اقتصاد ۲۴- رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در بازگشت از قزاقستان که در دهمین اجلاس شورای سران کشور‌های سازمان کشور‌های ترک حضور داشت، با تاکید بر اینکه آن‌ها فاجعه انسانی در سرزمین‌های اشغالی فلسطین به ویژه غزه را در دستور کار نشست قرار دادند، گفت: در مورد اینکه چگونه می‌توانیم خونریزی را متوقف کنیم و به صلح پایدار کمک کنیم، تبادل نظر کردیم. ما به عنوان کشور‌های خواهر موافقت کردیم که همکاری و همبستگی خود را در عرصه بین المللی افزایش دهیم و متعاقباً ما تصمیم گرفتیم که این اجلاس در سال ۲۰۲۴ در جمهوری قرقیزستان برگزار شود.
ترافیک دیپلماسی
اردوغان در پاسخ به این سوال که ترافیک دیپلماسی در توقف حملات اسرائیل به غزه وجود دارد، گفت: تاکنون جلسات زیادی داشته‌اند و گفت: رئیس‌جمهور ایران، آقای رئیسی، گفت: اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی در ماه جاری در ریاض برگزار می‌شود. ما در آن اجلاس شرکت خواهیم کرد. هفته آینده نیز به ازبکستان سفر خواهیم کرد. این سفر‌ها در زمان بسیار حساسی هستند. ابراهیم رییسی، آخر این ماه می‌آید، با او ملاقات خواهیم کرد.
اردوغان با تاکید بر اینکه با دیدار با همه از شرق تا غرب، شمال تا جنوب تلاش می‌کنند تا خونریزی را متوقف کنند، گفت: تردد جلسات ما در روز‌های آینده ادامه خواهد داشت. جامعه بین‌المللی که قادر به مهار رویکرد غیرقانونی اسرائیل نیست، در درجه اول اصول خود را نادیده می‌گیرد. گویی نادیده گرفتن کشتاری که فلسطینی‌ها در معرض آن هستند کافی نیست، آن‌ها وارد یک معامله می‌شوند. مسابقه با اسرائیل در آغوش گرفتن و تشویق آن‌ها به کشتن نوزادان بیشتر. آن‌ها وجدان خود را زندانی می‌کنند. سیاهچال‌ها فردا برای آن‌ها دیوار‌های شرمساری خواهد بود. کجا فریاد عدالت بزنیم؟ سازمان‌های بین المللی برای حفظ صلح کجا هستند؟ مدافعان حقوق بشر کجا هستند؟
اردوغان با اشاره به اینکه حتی اگر مدیران دولتی سکوت کنند، مردم ساکت نمی‌نشینند، گفت: با وجود همه ممنوعیت‌ها و همه موانع در خیابان‌های اروپا، مردم خواستار عدالت در میادین هستند. با ستیزه‌جویان سازمان‌های تروریستی تحت عنوان آزادی بیان مدارا کردند، حتی سعی کردند پرچم فلسطین را که نماد یک ملت است ممنوع کنند. خوشبختانه آن‌ها وظیفه شناس هستند.
مسئول شماره یک نتانیاهو است
رئیس جمهور اردوغان در مورد مسیری که باید طی شودگفت: اسرائیل گام بسیار اشتباهی برداشت. می‌توانم بگویم که با این گام در واقع آینده خود را تاریک کرد. این وضعیتی است که نه تنها اسرائیل، بلکه گسترش آن اوضاع در خارج از اسرائیل را نیز مختل می‌کند؛ بنابراین آنچه باید انجام شود این است: عقب نشینی کند و متوقف شود. مسئول شماره یک خود نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل است و از هم اکنون گفتگو‌ها علیه نتانیاهو در اسرائیل آغاز شده است.
به قطعنامه آتش بس اضطراری در غزه، ۱۲۱ کشور علیه اسرائیل و اطرافیانش رای دادند، فقط ۴۵ کشور رای ممتنع و ۱۴ کشور با اسرائیل طرف شدند، اگر آمریکا را کنار بگذارید، هیچ کس در کنار اسرائیل نیست، این چه چیزی را نشان می‌دهد؟ به اندازه‌ای که می‌خواهید سلاح داشته باشید و هر چقدر که می‌خواهید پول داشته باشید. نتیجه رای‌گیری سازمان ملل متحد بسیار مهم بود. در واقع، این رای یک کارنامه است. در این گزارش، اسرائیل شکست خورد و موفق نشد. پیش از این نیز آرای مشابهی وجود داشت، اما هیچ کس نتوانست کاری با اسرائیل انجام دهد.
