اقتصاد۲۴- آب، مهمترین مشکل مردم استان کرمان است. ساکنان استانی خشک و کویری که حداقل خواسته خود را تامین آب و برق مطرح می‌کنند. استان کرمان ۹ حوزه انتخابیه در انتخابات مجلس دارد و ۱۰ نماینده از این استان راهی مجلس می‌شوند. استانی که میانگین مشارکت مردم آن در انتخابات مجلس همواره از سطح میانگین کشوری بالاتر بوده؛ هرچند که به مرور و در ادوار مختلف مجلس این اختلاف کمتر و کمتر شده و این استان که در دوره اول برگزاری انتخابات مجلس با ۹۴ درصد، از متوسط میانگین مشارکت کشوری، حضور ۴۰ درصد بالاتری داشته، در آخرین دوره انتخابات با مشارکت ۵۰ درصدی تنها، ۸ درصد از میانگین کشوری مشارکتش بیشتر بوده است.
ساکنان این استان، برآورده نشدن خواسته‌های مردم، بیکاری و مشکلات اقتصادی را مهمترین دلایلی می‌دانند که مردم را نسبت به نمایندگان‌شان در مجلس و دستیابی به خواستههایشان از طریق آن‌ها روزبه‌روز ناامیدتر کرده است. بیشترین اشتغال در استان کرمان مربوط به بخش کشاورزی است و آن‌ها با مشکلات کم‌آبی مواجه هستند.
نرخ بیکاری کرمانی‌ها (با ۷/۱۸ درصد) نیز نسبت به میانگین کشوری (۲/۱۶ درصد) بالاتر است. همین موضوع یکی از مهمترین دغدغهها و نگرانیهای این مردم است. حال مرحله پیش‌ثبت‌نام انتخابات مجلس اتفاق افتاد و در کرمان تغییرات فاحشی نسبت به دوره قبل رخ نداد. در دوره انتخابات مجلس یازدهم ۳۵۷ نفر کاندیدا شدند که در این دوره این تعداد به ۳۹۰ داوطلب رسید. البته شکل‌گیری رفتار انتخاباتی در این استان هم مانند بسیاری از استان‌ها متأثر از مجموعه‌ای از عوامل سیاسی، قومیتی و قبیله‌ای است.
علاوه بر این موارد، برخی فعالان سیاسی معتقدند که خانواده آقای هاشمی‌رفسنجانی با توجه به نقش و جایگاه ایشان در پیروزی انقلاب و سالهای پس از آن بر مشارکت مردم این استان در انتخابات اثرگذار بوده است؛ اگرچه امروز این اثرگذاری به قوت سابق و زمان حیات هاشمی نیست. چنانچه هستند تحلیلگران استانی که می‌گویند مردم از سیاسیون شناخته‌شده عبور کرده‌اند، زیرا آن‌ها مشکلات معیشتی، اقتصادی و بی‌جواب ماندن پاسخ اعتراضات خود را آنقدر پررنگ می‌بینند که دیگر دلیلی برای همراهی و پاسخ آری به دعوت چهره‌ها نمی‌بینند و اگر دلیلی بر مشارکت در انتخابات بیابند، ممکن است چهره‌های جدیدی باشند که شاید معادلات را بر هم بزنند.
بیشتر بخوانید:معمای پیچیده انتخابات در جریان اصولگرا؛ سهم می‌خواهم پس هستم
اگرچه بنا بر ارزیابی و بررسیها در این استان هم طی چند انتخابات اخیر، قومیت‌ها و افراد (فارغ از جریانهای سیاسی) حرف اول را در انتخابات این استان می‌زنند. بررسی گرایش سیاسی نمایندگان این استان در مجلس یازدهم نشان می‌دهد که مطابق سایر نقاط کشور و فضای سیاسی حاکم بر جامعه و ردصلاحیتهای این انتخابات، شاهد کاهش مشارکت مردم باشیم و از ۱۰ نماینده این استان در مجلس، ۷ نفر اصولگرا، دو نفر مستقل و یک نفر اصلاح‌طلب باشند؛ تقریباً برعکس دوره دهم که ۶ نفر از نمایندگان اصلاح‌طلب و ۴ نفر اصولگرا بودند. حال باید دید با وجود دغدغه‌های مهمی که از سوی مردم این استان مطرح می‌شود، مشارکت کرمانی‌ها در انتخابات آتی مجلس که در ۱۱ اسفند امسال برگزار می‌شود، چگونه رقم خواهد خورد.
