اقتصاد24 - موضوع بر سر تلاش‌ها و ناکامی‌های دولت روحانی برای توسعه پارس‌جنوبی است و در حالی عدم توسعه فاز ۱۱ پارس‌جنوبی را بر گردن وزیر نفت آن می‌اندازند که نگاهی به گذشته پر فرازونشیب این فاز نشان از این دارد که تاکنون هیج دولتی نتوانسته گره کور فاز ۱۱ را بگشاید. آخر دهه هفتاد (سال ۲۰۰۰ میلادی) بود که شرکت ملی نفت ایران و شرکت توتال فرانسه برای توسعه بخش بالادستی فاز ۱۱ پارس‌جنوبی و ساخت یک کارخانه حدود ۱۰ میلیون تنی تولید LNG به توافق رسیدند و تفاهمنامه‌ای بین دوطرف به امضا رسید.
پس از امضای این تفاهمنامه، شرکت پتروناس مالزی هم برای توسعه فاز ۱۱ پارس‌جنوبی اعلام آمادگی کرد و با توافقی سه‌جانبه شرکت ملی نفت ایران ۵۰ درصد، شرکت توتال فرانسه ۴۰ درصد و پتروناس مالزی ۱۰ درصد از سهام توسعه بخش بالادستی و پایین‌دستی را به عهده گرفتند.
اما در پی عقد این تفاهمنامه و پس از انجام مطالعات مهندسی حساسیت‌های بین‌المللی نسبت به فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران افزایش یافت و طی سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۷ شرکت نفتی توتال به بهانه افزایش قیمت جهانی فولاد و در پی آن بالا رفتن هزینه‌های پروژه، در اجرای عملیات توسعه‌ای فاز ۱۱ تعلل و اقدام به وقت‌کشی کرد تا اینکه شرکت ملی نفت با پیشنهاد افزایش هزینه اجرای پروژه از سوی فرانسوی‌ها مخالفت کرده و در نهایت توتال از فاز ۱۱ پارس‌جنوبی خارج شد.
پس از خروج توتال، در سال ۱۳۸۸ مذاکراتی بین شرکت نفت و شرکت CNPC چین آغاز و در نهایت قراردادی با ارزشی حدود پنج میلیارد دلار بین شرکت نفت و CNPC امضا شد اما چینی‌ها نیز مانند تجربه حضورشان در بسیاری از پروژه‌های عمرانی کشور، در این پروژه نیز کاری از پیش نبردند و سرانجام در پاییز ۹۱ اقدام به ترک پارس‌جنوبی کردند.
پس از خروج چینی‌ها از این پروژه، مذاکراتی بین شرکت نفت و شرکت‌های داخلی مانند پترو ایران، تاسیسات دریایی و پترو پارس انجام شد تا اینکه شهریور ماه سال گذشته عملیات توسعه فاز ۱۱ به شرکت پتروپارس واگذار شد اما چندی پس از این اقدام، با توجه به اولویت‌بندی صورت گرفته در زمینه توسعه فازهای پارس‌جنوبی و با توجه به محدودیت مالی موجود، پتروپارس نیز از این پروژه خارج شد.
در نهایت ۱۲ تیرماه سال ۱۳۹۶ مراسم امضای قرارداد توسعه فاز ۱۱ پارس‌جنوبی با کنسرسیومی متشکل از شرکت فرانسوی توتال با سهم ۱/۵۰، شرکت چینی CNPC با سهم ۳۰ درصد و شرکت ایران پتروپارس با سهم ۹/۱۹ درصد برگزار شد. ارزش این قرارداد ۸/۴ میلیارد دلار و مدت زمان آن، ۲۰ ساله بود که قابلیت تمدید تا ۲۵ سال هم داشت. قرار بود اولین تولید این فاز ۴۰ ماهه آغاز شود و ظرف ١٠ سال هزینه سرمایه‌گذاری آن از محل در اختیار قراردادن بخشی از محصول فاز ١١ پارس‌جنوبی یعنی میعانات گازی تسویه شود. آنطور که گفته می‌شود طی زمانی که توتال در ایران فعالیت کرد اولین جکت فاز ۱۱ پارس‌جنوبی توسط شرکت‌های ایرانی ساخته شد، دفتر توتال در ایران شروع به کار کرد، کار توتال در فاز ۱۱ طبق زمان‌بندی پیش رفت، مناقصه برگزار شد و توتال ۹۰ میلیون دلار در فاز ۱۱ هزینه کرد.