اردوغان افزود: نتانیاهو، نخست وزیر اسراییل شخصا مسئول حملات به غزه است و داخل اسرائیل شاهد اظهاراتی در مخالفت با وی هستیم. او حمایت شهروندان اسرائیلی را از دست داده و می‌خواهد از طریق لفاظی‌های مذهبی از قتل عام حمایت کند.
ما تمام تلاش خود را برای مجازات جنایات جنگی انجام خواهیم داد
اردوغان با یادآوری بیانیه خود در راهپیمایی بزرگ فلسطین که در استانبول برگزار شد مبنی بر حمایت از ابتکاراتی که نقض حقوق بشر و جنایات جنگی اسرائیل را به دادگاه کیفری بین‌المللی می‌آورد، گفت: مقامات ذیربط ما، به ویژه وزارت امور خارجه ما، این کار را انجام خواهند داد. نظام جهانی و قوانین بین المللی اکنون در آزمون سختی قرار دارند؛ اگر نتوان اسرائیل را متوقف کرد و اسرائیل را نتوان در قبال آنچه انجام شده پاسخگو کرد، اعتماد به حقوق بین الملل و سیستم جهانی شروع به از بین رفتن خواهد کرد. ما به اجرای قوانین بین المللی متعهد هستیم.
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در پاسخ به سوالی درباره آتش بس احتمالی در غزه گفت: متاسفانه کشور‌های عضو سازمان ملل متحد در حال حاضر در مورد موضوع آتش بس به دو قسمت تقسیم شده‌اند. به همین دلایل، من برای اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی در ریاض اهمیت زیادی قائل هستم، ما در ریاض آتش بس را انجام خواهیم داد اینکه در این آتش بس چه اتفاقی باید بیفتد و چه اتفاقی نباید بیفتد.
ما شرایط را برای آتش بس تحمیل خواهیم کرد، البته در اینجا موضع کشور‌های عضو سازمان همکاری اسلامی بسیار مهم است، کشور‌هایی که در بین ۱۲۱ کشوری که اعلام کرده‌اند خواهان آتش بس هستند، به سمت خود جذب خواهیم کرد. آتش بس با رای آن‌ها مهم است، با این گام، اجبار به آتش بس مهمترین راه ما خواهد بود.
ما می‌جنگیم تا کودکان فلسطینی بتوانند در صلح زندگی کنند
اردوغان گفت: ما می‌جنگیم تا کودکان فلسطینی بتوانند مانند سایر کودکان جهان در صلح زندگی کنند. ما برای آن‌ها تلاش می‌کنیم تا در دنیایی بهتر زندگی کنند بدون اینکه نگران امنیت آن‌ها باشیم. جهان اکنون باید فریاد کودکان فلسطینی را بشنود. ما وظیفه داریم دست یاری خود را به سوی آن مردم بی گناه و ستمدیده دراز کنیم.
او با بیان اینکه همه سازمان‌های امدادی از جمله آنروا روی پروژه‌ای کار می‌کنند، افزود: همراه ما، قطر، مصر و امارات متحده عربی نیز در حال انجام فعالیت‌های کمکی هستند. دوستان ما که به منطقه رفته‌اند به دنبال این هستند که برای درمان مجروحان چه کاری می‌توان انجام داد. مشکلی برای نگهداری مواد غذایی در این منطقه وجود ندارد.
مقدار ذخیره شده در حال حاضر بیشتر از مقداری است که به غزه می‌رود. در حال حاضر اولویت ما این است که همه کمک‌ها به غزه برسد، اما اسرائیل اجازه این کار را نمی‌دهد، چنین مشکلی وجود دارد. اوضاع انسانی در غزه بدتر می‌شود. به خصوص مشکل آب آشامیدنی باعث بیماری‌های گسترده می‌شود.
اردوغان با توجه به مشکل فاضلاب غزه گفت: اسرائیل که عمدا در تلاش برای فروپاشی سیستم بهداشت و درمان غزه است و جامعه بین‌المللی که چشمان خود را بر این ظلم می‌بندد، غیرنظامیان، بیماران و نوزادان را که نیاز به مراقبت دارند، برای مرگ رها می‌کنند. برق در منطقه نیست، زیرساخت‌ها خراب است، بیمارستان‌ها امن نیستند، زیرساخت‌های پزشکی ناکافی است. اکنون حتی بیماران هم باید بدون بیهوشی عمل شوند.