نگاه اصولگرا
حسین فتاحی نماینده اسبق شهر بابک: برخی در انتخابات هزینه‌های میلیاردی می کنند
حسین فتاحی، نماینده اسبق مجلس شهر بابک کرمان است. وی درباره فضای سیاسی این شهر در ماه‌های منتهی به انتخابات و پیش‌بینی مشارکت مردم با توجه به فضای سیاسی و اجتماعی حاکم بر کشور، توضیحاتی داد که در ادامه می‌خوانید.
**پیش‌ثبت‌نام انتخابات مجلس انجام شد. از چهره‌های سیاسی چه کسانی در انتخابات ثبت‌نام کردند؟
در شهر خودمان - شهر بابک - از همه دوره‌ها بیشتر ثبت‌نام کردند. همه طیف‌ها هم ثبت‌نام کردند، ما کسی را نداریم که بگویید از طیف یا گروه و حزب ما برای انتخابات ثبت نام نکردند. از هر حزبی چندین نفر ثبت‌نام کردند. نماینده‌های مجلس همه ثبت‌نام کردند؛ نماینده‌های دوره قبل نیز، برخی ثبت‌نام کردند. در شهر بابک، سه نفر از نماینده‌های سابق ثبت‌نام کردند و همچنین تعدادی از کسانی که در دوره‌های قبل رای نیاوردند.
**این اقدام دلیل خاصی دارد؟
اعتقاد دارند باید به این مردم خدمت شود و در کنار مردم باشند. بر همین اساس ثبت‌نام می‌کنند تا کاری انجام دهند. امروزه سطح تحصیلات هم در کشور ما بالا است. در کنار آن، سطح شعور و بصیرت مردم هم بالا است و هر کسی به این نقطه رسیده باشد، تشخیص‌اش این است که خودش را در معرض انتخاب مردم قرار دهد تا اگر مردم به او اعتماد کردند و رای دادند، بتواند به آن‌ها خدمت کند.
**فضای سیاسی چگونه است؟ آیا فضای انتخاباتی را شاهد هستید؟
فضای انتخابات تقریبا دارد گرم می‌شود. محافل سیاسی و هم‌اندیشی‌ها در حدی که خلاف قانون نباشد، در حال برگزاری است. البته بیشتر محفل‌ها خانوادگی است.
**درباره فعالیت احزاب اصلاح‌طلب و اصولگرا لطفاً توضیح دهید.
هر دو گروه اصلاح‌طلب و اصولگرا در حال فعالیت هستند، اما متاسفانه بداخلاقی‌هایی هم از سوی برخی کاندیدا‌ها صورت می‌گیرد. برای مثال علیه برخی از کاندیدا‌ها دروغ می‌نویسند و همدیگر را ناجوانمردانه تخریب می‌کنند.
**همین موضوع چقدر در انتخاب مردم تاثیر دارد؟
قطعاً تاثیر دارد. وقتی علیه کسی دروغ می‌گویند و عده‌ای را شست‌وشوی مغزی می‌دهند این رفتار تاثیر می‌گذارد، چراکه متاسفانه برخی از مردم همین‌که موضوعات تبلیغاتی را بشنوند، برایشان کافی است و فکر هم نمی‌کنند آیا حرفی که می‌شنوند راست یا دروغ است.
**با توجه به ردصلاحیت‌هایی که در سال ۹۸ رخ داد و اتفاقات آن سال، همچنین اعتراضاتی که در سال ۱۴۰۱ در کشور رخ داد و مشکلات معیشتی و اقتصادی که گریبان مردم را گرفته است، فکر می‌کنید آیا در این دوره هم مشارکت مردم کاهش یابد؟
در شهر ما ردصلاحیت‌ها و تاییدصلاحیت‌ها تا الان هیچ تاثیری نداشته است. مردم کشور خود را دوست دارند، انقلاب را قبول دارند و انقلابی هستند و وظیفه خود می‌دانند که در انتخابات حضور یابند. این حرف درست نیست که اگر شورای نگهبان وظیفه خود را انجام ندهد ما در انتخابات شرکت نمی‌کنیم. هرکسی باید کار خود را انجام دهد. چطور می‌خواهیم به هرکسی که دل‌مان می‌خواهد رای دهیم. هرکسی هم که نمی‌شود وقتی ثبت‌نام می‌کند تاییدصلاحیت شود. ما می‌خواهیم وکیل برای مردم انتخاب کنیم و اینگونه نیست که بگوییم هرکسی ثبت‌نام کرد تایید شود؛ اینگونه هرج‌ومرج می‌شود.
