اقتصاد۲۴- هدف اصلی سرمایه‌گذاران از خرید دارایی‌های سرمایه‌ای، کسب بازدهی حاصل از افزایش احتمالی ارزش آن دارایی‌ها است. این افراد پیش از ورود به یک موقعیت سرمایه‌گذاری، دارایی‌ها را از جوانب گوناگون بررسی و تحلیل می‌کنند تا در گزینه‌هایی سرمایه‌گذاری کنند که طبق انتظار آن‌ها، بیشترین بازدهی احتمالی را داشته باشد.
با این حال، حتی پس از تحلیل و بررسی‌های کامل و موشکافانه نیز این امکان وجود دارد که نتیجه سرمایه‌گذاری، بازدهی مورد انتظار را برآورده نکند. به اختلاف بین بازدهی واقعی یک سرمایه‌گذاری و بازدهی مورد انتظار آن، ریسک گفته می‌شود. افرادی که تصمیم به سرمایه گذاری در دارایی‌های مختلف می‌گیرند، با ابهامات و پیچیدگی‌های متفاوتی در این مسیر مواجه خواهند بود که هر یک می‌تواند ریسک‌هایی را به سرمایه‌گذاری تحمیل کند.
در ادامه انواع ریسک و مثال‌هایی از آن معرفی شده و روش‌هایی برای کم کردن ریسک‌ها تا حد امکان، شرح داده خواهند شد.
انواع ریسک‌های سرمایه‌گذاری
۱- ریسک غیرسیستماتیک
ریسک غیرسیستماتیک به ریسک‌های مرتبط با سهام یک شرکت یا صنعت خاص گفته می‌شود. برای مثال زمانی که درآمد یک شرکت روند نزولی پیدا می‌کند، معمولا اثر منفی آن فقط بر روی سهام همان شرکت گذاشته می‌شود و تاثیری بر وضعیت کل بازار نخواهد داشت. ایجاد تنوع در سبد دارایی، یکی از روش‌های به حداقل رساندن ریسک غیرسیستماتیک محسوب می‌شود.
۲- ریسک سیستماتیک
به ریسکی که تنها محدود به یک شرکت یا یک صنعت به‌خصوص نبوده و تاثیر خود را بر کل بازار سرمایه می‌گذارد، ریسک سیستماتیک گفته می‌شود. بر خلاف نوع قبلی، ریسک سیستماتیک با متنوع‌سازی سبد دارایی برطرف نمی‌شود و از آن‌جایی که وابسته به شرایط اقتصاد و سیاست‌های کلان است، پیش‌بینی یا حذف کامل آن امکان‌پذیر نیست.
مصداق‌هایی از ریسک
● ریسک تجاری
این ریسک به میزان پایداری و تاب‌آوری یک شرکت در برابر چالش‌های کسب‌وکار خود مربوط می‌شود. برای مثال این احتمال وجود دارد که میزان فروش یک شرکت، افت قابل توجهی را تجربه کند یا هزینه‌های عملیاتی آن افزایش نابهنگامی داشته باشند. به صورت طبیعی مواردی از این قبیل، ریسک‌هایی را برای سرمایه‌گذاری در آن شرکت به همراه خواهد داشت.
● ریسک نقدشوندگی
یکی از موضوعات بسیار مهم در هنگام گرفتن تصمیمات سرمایه‌گذاری، توجه به میزان نقدشوندگی دارایی مدنظر برای سرمایه‌گذاری است. نقدشوندگی به این معناست که اگر فرد بنا به هر دلیلی، تمایل به خروج از موقعیت سرمایه‌گذاری داشت، بتواند در مدت زمان کوتاه و به سهولت دارایی خود را به فروش برساند. ریسک نقدشوندگی آن جایی به وجود می‌آید که تقاضا برای دارایی زیاد نباشد یا فرآیند خروج از سرمایه‌گذاری پیچیده و زمان‌بر باشد.