نتانیاهو دیگر فردی نیست که بتوانیم با او صحبت کنیم
وی با یادآوری اینکه او به عنوان رهبری که با هر دو طرف در جنگ روسیه و اوکراین صحبت‌های موثری داشته، در پاسخ به این سوال که آیا در تضمین صلح در این جنگ نقشی ایفا خواهید کرد؟ یا اینکه پس از این کشتار‌ها اسراییل دیگر برای شما قابل صحبت هست؟ گفت: در حال حاضر هیچ تماسی ندارم. ابراهیم کالین، رئیس سازمان اطلاعات ترکیه با طرف اسرائیلی ملاقات می‌کند. البته او با فلسطین و حماس نیز دیدار می‌کند. اجازه دهید این را بگویم.
او تاکید کرد: نتانیاهو به هیچ وجه یک فرد طرف تماس برای ما نیست. دیگر حذفش کردیم بیرونش کردیم. در جلسات اجلاس سازمان همکاری اسلامی اعلام می‌کنم غیر از قطع کامل روابط به خصوص در دیپلماسی بین‌المللی راه دیگری نیست. به همین دلیل است که هم وزیر امور خارجه هاکان فیدان، هم ابراهیم کالین، رئیس سازمان اطلاعات ملی و هم سایرین از همه امکانات دیپلماسی استفاده می‌کنیم و به این کار ادامه خواهیم داد.
اردوغان با تاکید بر اینکه هدف اصلی ترکیه برقراری صلح نهایی در مسئله اسرائیل و فلسطین است، تصریح کرد که برای این امر ابتکاراتی را انجام داده و فرمول‌هایی را تدوین کرده و ادامه خواهد داد. اردوغان با تاکید بر اینکه آن‌ها مصمم هستند هر کاری را که لازم است برای توقف خونریزی و برقراری صلح انجام دهند، گفت: هدف ما رسیدن به یک صلح دائمی و پایدار است که هم منطقه و هم کشور ما را آسوده کند. به عنوان مثال، ما می‌خواهیم همه طرف‌های مرتبط را در یک کنفرانس گرد هم آوریم.
او تاکید کرد: ترکیه می‌خواهد غزه را صلح‌آمیز، بخشی از کشور مستقل فلسطین با تمامیت ارضی، بیت‌المقدس شرقی به عنوان پایتخت در مرز‌های ۱۹۶۷ ببیند. ما از فرمول‌هایی حمایت می‌کنیم که صلح و آرامش را در منطقه به ارمغان می‌آورد. ما از طرح‌هایی که زندگی فلسطینیان را ویران کرده و آن‌ها را از صحنه تاریخ محو می‌کند، حمایت نخواهیم کرد.
تمام تلاش ما این است که اطمینان حاصل کنیم که مردم دیگر نمی‌میرند، آواره نمی‌شوند، بیمارستان ها، خیابان ها، برای غزه صلح آمیز است. مدارس و عبادتگاه‌ها بمباران نمی‌شوند. به همین دلیل، ما در حال ایجاد فرمول‌هایی هستیم که این را تضمین می‌کند و اعلام می‌کنیم ما در حال بررسی فرمول‌های دیگری هستیم که سعی می‌شود در چارچوب اصل انصاف ایجاد شود.
اعتماد ما به اتحادیه اروپا متزلزل شده است
رئیس‌جمهور اردوغان گفت: دولت اتحادیه اروپا گفت که ممکن است کنفرانس صلح برای پایان دادن به مناقشه اسرائیل و فلسطین به زودی برگزار شود، اما آن‌ها نقشی برای حماس در چنین کنفرانسی که اتحادیه اروپا در آن حضور خواهد داشت، نمی‌بینند. ارزیابی شما از این خواهد بود؟ اتحادیه اروپا قبلاً نقش بسیار عجیب و متناقضی را در این دوره ایفا کرده است.
اتحادیه اروپا رویکرد عادلانه‌ای را ارائه نداده و نتوانسته است. متأسفانه نه انگلیس، نه آلمان، نه ایتالیا و نه فرانسه در این دوره رویکرد عادلانه‌ای از خود نشان ندادند. به عبارت دیگر نمی‌توان از اتحادیه اروپا چنین انتظاری داشت. چه انتظار دیگری از چنین موجودی دارید که کشوری مانند ترکیه را بیش از ۵۰ سال است که پشت در در انتظار نگه داشته است؟
اردوغان تصریح کرد: اسرائیل عمداً در تلاش برای فروپاشی سیستم بهداشت و درمان غزه است و جامعه بین‌المللی چشمان خود را بر ظلم می‌بندد، غیرنظامیان، بیماران و نوزادان را رها می‌کنند تا بمیرند. اتحادیه اروپا در این دوره نقش بسیار عجیب و ناسازگاری ایفا کرد. اتحادیه اروپا رویکرد عادلانه‌ای را ارائه نداده است. اتحادیه اروپا در برخورد منصفانه با موضوع غزه شکست خورد، همانطور که خارج از فرآیند‌های دیپلماتیک در جنگ روسیه و اوکراین بود.