بیشتر بخوانید:کدام نماینده حاضر است با اتوبوس به مجلس برود؟
**اینکه مردم به مسائل و مشکلات معیشتی اعتراض دارند، در عدم مشارکت تاثیر ندارد؟
مشکلات معیشتی تاثیر داشته، نباید گرانی‌ها وجود داشته باشد. مردم از پس گرانی‌ها نمی‌توانند برآیند. رهبری بار‌ها گفته‌اند که تولید باید رونق پیدا کند. البته این درست است که گرانی‌ها و مشکلات معیشتی و بی‌عدالتی‌هایی که به وجود می‌آید و تبعیض‌هایی که انجام می‌شود، تاثیر منفی دارد و روی همه چیز تاثیر می‌گذارد.
**در شهر بابک، سیاست رای دادن مردم چگونه است؟ به نماینده احزاب رای می‌دهند یا انتخاب‌ها بر مبنای صلاحیت افراد و یا قومی و قبیله‌ای است؟
بخش کمی از مردم حزبی رای می‌دهند، اما بقیه با توجه به تبلیغات و رایزنی‌هایی که انجام می‌شود، رای می‌دهند. برخی از کاندیدا‌ها متاسفانه پول می‌دهند و رای می‌خرند و به این موضوع باید دستگاه‌های نظارتی توجه کنند و با آن برخورد کنند چراکه این افراد قرار است به مجلس بروند و نماینده مردم باشند. بعد می‌بینید هزینه میلیاردی برای انتخابات می‌کنند. این اعداد برای چیست؟ مگر در ۴ سال مجلس چقدر پول می‌دهند که چندین میلیارد برای ورود به آن هزینه می‌کنند؟ دستگاه‌های مسئول باید به این موضوع ورود کنند و با آن برخورد کنند.
**نکته آخر؟
از مردم می‌خواهیم در انتخابات شرکت کنند و خودشان سرنوشت خود را مشخص کنند. سعی کنند به افراد صالح رای دهند. افرادی که خدمتگذار مردم باشند نه کسانی که به فکر خود و طایفه و گروه خود هستند بلکه نماینده کل آن شهری باشند که از آن به مجلس راه یافته‌اند. وقتی خود مردم به انتخاب‌شان دقت نمی‌کنند نتیجه آن همین می‌شود. باید در انتخاب خود دقت کنند که به چه کسی رای می‌دهند. نه اینکه بخشی با پول رای می‌دهند، بخشی حزبی و گروهی رای بدهند؛ نتیجه این سبک رای دادن همین خواهد بود.
نگاه اصلاح‌طلب
محمدمهدی عرب‌نژاد فعال سیاسی اصلاح‌طلب کرمان مطرح کرد: نقش خانواده رفسنجانی در مشارکت انتخاباتی مردم کرمان
محمدمهدی عرب‌نژاد، فعال سیاسی اصلاح‌طلب کرمان از نقش و تاثیر خانواده هاشمی‌رفسنجانی و حزب کارگزاران سازندگی در میزان مشارکت مردم و پیش‌بینی حضور مردم این استان در انتخابات مجلس سخن گفت که در ادامه می‌خوانید.
**فضای سیاسی و انتخاباتی استان کرمان در ماه‌های منتهی به انتخابات مجلس چگونه است؟
فضای انتخاباتی استان کرمان تقریباً تحت تاثیر فضای انتخاباتی کل کشور است. پیش‌بینی‌ها می‌گوید شاهد آن مشارکت مطلوبی که قبلاً داشتیم نخواهیم بود. انگیزه مردم، به‌ویژه با شرایط اقتصادی حاکم در کشور و اعتراضات سال گذشته، رخوتی را در جامعه نسبت به حضور مردم در صحنه انتخابات ایجاد کرده است. تمایل بخش قابل‌توجهی از مردم در یک دهه گذشته به مشارکت در انتخابات کاهش یافته است. مردمی که زمانی بخشی از بدنه خاکستری در انتخابات‌های مختلف به حساب می‌آمدند، الان به هر دلیلی که ریشه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی دارد، تمایلی برای شرکت در انتخابات ندارند.
