اقتصاد۲۴- «دنیای‌اقتصاد» با بررسی پارامتر‌های تاریخی، بازار کار، Ú©ÛŒÙیت اشتغال، سیاستگذاری Ùˆ پژوهشی این موضوع را بررسی کرده است. بر این اساس، عدم تØرک ایرانی‌ها یا نرخ پایین مشارکت در اقتصاد ایران بیش از آنکه عامل اصلی اÙول اقتصاد باشد، بیشتر معلول شرایط سیاستگذاری در دهه‌های اخیر است. مثال‌های نقض بسیاری برای تنبلی ایرانی‌ها وجود دارد Ú©Ù‡ با مهاجرت به کشور‌های توسعه‌یاÙته Ùˆ قرار گرÙتن در Ù…Øیط مطلوب، این اÙراد توانسته‌اند به موÙقیت‌های قابل توجهی دست پیدا کنند.
مهران خسروزاده: یکی از پربسامدترین جملات در قبال جامعه ایرانی، تنبل بودن آن است. گویندگان این جمله مقصود یکسانی از بیان آن ندارند؛ گاهی منظور ساعات کم‌کاری شاغلان ایرانی است Ùˆ گاهی اشاره به عدم‌تØرک در میان ایرانیان هد٠گوینده به شمار می‌رود. نرخ مشارکت پایین ایرانیان نیز از دیگر مواردی است Ú©Ù‡ هنگام انتصاب تنبلی به آن‌ها مدنظر است. با‌این‌Øال با بررسی جدی‌تر داده‌های جامعه ایران، آیا می‌توان آن را تنبل نامید؟ به نظر می‌رسد اگرچه ایران امروز شاهد Ùقر تØرک در میان شهروندان است، اما از منظر Ùعالیت اقتصادی Ùˆ نرخ مشارکت نیروی کار، به‌نسبت نمی‌توان آن‌ها را تنبل خواند.
گاه Ùˆ بیگاه می‌توان از اÙراد مختل٠شنید Ú©Ù‡ «ایرانی‌ها تنبل هستند». برای پشتیبانی از این ادعا، گاهی به شهود متوسل می‌شوند Ùˆ گاهی سراغ آمار‌ها می‌روند. با‌این‌Øال گروهی دیگر به‌شدت با این ایده مخالÙ‌اند Ùˆ بار دیگر با رجوع به شهود خود، از سخت‌کوشی اطراÙیانشان یاد می‌کنند. با‌این‌Øال به نظر می‌رسد با این ادله نمی‌توان به این مجادله پایان بخشید Ùˆ باید نگاهی دقیق‌تر به این مساله انداخت. قبل از هرچیز باید Ù…Ùهوم تنبلی را تعری٠کرد تا بتوان آن را مورد سنجش دقیق قرار داد.
سازمان بهداشت جهانی در تعری٠خود از تنبلی تنها به مساله تØرک بدنی می‌پردازد. بر این اساس، Ùعالیت کاÙÛŒ معادل Û·Ûµ دقیقه Ùعالیت بدنی شدید یا Û±ÛµÛ° دقیقه Ùعالیت بدنی متوسط در طول Ù‡Ùته یا ترکیبی از این دو تعری٠می‌شود. آمار‌ها Øاکی از آن است Ú©Ù‡ برخی ویژگی‌ها در میان اکثر کشور‌ها مشترک هستند. برای مثال در بیشتر کشورها، زنان نسبت به مردان Ùعالیت کمتری دارند. از سوی دیگر اÙراد در کشور‌های Ùقیرتر بیش از دو برابر همتایان خود در کشور‌های پردرآمد Ùعال هستند. علت این امر به مشاغل بی‌تØرک Ùˆ وابستگی بیشتر به خودرو در کشور‌های توسعه‌یاÙته بازمی‌گردد. بر همین اساس در‌Øالی‌که Û´Û° درصد مردم آمریکا تنبل به شمار می‌روند، این عدد در اوگاندا تنها Ûµ.Ûµ درصد است.
