالان اقتصادی کشور، تبیین بازارهای موازی برای کنترل قیمت ارز یکی از راهکارهایی است که دولت از سال گذشته به آن دست زده است.
بازار متشکل ارزی که یکی از این بازارهاست می‌تواند در ساماندهی و تثبیت نرخ ارز آثار فراوانی داشته باشد. بازار متشکل ارزی بر اساس مکانیسم عرضه و تقاضا عمل خواهد کرد و اگر در این بازار نرخ ارز بر اساس این مکانیسم که شاخصه اصلی آن عدم انحصار است عمل کند نتایج خوبی برجا خواهد گذاشت. اما بازار ارز حوزه حساسی است و بالطبع مدیریت می‌طلبد.
عدم مدیریت تقاضا در بازارهای قبلی باعث شد که منابع ارزی کشور ضربه بخورد و در این مورد می‌توان ۱۸میلیارد دلار ارز کالاهای اساسی را مثال زد که از بین رفت. بخشی از تقاضا از سوی تجار و فعالان اقتصادی صورت می‌گیرد که قابل اعتماد هستند اما بخشی دیگر کاذب است. دلالان و سودجویان با بهره گرفتن از جو روانی بازار و ایجاد تقاضاهای کاذب باعث ناپایداری بازار ارزی کشور شده‌اند. از الزام مدیریت تقاضا در شرایطی که کشور در جنگ اقتصادی به سر می‌برد و سلاح دشمن هم ارز است نمی‌توان گذشت چراکه شناسایی تقاضا کاذب راهکاری است که می‌توان بر آن تکیه کرد.
البته در طرف تقاضا به اندازه عرضه انحصار وجود ندارد. حضور بانک مرکزی به عنوان یکی از عرضه‌کنندگان ارز در این بازار می‌تواند ساختار عرضه را یکپارچه کند. بخشی از ارزهای این بازار از طریق ارزهای پتروشیمی و فروش نفت تامین می‌شود و بخش دیگر از طریق فعالان اقتصادی. البته در اینجا می‌توان با متصل کردن بازار متشکل ارزی به ارزهای حاصل از صادرات منابع عرضه این بازار را تقویت کرد. البته نباید فراموش کرد که خود عرضه‌کنندگان تا حدی تابع شرایط سیاسی هستند و این شرایط بر بازار تاثیرگذار خواهد بود اما متولیان این بازار باید تا حد امکان از انحصارگرایی در آن اجتناب کنند.
به کلامی دیگر با توجه به شرایط حساسی که در آن به سر می‌بریم، اگر این بازار بخواهد نتایج قابل قبولی داشته باشد باید نقش مدیریتی دقیق و مستمری بر مکانیسم عرضه و تقاضا ایفا کند چراکه نوسانات ارزی تبعاتی دارد و این تبعات علاوه بر حوزه‌های اقتصاد کلان و امنیتی، بر سفره مردم نیز تاثیرگذار است. البته این مدیریت به معنای دخالت دولت نیست و دولت باید به هر دو طرف بازار متشکل ارزی آزادی عمل بدهد اما این آزادی عمل بدون مدیریت در شرایط حساس کنونی تبعات خواهد داشت. شرایط اقتصاد کشور عادی نیست و به دلیل حضور دلالان و سودجویان در اقتصاد باید برنامه‌های مدیریتی با همتی بیش از پیش اجرا شود. اجرای بازار متشکل ارزی سهل ممتنعی است که صرفا با مدیریت صحیح و مستمر می‌تواند نتایج خوبی برای فعالان اقتصادی و هم برای مردم داشته باشد.
*رییس اتاق بازرگانی ایران و عراق
منبع: جهان صنعت