**یعنی مشارکت مردم کرمان در انتخابات کمتر خواهد بود؟
بخشی از جامعه تفکر اصولگرایی دارند که تقریباً حضور فعال‌تری دارند چراکه در حاکمیت جایگاه دارند. طیفی که رویکرد اصلاح‌طلبانه دارند، تحت تاثیر مواردی که گفتم قرار گرفتند و حضور کمرنگی دارند. طیف خاکستری هم به همین وضعیت است. در کرمان شرایط مانند تهران نیست. اما آنچه که در این مدت می‌بینیم علاقه کمتر مردم برای مشارکت است. منظورم از مردم در واقع آن‌هایی است که نسبت به انتخابات خنثی هستند یا نگاه اصلاح‌طلبی دارند. اگرچه در بین اصولگرا‌ها نیز چنین نگرشی دیده می‌شود، اما نسبت به بقیه گروه‌ها کمتر است. اما در شهرستان‌ها شرایط متفاوت‌تر است چراکه نگاه قومی و قبیله‌ای پررنگ‌تر است.
در کرمان می‌بینیم که تفکر سیاسی جایگاه پایین‌تری نسبت به پایتخت دارد و در شهرستان‌ها داشتن تفکر سیاسی چندان اهمیتی ندارد؛ بنابراین در شهرستان‌ها کاهش محسوسی در میزان مشارکت نخواهیم داشت. کاهش داریم، اما نه به آن میزانی که در کلانشهر‌ها یا مرکز استان‌ها خواهیم داشت. اما در فضای شهر کرمان این کاهش محسوس است؛ همانگونه که در دوره گذشته انتخابات مجلس هم کاهش مشارکت محسوس بوده است. در این دوره انتخابات مجلس به نظر می‌رسد که مشارکت از انتخابات شورای شهر و ریاست‌جمهوری هم کمتر شود.
**در مورد گرایش سیاسی در شهر‌های مختلف استان کرمان لطفاً توضیح دهید.
تقریباً فراوانی نگاه اصلاح‌طلب و اصولگرا در همه جا هست، اما در شهر کرمان اصلاح‌طلبان نسبت به اصولگرا‌ها کمتر هستند. در شهرستان‌ها با توجه به بافت‌های اجتماعی و تجربه گذشته تاریخی شهرها، فضای سیاسی تعریف می‌شود؛ برای مثال در شهرستان بافت فضای اصولگرایی غالب است. در زرند نگاه اصلاح‌طلبی پررنگ‌تر است. در سیرجان هیچ‌کدام از این‌ها مهم نیست و نگاه اقتصادی اهمیت بیشتری دارد.
**در مورد حضور خانواده آقای هاشمی‌رفسنجانی و برخی اعضای حزب کارگزاران سازندگی که اصالتاً کرمانی هستند، چه تاثیری بر فضای سیاسی و مشارکت مردم این استان در انتخابات دارد؟ آیا دعوت آن‌ها به مشارکت در انتخابات در این استان تاثیرگذار است و خانواده رفسنجانی مانند محبوبیت و اثرگذاری آقای خاتمی در یزد، تاثیری بر مشارکت مردم در انتخابات دارند؟
قطعاً هر رجل سیاسی با توجه به سابقه و سرمایه اجتماعی که از آن برخوردار است، یک چتر حمایتی اجتماعی دارد و افرادی هستند که طرفدار آن‌ها خواهند بود. بدون شک حضور خانواده آقای رفسنجانی و فعالیت آقای مرعشی و سایر اعضای کارگزاران سازندگی حتی اگر نتواند بر آراء خاکستری اثر بگذارد، اما می‌تواند بخشی از نگاه اصلاح‌طلبانه را که منفعل شده و احساس می‌کند رای بی‌تاثیری دارد، فعال کند.
