اقتصاد ۲۴-جمع شدن مدارس فرسوده، کپری و کانکسی؛ وعده‌ای که از یک مقام دولتی به مقام دیگر می‌رسد. نه‌تن‌ها مدارس فرسوده جمع نشد، بلکه مدارس درگیر با فرونشست زمین هم به آن اضافه شد. حالا گفته می‌شود ۲۰ درصد مدارس ایران با فرسودگی مواجه هستند.
همزمان با افزایش سرسام آور نرخ تورم و هزینه‌های بالای ساخت‌وساز، سرعت مدرسه‌سازی در ایران هم کاهش یافته است. کاهش سرعت مدرسه‌سازی هم یعنی به خطر افتادن جان دانش‌آموزان، دسترسی نداشتن به فضای آموزشی و سخت شدن تحصیل برای برخی از دانش‌آموزان.
بسیاری از مدارس در ایران به نوسازی و بازسازی دارند. مدارس فرسوده‌ای که سال‌هاست قرار است از لیست مدارس خطرآفرین حذف شود، اما همچنان به دلیل کمبود مدرسه و تجهیز نشدن میزبان بسیاری از دانش‌آموزان هستند. در سال‌های اخیر فرونشست زمین هم برای مدارس دردسرساز شد.
فرسودگی ۲۰ درصد مدارس ایران
مجید عبداللهی، معاون فنی و نظارت سازمان نوسازی مدارس کشور درباره آمار مدارس فرسوده کشورگفت: «دو مفهوم مدرسه فرسوده و مدرسه خطرآفرین داریم که این دو را باید از هم تفکیک کرد. وقتی تشخیص دهیم مدرسه‌ای خطرآفرین است و ساختمانش جان دانش‌آموزان را تهدید می‌کند، تحت هیچ شرایطی دانش‌آموز در این مدارس برده نمی‌شود، اما مدارس فرسوده به این معنا نیست که دانش‌آموز را در این مدارس نبریم.»
عبداللهی ادامه داد: «برای مثال در اصفهان ۱۴ مدرسه ناشی از فرونشست داشتیم که امسال اجازه ندادیم دانش‌آموزان در این مدارس تحصیل کنند.»
بیشتر بخوانید:۱۵ درصد مدارس تهران باید تخریب شوند
او توضیح داد: «حدود ۲۰ هزار مدرسه از حدود ۱۰۵ هزار مدرسه در تراز مدارس فرسوده قرار دارند که این یعنی حدود ۲۰ درصد مدارس فرسوده هستند. اما مدارس فرسوده به این معنا نیست که دانش‌آموز را در این مدارس نبریم. آمار کلاس درس فرسوده ما نیز حدود ۲۰ درصد است؛ یعنی ۱۰۴ هزار کلاس درس از ۵۴۰ هزار کلاس درس، فرسوده هستند.»
به گفته معاون فنی و نظارت سازمان نوسازی مدارس کشور، ۱۹ درصد از کلاس‌های درس کشور نیازمند توجه، ۱۳ درصد نیازمند مقاوم‌سازی برای افزایش عمر بنا و ۶ درصد از کلاس‌های درس معادل ۳۳ هزار کلاس تخریب و بازسازی هستند.
۱۰ هزار کلاس فرسوده در اصفهان
ترک‌های عمیق در برخی از مدارس نشانی از فرونشست زمین و خالی شدن زیر پای دانش‌آموزان است. آمار‌های متفاوتی از مدارس در خطر فرونشست اعلام می‌شود.
مجید نسیمی، مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان اصفهان گفت که آمار‌های اعلامی از سوی مسئولان دقیق نیست. در حال حاضر ۴۰ مدرسه در سطح استان اصفهان بر اثر فرونشست زمین آسیب دیدند. از این تعداد وضعیت ۶ مدرسه از حد و حدود خطرآفرین رد کرده بود و ما مجبور به صدور دستور تخلیه آن‌ها شدیم.
او سال گذشته به ایمنا گفته بود که در استان اصفهان ۱۰ هزار کلاس قدمت بالای ۴۰ سال دارند که با روش سنتی و بدون در نظر گرفتن آیین‌نامه‌های خاص ساخته شده است.
مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان اصفهان گفت فرسودگی ۱۰ هزار کلاس درس در استان و وجود سه هزار کلاس فرسوده و نیازمند تخریب، قابل قبول به نظر می‌رسد.
۲۵۸ مدرسه در خطر فرونشست
سال گذشته علی بیت‌اللهی، مدیر بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت: «بالغ بر ۳۷۱ مرکز آموزشی در اصفهان در زون فرونشست زمین قرار دارند. این مراکز شامل دانشگاه، موسسات آموزش عالی و مدرسه می‌شود. از این تعداد ۲۵۸ مورد آن مدرسه است.»
بیت‌اللهی درباره وضعیت خطرآفرین این مدارس گفت: «برخی از این مدارس قدیمی هستند که با وقوع فرونشست زمین، این مدارس بیشتر آسیب می‌بینند.»
سرعت مدرسه‌سازی کاهشی شد
آمار‌ها متفاوت است، اما آنچه انکارشدنی نیست نیاز این مدارس به نوسازی و بازسازی است. با این حال رشد مدارس فرسوده از مدرسه‌سازی تندتر پیش می‌رود.
اخیر رضا امیدی، جامعه‌شناس درباره وضعیت مدرسه‌سازی در ایران گفت: «سرعت مدرسه‌سازی در ایران کاهش پیدا کرده است، زیرا منابع جوابگوی نیاز‌ها نیست.»
او ادامه داد: «برای مثال سال ۱۳۹۶ ساخت یک مدرسه ۶ کلاسه و شبانه‌روزی در استان هرمزگان حدود یک میلیارد تومان هزینه داشت، اما اکنون ۱۰ میلیارد هزینه می‌برد.»
این جامعه‌شناس گفت: «هزینه مدرسه‌سازی در کمتر از ۱۰ سال حدود ۱۰ برابر شده است، اما بودجه مدرسه‌سازی افزایش نداشت. اکنون ساخت یک کلاس استاندارد ۳۵ متری حدود یک میلیارد تومان هزینه لازم دارد.» البته هزینه‌ای که رضا امیدی به آن اشاره دارد، ساخت‌وساز دولتی است.
رضا امید گفت: «پس دسترسی به منابع محدود است و متناسب با نیاز کشور، مدرسه ساخته نمی‌شود.» همه این‌ها در حالی است که بار مدرسه‌سازی بیشتر روی دوش خیران است و سهم بسیاری در ساخت مدارس در نقاط مختلف کشور دارند.
پیش از این، یوسف نوری، وزیر سابق آموزش و پرورش کشور در این مورد گفته بود که هر ۲ مدرسه، یک واحد آموزشی توسط خیرین ساخته می‌شود. این گفته نوری نشان از نقش پررنگ خیرین در مدرسه‌سازی در ایران می‌دهد. با همه این‌ها به نظر می‌رسد سایه تورم بر سر مدرسه‌سازی نیز سنگینی می‌کند و روند آن را کرده است.