اقتصاد ۲۴- میرقاسم مومن درباره پروژه احداث خط لوله صادرات گاز آذربایجان-نخجوان با همکاری ترکیه و تاثیر آن بر برنامه‌های صادرات گاز ایران اظهار داشت: پروژه خط لوله انرژی شامل نفت و گاز و ترانزیت زمینی و ریلی؛ پروژه‌ای است که ترکیه طی یک دهه گذشته به شدت دنبال اجرایی کردن آن بوده و در این بین مشکل اصلی قره‌باغ بود که تکلیف آن مشخص نشده بود. در سال ۲۰۲۰ آذری‌ها توانستند بخش‌های بزرگی از قره‌باغ را آزاد کنند و اخیرا هم در توافقی که با ساکنین قره‌باغ داشته‌اند کل این منطقه که درواقع ۲۰ درصد از خاک آذربایجان را شامل می‌شد دوباره به آذربایجان الحاق می‌شود و این کشور اراضی آزاد شده را دوباره تحت حاکمیت خود قرار می‌دهد و این قدم بزرگی برای تحقق پروژه انرژی بوده است.
وی افزود: این کشور‌ها طرحی بنام ترانس‌خزر را دنبال می‌کنند که بتوانند از بستر خزر انرژی آسیای میانه شامل ترکمنستان و قزاقستان را به خط لوله آذربایجان متصل کنند و از طریق خاک منطقه زنگزور، ارمنستان و نخجوان به ترکیه و در نهایت به دیگر کشور‌های جهان وصل شوند و این برای ترکیه حیاتی است، چون این کشور در قرارداد‌های گازی که قبلا با ایران، روسیه و آذربایجان منعقد کرده در نظر دارد نقش مهمی در حوزه انرژی جهانی ایفا کند، به همین جهت آذری‌ها بعد از تثبیت موقعیت خود در قره‌باغ و تصرف منطقه؛ مسئله زنگزور را در اولویت خود قرار دادند و حاضرند به خاطر آن نیز جنگ کنند. در شرایطی که ارمنستان هم در وضعیت زرد قرار گرفته تصور بنده این است که اگر روی پیشنهاد اردوغان مبنی بر ائتلاف چهارجانبه بین روسیه-ارمنستان آذربایجان-ترکیه توافق صورت گیرد و مسیر زنگزور برای عبور خط لوله آذربایجان از ارمنستان باز شود این گزینه محتمل است؛ زیرا نه ارمنستان به خاطر ضعف و از بین رفتن روحیه ملی توان جنگ دارد و نه اینکه آذربایجان و ترکیه علاقمندند که در این شرایط یک جنگ جدید آغاز شده و ایران هم در این میان به نوعی مشارکت داشته باشد، زیرا ایران مرز‌های منطقه‌ای را خط قرمز خود اعلام کرده است.
بیشتر بخوانید: افت شاخص تولید و فروش صنایع برای دومین ماه پیاپی
این کارشناس حوزه انرژی تصریح کرد: اگر این خط اجرایی شود ما از بسیاری از مسیر‌های ترانزیتی کنار گذاشته خواهیم شد و اگر ایران در این خط مشارکت داده نشود، از نظر امنیتی نیز به زیان ما خواهد بود، اما اگر ایران به عنوان گزینه پنجم حضور داشته و احقاق حقوق کند، می‌تواند برای کشور ما مفید باشد. چراکه می‌توانیم از ظرفیت‌های این خط استفاده کنیم، اما واقع امر اینکه در این خط انرژی شرکت‌های اسرائیلی نقش دارند و این با مسائل ایران منافات دارد به همین دلیل در شرایط فعلی باید روی این مسئله مطالعه صورت گیرد.
مومنی افزود: ما یا باید ارمنستان را تقویت و قرارداد‌های دوجانبه اقتصادی منعقد کنیم و خط لوله‌ای که از زنگزور عبور می‌کند را با همکاری ارمنستان احداث کنیم و به طرف‌های ترک اجاره دهیم و اعلام کنیم که این بخش خارج از اختیارات هیات چهار نفره روسیه-ارمنستان- آذربایجان-ترکیه باشد.
وی تاکید کرد: در هر حال این موضوع را نیز باید در نظر داشته باشیم که گاز آذربایجان و ترکمنستان به حدی نیست که بخواهند با ایران رقابت کنند، ایران دومین منابع گاز جهان را دارد و یک رقیب بسیار قوی برای ترکمنستان است، آذربایجان ظرفیت تولید پایینی دارد، ضمن اینکه ترکیه هم نمی‌تواند ایران را کنار بگذارد، چون این کشور هرقدر انژری دریافت کند می‌تواند صادرات بیشتری داشته باشد. اما در عین حال مسئله مهم نیز قیمت است تنوع فروشندگان گاز مثل روسیه، ترکمنستان، قراقستان و آذربایجان در حوزه خزر می‌تواند در قیمت گاز ایران تاثیر داشته باشد به همین دلیل در شرایط کنونی منطقه از جمله باتوجه به جنگ اوکراین و فشار‌هایی که روسیه در حال حاضر تحمل کرده؛ در تحولات قفقاز نقش دارد.
مومنی خاطرنشان کرد: هرخط انرژی که بدون حضور ایران احداث می‌شود؛ در واقع به نفع کشور ما نیست و متضرر می‌شویم، چون قرارداد‌های صادرات گاز بلندمدت است و اگر ما از خط لوله صادرات گاز کنار گذاشته شویم اینگونه نیست که دوباره بتوانیم مشارکت کنیم، چون پروژه تمام شده و مشتریان یک شریک جدید را نمی‌پذیرند، بنابراین لازم است در این اوضاع به این موضوعات جدی‌تر توجه کنیم و بتوانیم با مذاکره و ایجاد راهکار مناسب حقوق خودمان را احقاق کنیم.