اما با خروج آمریکا از برجام سیاست بر نفت سایه انداخت و تهدیدهای ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا ترس به تن همه شرکت‌های بین‌المللی از جمله توتال انداخت. ترامپ اقدام به اعمال تحریم‌های نفتی علیه ایران کرد و همه شرکت‌های خارجی که با ایران تعامل نفتی داشتند را تهدید کرد اگر تعامل نفتی با ایران را ادامه دهند آنها را تحریم خواهد کرد.
بنابراین توتال ۲۹ مرداد سال گذشته، تقریبا یک سال بعد از امضای قرارداد و حدود چهار ماه بعد از خروج آمریکا از برجام به صورت رسمی ایران را ترک کرد.
محمد مشکین‌فام، مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس اول دی‌ماه سال گذشته در خصوص سرنوشت توسعه فاز ۱۱ پارس‌جنوبی گفت: «تا امروز طبق قرارداد، تمامی طراحی‌ها و مدارک در اختیار شرکت چینی قرار گرفته و اینکه عنوان شده این شرکت نیز پارس‌جنوبی را ترک می‌کند، فقط در رسانه‌ها بوده و هیچ اعلام رسمی تا امروز از سوی شرکت چینی CNPC برای خروج از این پروژه نداشته‌‌ایم. در صورتی که این شرکت نیز پروژه را ترک کند، کار را احتمالا با پتروپارس ادامه می‌دهیم، در هر صورت تا پایان امسال (سال ۹۷) وضعیت پیمانکار پروژه فاز ۱۱ پارس‌جنوبی تعیین‌تکلیف خواهد شد.»
وعده مدیرعامل شرکت ملی نفت و گاز پارس در خصوص تعیین‌تکلیف وضعیت پیمانکار فاز ۱۱ تا پایان سال ۹۷ محقق نشد و تنها خبری که از سرنوشت این فاز در آخرین نشست خبری وزیر نفت در سال ۹۷ مطرح شد آن بود که قرار است یک هیات چینی برای تعیین‌تکلیف فاز ۱۱ به ایران بیاید و قول داده‌اند به‌زودی این سفر انجام خواهد شد. با سفر این هیات چینی به ایران سرنوشت فاز ۱۱ پارس‌جنوبی را مشخص می‌کنیم.»
از آن زمان تاکنون هیچ خبر جدیدی در خصوص سرنوشت قرارداد فاز ۱۱ پارس‌جنوبی اعلام نشده است و تنها چند شرکت ایرانی برای ادامه کار در این پروژه اعلام آمادگی کرده‌اند که با وجود عدم دسترسی به تکنولوژی و تجربه‌های گذشته موفقیت آنان بعید به نظر می‌رسد.
مهم‌ترین بخش در این فاز افت فشار مخزن است که شرکت‌های ایرانی تاکنون تجربه‌ای در این خصوص نداشته‌اند.
به گفته کارشناسان ایستگاه تقویت فشار مورد نیاز در فاز ۱۱ یک سکوی ۲۰ هزار تنی است و سکوهایی که تاکنون در پارس‌جنوبی ساخته شده هر کدام فقط ۲۵۰۰ تن وزن داشته‌اند و تا به امروز سکویی با این وزن در داخل ساخته نشده است.
بنابراین دلیل اصرار وزیر نفت هم برای حضور توتال در این پروژه طراحی این تکنولوژی توسط این شرکت فرانسوی و الگوبرداری از آن برای سایر فاز‌ها بوده است. در همین حال بیژن زنگنه روز گذشته با بیان اینکه شرکت‌های ایرانی نمی‌توانند تکمیل فاز ۱۱ پارس‌جنوبی را در دست گیرند، در این خصوص توضیح داد: رهبر کنسرسیوم، شرکت چینی است و ۸۰ درصد سهم پروژه برای آنها و ۲۰ درصد آن برای شرکت ایرانی است لذا باید ابتدا چینی‌ها اعلام آمادگی کنند تا کار تکمیل فاز آغاز شود، البته شاید تحریم‌ها علیه ایران دلیل چینی‌ها در تعلل برای آغاز همکاری با ایران باشد.
منبع: روزنامه جهان صنعت