**در استان کرمان نیز مانند دیگر استان‌ها تعداد کسانی که پیش‌ثبت‌نام کردند بیشتر از دوره‌های قبلی بوده است. علت چست و از چهره‌های سیاسی شاخص چه کسانی پیش‌ثبت‌نام کردند؟
اول اینکه رویه جدیدی بود و در دوره‌های گذشته بدین شکل ثبت‌نام انجام نمی‌شد و این تغییر رویه، یک جاذبه‌ای ایجاد کرد و بخشی از افزایش مشارکت در پیش‌ثبت‌نام تحت تاثیر همین جاذبه روش جدید بود. از همه طیف‌های اصولگرا، اصلاح‌طلب و مستقل ثبت‌نام کردند، اما برداشتم این است که بیشترین مشارکت مربوط به افرادی است که جهت‌گیری سیاسی ندارند. در طیف اصلاحات، نشانی از چهره‌ها در بین ثبت‌نام‌کنندگان نیست؛ هرچند که در شهرستان‌ها، اصلاح‌طلب‌ها حضور بهتری داشتند؛ برای مثال در کهنوج، بم، رفسنجان، زرند و شهر بابک ثبت‌نام اصلاح‌طلب‌ها خوب بوده، اما در شهر کرمان، انتظاری که می‌رفت محقق نشد و چهره‌های شاخص حضور پیدا نکردند.
بیشتر بخوانید: دستاورد‌های برگشت‌ناپذیر؛ مردم تغيير مي‌خواهند نه از طريق براندازي بلكه از طرق قانوني
**آیا سیاست انتخاباتی احزاب مشخص شده است؟ احزاب سیاست‌های خود را همسو با پایتخت می‌چینند یا اینکه به‌صورت مستقل فعالیت می‌کنند؟
هر دوی این‌ها تاثیر دارند؛ هم تحت تاثیر رجل سیاسی در کرمان و هم تحت تاثیر تهران هستند. اما دغدغه‌ای که ما داریم، موضوع کاهش مشارکت است و انتظار و تمایل به افزایش مشارکت هم برای ما و هم برای حاکمیت وجود دارد، اما چیزی که شاهد آن هستیم، انگیزه بسیار پایین اصلاح‌طلبان در مشارکت است؛ چه کسانی که در انتخابات شرکت کنند و چه مردمی که در انتخابات حضور پیدا کنند در این طیف کاهش داشته‌اند.
درحالی‌که در گذشته مردم با صندوق‌های رای آشتی بودند و انتظارات خود را در صندوق رای می‌دیدند و مشارکت می‌کردند، اما اینکه امروز بخشی از جامعه به این نتیجه رسیده است که نمی‌تواند مطالبه خود را از صندوق رای کسب کند، باعث شده که از انتخابات فاصله بگیرد و با توجه به شرایط سیاسی کشور مناسب حال ما نیست و امیدوارم تدبیری اندیشیده شود و مردم این امید را پیدا کنند که مطالبات خود را از صندوق رای بخواهند.
البته یکی از دلایلی که برخی ثبت‌نام نکردند، به دلیل ردصلاحیت بوده و عده‌ای هم می‌گویند مردم رای نمی‌دهند و این دو مسئله شرایط بدی را ایجاد کرده است. این نشان می‌دهد که اگر حاکمیت در تاییدصلاحیت‌ها تدبیری بیاندیشد و عدم‌صلاحیت کمتر در جامعه احساس شود، شاید تاثیر بیشتری داشته باشد. الان هم مردمی را داریم که عقب کشیده‌اند و هم حاکمیتی را داریم که با ردصلاحیت‌ها، شرایط را سخت کرده است. به نظر من حاکمیت باید این شکاف را کم کند و اگر مقداری انعطاف از خود نشان دهند و به اصلاح‌طلب‌ها نیز مانند اصولگرا‌ها نگاه شود و فیلتر تاییدصلاحیت‌ها را تنگ‌تر نکنند، باعث می‌شود که بخشی از افرادی که به دریافت صلاحیت ناامید بودند، امیدوار شوند و نگرانی این بخش از جامعه از بین برود و دوباره فعالیت کنند.
البته مردم طرف دیگر این ماجرا هستند که نادیده گرفتن نیاز‌های خود را می‌بینند و به این نکته توجه می‌کنند که نماینده‌ای را انتخاب می‌کنند و به مجلس می‌فرستند که در طی ادوار مختلف مجلس، انتظارات آن‌ها را برآورده نمی‌کند و این در مشارکت مردم تاثیرگذار است. اینکه یک چهره سیاسی می‌گوید مردم به ما رای نمی‌دهند، دلیل دارد و این دلیل و چرایی واکاوی نمی‌شود. بخشی از این موضوع به ردصلاحیت‌ها در سال ۹۸ باز می‌گردد، اما اتفاقات دیگری هم در این سال ۹۸ رخ داد که در کاهش مشارکت تاثیرگذار بود. مردم مخالفت خود را با عدم مشارکت در هر دوره بیشتر نشان می‌دهند.