روش‌های کاهش ریسک سرمایه‌گذاری
● متنوع‌سازی سبد دارایی
رعایت تنوع لازم در تشکیل سبد دارایی، یکی از اصول پایه‌ای در مبحث مدیریت ریسک به شمار می‌رود. تمرکز سبد دارایی بر یک یا چند دارایی سرمایه‌ای اندک، می‌تواند ریسک غیرسیستماتیک آن سبد را تا حد بسیار زیادی افزایش دهد؛ بنابراین با ایجاد تنوع در سبد دارایی، می‌توان بخشی از ریسک‌های سرمایه‌گذاری را تا حد امکان کاهش داد.
● تحلیل دقیق دارایی‌ها
یکی دیگر از روش‌های کم کردن ریسک‌های احتمالی، بررسی کامل و دقیق وضعیت دارایی سرمایه‌گذاری پیش از خریداری آن است. سرمایه‌گذارانی که با روش‌ها و سبک‌های تحلیلی مختلف، از جوانب متفاوت شرایط دارایی‌ها را می‌سنجند، با احتمال بیشتری قادر خواهند بود تا موقعیت‌های با ریسک کمتر و بازدهی بیشتر را شناسایی کنند.
● بهره‌مندی از استراتژی معاملاتی
داشتن برنامه معاملاتی جامع، به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا در فرآیند تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری خود به صورت هدف‌مند و منظم عمل کنند و تا حد امکان از اقداماتی که ریسک غیرمعقولی دارند، بپرهیزند. مواردی همچون تعیین حد سود و حد ضرر و بهینه کردن مداوم استراتژی‌های معاملاتی، از اقدامات موثر در کاهش ریسک سرمایه‌گذاری به‌شمار می‌روند.
● سرمایه‌گذاری غیرمستقیم
فرآیند سرمایه‌گذاری به دو روش مستقیم و غیرمستقیم انجام می‌شود. به حالتی که افراد خودشان به صورت مستقل اقدام به فعالیت در بازار سرمایه می‌کنند، سرمایه‌گذاری مستقیم گفته می‌شود. در روش غیرمستقیم، سرمایه‌گذاران به جای حضور فعال در بازار سرمایه و معامله دارایی‌ها، سرمایه خود را به دست متخصصان این حوزه می‌سپارند تا آن وجه را در دارایی‌های مختلف سرمایه‌گذاری کند.
مزیت مهم سرمایه‌گذاری غیرمستقیم این است که افراد دارای دانش مالی و تجربه سرمایه‌گذاری، به صورت آگاهانه و با رعایت قواعد مدیریت ریسک، دارایی افراد را در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند؛ بنابراین در صورت انتخاب گزینه مناسب برای مدیریت دارایی، این احتمال می‌رود که برخی ریسک‌های سرمایه‌گذاری تا حد امکان کاهش پیدا کند.
صندوق؛ ابزار سرمایه‌گذاری غیرمستقیم
صندوق‌های سرمایه‌گذاری، یکی از مهم‌ترین ابزار‌های مالی به شمار می‌روند که برای عموم افراد، امکان استفاده از خدمات مدیریت دارایی را با هزینه بسیار پایین‌تری نسبت به سبدگردانی اختصاصی فراهم می‌کنند. صندوق‌ها از لحاظ ترکیب دارایی به چند دسته صندوق‌های سهامی، با درآمد ثابت، مختلط، بخشی، مبتنی بر کالا و … تقسیم می‌شوند.
از مهم‌ترین مزایای صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توان به مواردی همچون نقدشوندگی بالا، مدیریت حرفه‌ای و متنوع‌سازی پرتفوی اشاره کرد که هر یک از آن‌ها می‌توانند بخشی از ریسک‌های احتمالی سرمایه‌گذاری را کاهش دهند. همچنین انواع گوناگون صندوق‌ها، امکان فعالیت در بازار سرمایه را برای همه افراد با هر درجه‌ای ریسک‌پذیری فراهم می‌کند. برای مثال افرادی که به دنبال سرمایه گذاری کم ریسک هستند، می‌توانند در صندوق‌های با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری کنند و برای افراد ریسک‌پذیر، سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سهامی بهترین گزینه خواهد بود.