اردوغان گفت: بنابراین، اگرچه ما می‌گوییم جهان عادلانه ممکن است، نباید انتظار برخورد منصفانه را در مورد اتحادیه اروپا داشت. مراقب کسانی که در حال حاضر در کنار اسرائیل هستند و همچنین خارج از فرآیند‌های دیپلماتیک هستند، باشید. در جنگ روسیه و اوکراین اتحادیه اروپا چه کرد؟ متاسفانه اعتماد ما به اتحادیه اروپا متزلزل شده است.
اردوغان با تاکید بر اینکه اتحادیه اروپا باید ابتدا در مورد اعتماد به حقوق بین‌الملل و ارزش‌های جهانی که در هر فرصتی از آن صحبت می‌کند، با دقت فکر کند، ادامه داد: آن‌ها باید توضیح دهند که کجا هستند در حالی که بیمارستان‌ها ضربه می‌خورند، غیرنظامیان در اردوگاه‌های پناهندگان کشته می‌شوند و اسرائیل مرگ را به عبادتگاه‌ها، مدارس و بازار‌ها پرتاب می‌کند، آن‌ها باید به افرادی که نمایندگی می‌کنند پاسخ دهند که چرا نمی‌توانند کاری بکنند، در سفرشان به اسراییل از دولتش برای رعایت قوانین بین المللی و حقوق بشر بپرسند.
من از اتحادیه اروپا می‌پرسم که طرح راه حل دولت چیست؟ اصلا راه حلی هست؟ هموار کردن راه برای اشغال کامل سرزمین‌های فلسطین توسط اسرائیل و پایان دادن به موجودیت فلسطین؟ حتی تصور این که جلسه‌ای که در آن طرف‌ها گرد هم نیامده‌اند به صلح خدمت کند اشتباه است. زمان سر و صدای خالی گذشت، زمان دفاع از جان انسان و حق زندگی است.
این بدان معناست که اتحادیه اروپا بسته به این که آیا به فردی که قتل عام را مرتکب شده است بدهکار باشد، موضع خواهد گرفت.
رئیس جمهور اردوغان گفت: چرا کشور‌های متمدن، آن‌هایی که همیشه از حقوق بشر، دموکراسی، آزادی و حقوق بین الملل صحبت می‌کنند، هنوز در برابر نگرش و بربریت اسرائیل سکوت کرده‌اند؟ شما این سکوت را به چه نسبت می‌دهید؟ آیا فکر می‌کنید اروپا و آمریکا اینگونه عمل می‌کنند.
یک رژیم در برابر اسرائیل؟ در سخنرانی روز شنبه‌ام یک تعبیری را انتخاب کردم، اینکه همه این‌ها به اسرائیل بدهکارند، اما ترکیه به اسرائیل بدهکار نیست. بیانیه واضح‌تر از این نمی‌تواند وجود داشته باشد، حالا آلمان نمی‌تواند بدهی‌اش را پرداخت کند، این کاملاً واضح است، برخی دیگر نیز همینطور هستند. یک سیاستمدار آلمانی که من با او بسیار صمیمی هستم، می‌گوید «ما بدهی داریم».
اردوغان با بیان اینکه تاریخ استاندارد‌های دوگانه، عدم اصول و قانون گریزی در اروپا نوشته شده است، گفت: امروز می‌بینیم که آنچه در تاریخ علیه یهودیان انجام دادند، کشور‌های اروپایی را تا حد انکار گره زده است. چه شده که ردیف اجساد نوزادان را نادیده می‌گیرید؟ چه چیزی اروپا را آنقدر کور می‌کند که نمی‌تواند بمب‌هایی را که به غزه می‌ریزد ببیند. ما از آنچه در بوسنی و سربرنیتسا در قلب اروپا در طول تاریخ رخ داده است آگاه هستیم. قتل عام، درست مثل امروز.
اردوغان با بیان اینکه ما از گذشته خود هیچ شرمی نداریم، گفت: ما امروز در همان نقطه‌ای ایستاده‌ایم که دیروز ایستاده بودیم و به این کار ادامه خواهیم داد.