دقیقاً همین است. حداقل اگر وضعیت اقتصادی مردم را بتوانند بهبود دهند می‌تواند یک عامل تاثیرگذار در مشارکت مردم باشد.
محمدرضا نژادحیدری دبیرکل جمعیت توسعه و آزادی استان کرمان مطرح کرد: بی‌انگیزگی جامعه برای شرکت در انتخابات
محمدرضا نژادحیدری، دبیرکل جمعیت توسعه و آزادی استان کرمان است. او توضیحاتی درباره فضای سیاسی استان کرمان در ماه‌های منتهی به انتخابات مجلس و تاثیر چهره‌های شاخص سیاسی بر مشارکت یا عدم مشارکت در انتخابات سخن گفته است که در ادامه می‌خوانید.
**فضای سیاسی استان کرمان را در ماه‌های منتهی به انتخابات مجلس چگونه ارزیابی می‌کنید؟
فضای سیاسی استان کرمان، مانند سایر نقاط کشور هنوز انتخاباتی نشده است. اگرچه برخی گروه‌ها مانند اصولگرایان و برخی افراد فعالیت‌های انتخاباتی خود را آغاز کرده‌اند، اما هنوز نمی‌توان گفت فضای استان انتخاباتی شده است. در پنجمین کنگره جمعیت توسعه و آزادی استان کرمان تصمیم‌گیری درباره انتخابات به نشست مشترک شورای مرکزی و رؤسای شهرستان‌ها موکول شد. در این نشست هم تصمیم بر این شد که فعلاً از سرآمدان و نیرو‌های شناخته‌شده برای شرکت دعوت شود و در صورتی‌که امکان ارائه فهرست باشد، در خصوص شرکت در انتخابات تصمیم‌گیری کنیم.
**آیا از چهره‌های شاخص سیاسی استان در پیش‌ثبت‌نام، نام‌نویسی کرده‌اند؟
از چهره‌های فراوانی برای نام‌نویسی دعوت شد، اما بعضاً استنکاف کردند، هرچند که تعدادی از نمایندگان ادوار، برخی مدیران کل سابق و برخی فرمانداران دولت قبل در حوزه‌های مختلف استان در پیش‌ثبت‌نام انتخابات شرکت کردند.
**فضای انتخابات در بین فعالان سیاسی، به‌ویژه اصلاح‌طلب‌ها همانگونه که در صحبت‌های شما اشاره شد، به نظر می‌رسد که مبهم است، اما در بین مردم، این فضا با ابهامات بیشتری روبه‌رو است، پیش‌بینی شما از مشارکت مردم کرمان در انتخابات مجلس چیست؟
از الان که نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی داشت. مشارکت مردم به مؤلفه‌های فراوانی بستگی دارد. اما آنچه الان مشاهده می‌شود، بی‌انگیزگی جامعه برای شرکت در انتخابات است. البته معتقدیم باید با مردم صحبت کرد و مخاطرات عدم مشارکت را مجدداً بازگو کرد.
**کمی درباره نوع مشارکت مردم در انتخابات مجلس توضیح دهید. در کدام شهر‌های استان مردم بیشتر به نماینده‌های احزاب رای می‌دهند و در کدام شهرها به افراد و فضای قومیتی حاکم است؟
به‌صورت مطلق نمی‌شود دسته‌بندی کرد. در برخی نقاط استان گرایش‌های قومی یا منطقهای_سردسیری گرمسیری_ بیشتر است مثل کهنوج و شهرستان‌های تابعه یا جیرفت و عنبرآباد. در برخی شهرستان‌ها رأی سیاسی بیشتر است مثل مرکز استان، یا زرند و رفسنجان.
اما نکته‌ای که دوستان ما در جبهه اصلاحات باید به آن توجه کنند، نه رأی سیاسی و نه رأی قومی که رأی اجتماعی است. هرچه از مرکز کشور فاصله می‌گیریم و به شهر‌های کوچک‌تر می‌رسیم، توقعات سیاسی کمتر و انتظارات اجتماعی بیشتر می‌شود.
برای مثال در جیرفت یا کهنوج خیلی کم پیش می‌آید که عامه مردم نگران موضع‌گیری سیاسی نماینده باشند. آن‌ها می‌خواهند نماینده در فروش محصولات کشاورزی و مسائلی که با آن مواجه هستند، پشتیبان آن‌ها باشد؛ لذا اگر نیرو‌های اصلاح‌طلب وارد صحنه نشوند، بدنه نیرو‌ها و کسانی که سال‌ها طرفدار اصلاح‌طلبان بوده‌اند می‌روند و جذب نامزد‌های دیگری می‌شوند که به هر دلیل به آن‌ها احساس نزدیکی می‌کنند.
یک مثال دیگر می‌زنم؛ اصلاح‌طلبان در سال ۹۰ در انتخابات شرکت نکردند، در یکی از حوزه‌های استان، کسانی که در مراکز، بخش‌ها یا روستا‌ها تا ۲۰ سال قبل از آن همراه و طرفدار نامزد ما بودند، جذب ستاد اصولگرایی شدند که از نظرشان مقداری نسبت به رقیب متعادل بود. بعد در سال ۹۴ وقتی که نامزد معرفی کردیم خیلی از این‌ها گفتند شرمنده شما هستیم و ما از سال ۹۰ در خدمت فلان نفر هستیم. یعنی ما با یک دوره عدم‌مشارکت تعداد قابل‌توجهی از نیرو‌ها و طرفداران خود را در برخی از حوزه‌ها از دست دادیم. در تهران هیچ‌وقت به این نکات ریز دقت نمی‌شود.
فعالان سیاسی و دوستان ما در تهران تصور می‌کنند همانگونه که ارکان احزاب از تصمیمات آن‌ها تبعیت می‌کنند، نیرو‌های اجتماعی و غیرسیاسی طرفدار جبهه در شهری مثل شهداد یا راین یا راور هم مطیع این دستورات هستند؛ در صورتی که انتخابات در بخشی از جامعه جزئی از زندگی افراد است.
**همانطور که اشاره کردید، حضور مردم در خیلی از شهرها اجتماعی و نه سیاسی است. با توجه به وضعیت معیشتی و اعتراضاتی که از سال گذشته در کشور رخ داد، این اتفاقات چه تاثیری بر مشارکت مردم کرمان خواهد داشت؟ در سال ۹۸ هم ردصلاحیت‌ها و اتفاقات آن سال به کاهش مشارکت منجر شد. آیا این اتفاق در انتخابات آتی هم تکرار خواهد شد یا خیر؟
بله این فرضیه وجود دارد و حتما تاثیرگذار است. بخشی از جامعه از تمام عوامل انسجام‌بخش فاصله گرفته و این وضعیت مخاطره‌آمیز است.
**تاثیر حضور خانواده آقای رفسنجانی و نگاه سیاسی آن‌ها بر مشارکت مردم کرمان در انتخابات چیست؟
مرحوم آقای هاشمی شخصیت مورد احترامی در میان مردم استان خصوصاً در بخشی از شهرستان‌ها مثل بم به واسطه اقداماتی که صورت‌گرفته هستند. اما اینکه این احترام چقدر منجر به افزایش مشارکت می‌شود جای تأمل دارد. فرزندان مرحوم آقای هاشمی متاسفانه ارتباط‌شان را با مردم کرمان و رفسنجان حفظ نکرده‌اند و در استان حضور کمی دارند. این موضوع در مورد فاطمه خانم هاشمی مقدار کمی به واسطه اقداماتی که در بنیاد بیماری‌های خاص در کرمان و برخی شهرستان‌ها انجام داده‌اند، متفاوت است.
**چهره‌های شاخصی از حزب کارگزاران از این استان هستند. آیا حضور آن‌ها تاثیری بر فضای سیاسی کرمان دارد؟
بیش از حزب کارگزاران آقای مرعشی به واسطه اقداماتی که در دوره جهاد سازندگی، استانداری و مجلس انجام داده، اثرگذار است. از سوی دیگر، آقای مرعشی همانگونه که در دوره قدرت، پیگیر مسائل بود، در ۱۶ سالی که هیچ مسئولیتی ندارد، به صورت فردی پیگیر مسائل مردم است و ارتباط خودش را با مردم قطع نکرده است. این موضوع سرمایه اجتماعی بزرگی برای ایشان ایجاد کرده است. آقای مرعشی همچنین، مبتکر تاسیس جمعیت توسعه و آزادی هم بوده و از این طریق هم در فضای سیاسی استان اثربخش هستند.