بیشتر بخوانید: اردوغان پروتکل الحاق سوئد به ناتو را امضا کرد
وجدان مردم به این جنگ پایان خواهد داد
آیا روسیه و چین، به ویژه جهان اسلام، آنقدر قوی نیستند که این جنگ را متوقف کنند؟ اردوغان در پاسخ گفت: البته اکنون مهم است که نتانیاهو در مورد کدام تورات صحبت می‌کند. این تورات معتبر است. به هر حال برای نتانیاهو امکان ندارد با تورات معتبر عمل کند. زیرا او معتبر نیست. ۱۰ فرمان آیا ارتباطی با کاری که اسرائیل انجام داده است دارد؟
آیا یکی از ۱۰ فرمان نمی‌گوید "تو نباید بکشی"؟ اما او کودکان را می‌کشد. او زنان را می‌کشد، فقط همین ده فرمان برای آن‌ها کافی است. او بلند می‌شود، در مورد تورات صحبت می‌کند و روز بعد از انجیل صحبت می‌کند. او نه این کتاب مقدس را قبول دارد، نه تورات و نه زبور را و نه در واقع، قرآن کریم، اصیل‌ترین و دست نخورده‌ترین منبع موجود در حال حاضر. باید به مردم گفت که بربریت اسرائیل نه تنها در تورات بلکه در هیچ اعتقادی جایی ندارد.
اردوغان با بیان اینکه نتانیاهو کسی است که واکنش مردم اسرائیل را موجب شده و حمایت شهروندان خود را از دست داده است، گفت: او می‌خواهد با استناد به تورات و استفاده از اصطلاحات مذهبی از قتل عام حمایت کند. صرفا یک تمرین روابط عمومی، یک رویکرد پوپولیستی.
اردوغان با بیان اینکه رژیم صهیونیستی به طور سیستماتیک منازل، خیابان ها، محل کار و محل زندگی فلسطینی‌ها را غصب کرده و اقداماتی را انجام می‌دهد که به آن‌ها حق حیات نمی‌دهد، ادامه داد: اشغال با قرار دادن مهاجمان به نام شهرک نشین در خانه‌های فلسطینی‌ها گسترده شده است. آن‌ها می‌خواهند با بیانیه‌های مذهبی جنایات جنگی ارتش اسرائیل را مشروع جلوه دهند.
از این طریق سعی دارند انتقاد یهودیانی را از بین ببرند که عاقل هستند و معتقدند که در جنگ هیچ برنده‌ای وجود نخواهد داشت. البته قدرت دولت‌ها برای پایان دادن به این جنگ کافی است، اما این جنگ وجدان مردم است. صدای مظلومان باعث تسلیم شدن اسرائیل خواهد شد.
سوئد و ناتو
با یادآوری اینکه پروتکل عضویت سوئد در ناتو به مجلس ارائه شده، اردوغان در پاسخ به این سوال که شما هر از چند گاهی ارزیابی‌هایی در مورد اینکه آیا سوئد به تعهدات خود عمل کرده است یا خیر. آیا انتظارات ترکیه برآورده شده است؟ در عین حال آخرین وضعیت در این کشور چگونه است؟ مذاکرات در حال انجام F-۱۶ با ایالات متحده؟ گفت: مهمترین چیزی که در بین انتظارات ما بود، تظاهرات سازمان تروریستی پ. ک. ک در خیابان‌های استکهلم بود.
ما در این مورد با نخست وزیر صحبت کردیم. آن‌ها همچنین به ما گفتند که راه را برای صادرات هموار کرده اند. از سوئد به ترکیه تسلیحات ارسال می‌کند، درست است که آن‌ها این اقدامات را در این زمینه انجام دادند، اما سازمان تروریستی پ. ک. ک متاسفانه تاکنون هیچ اقدامی در مورد فعالیت آن‌ها در سوئد انجام نشده است. هیچ اقدامی انجام نشده است.
اردوغان با بیان اینکه وظیفه آن‌ها در وهله اول ارجاع این موضوع به مجلس بود و این کار را کردند، گفت: اکنون دوستان ما در مجلس به عنوان اتحاد مردمی کار خود را انجام می‌دهند. روز گذشته ینس استولتنبرگ دبیر کل ناتو یک پیام تشکر کوچک برای من ارسال کرد. او نیز این کار‌ها را از نزدیک دنبال می‌کند. او می‌گوید که می‌بینم.
اقدام من برای ارسال این اثر به مجلس به عنوان یک اقدام مثبت است، پس به او پیام دادم، گفتم بقیه وظیفه مجلس است، اگر آمریکا مجلس نمایندگان و سنا داشته باشد، ما هم مجلس داریم. ببینید مجلس ما این را چگونه تفسیر خواهد کرد و چگونه مذاکره خواهد کرد. همانطور که می‌دانید فصل بودجه فرا رسیده است. مجلس به شدت روی بودجه متمرکز است. اما ما سعی می‌کنیم کار را تا حد امکان آسان کنیم.