بیشتر بخوانید: چطور از یک رابطه سمی خارج شویم؟
مطالعه‌ای تØت عنوان «تنبلی اجتماعی Ùˆ عوامل موثر بر آن» Ú©Ù‡ در سال Û¹Û± Ùˆ با تاکید بر شهر تهران انجام شده است، نشان می‌دهد پیمایش انجام‌شده روی Û±Û²ÛµÛ¶ شهروند تهرانی از تنبل بودن تهرانی‌ها Øکایت ندارد. به عبارت دیگر این مطالعه Ø³Ø·Ø ØªÙ†Ø¨Ù„ÛŒ در میان تهرانی‌ها را Øدود Û²Û° درصد تخمین می‌زند، اما از این نکته نمی‌توان تنبل نبودن ایرانیان را نتیجه گرÙت. آمار‌های سازمان بهداشت جهان در همان سال‌ها Øاکی از این است Ú©Ù‡ Û³Û· درصد ایرانیان بالغ دچار تنبلی هستند Ùˆ Ùعالیت کاÙÛŒ ندارند، عددی Ú©Ù‡ در مقایسه با آمار کشور‌های منطقه در همان سال‌ها چندان بالا به نظر نمی‌رسد. با تÙکیک جنسیتی این آمار می‌توان دریاÙت Ú©Ù‡ کارنامه زنان در این زمینه بدتر است. بر این اساس در‌Øالی‌که تعداد مردان تنبل به Û²Û· درصد از Ú©Ù„ مردان می‌رسد، این عدد برای زنان Øدود Û´Û· درصد است.
برخی از ایرانی‌ها معتقدند نوع عدم تØرک به دلیل انتظارات نامساعد از Ùعالیت‌های اقتصادی در ایران است. شاید یکی از وجوه بالا بودن نرخ تورم، به‌خصوص اÙزایش تورم دارایی‌هاست Ú©Ù‡ باعث می‌شود مثلا داشتن یک ملک یا خودرو در مقابل دستمزد روزانه یک کارمند یا کارگر توجیه اقتصادی بیشتری داشته باشد. از سوی دیگر، برخی شغل‌های جدید در بازار کار نیز نیاز به تØرک قابل‌توجهی ندارند یا اینکه تØرک را نسبت به قبل Ú©Ù… کرده است.
در‌Øالی‌که تعری٠استاندارد تنبلی به مساله Ùعالیت بدنی بازمی‌گردد، گاهی اوقات منظور از تنبلی، Ùعالیت پایین نیروی کار است. به عبارت دیگر نیروی کار یا در ساعات کاری از Ú©ÛŒÙیت خوبی برخوردار نیست یا علاقه‌ای به مشارکت اقتصادی ندارد Ùˆ جزو جمعیت Ùعال به شمار نمی‌رود. هرچند Ú©Ù‡ این موارد به Ù…Ùهوم تنبلی ارتباط ندارد، اما برای رÙع شبهات درباره تنبلی ایرانی‌ها به آن‌ها خواهیم پرداخت.
نرخ مشارکت در اقتصاد ایران به دلایلی بالا نیست. بر اساس آخرین آمار، Û´Û± درصد از اÙراد در سن کار در ایران، شاغل‌اند یا در جست‌وجوی شغل هستند. بر اساس این آمار‌ها نرخ بیکاری نیز Û¸.Û¹ درصد به ثبت رسیده است. علت این امر به مساله مشارکت زنان در بازار کار برمی‌گردد. بخش عمده‌ای از زنان ایرانی Ú©Ù‡ در سن کار قرار دارند، شغلی ندارند Ùˆ به دنبال شغل نیز نیستند. طبق آخرین آمار‌ها نرخ مشارکت مردان در بازار کار ایران به Û·Û° درصد می‌رسد Ùˆ نرخ مشارکت زنان تنها Û±Û¶ درصد است. این مساله موجب می‌شود میانگین نرخ مشارکت چندان بالا نباشد. البته باید توجه کرد بخشی از این عدم‌مشارکت اقتصادی به مساله شرایط نامناسب اقتصادی Ùˆ ایجاد شغل کم‌رمق اقتصاد ایران بازمی‌گردد Ú©Ù‡ اÙرادی را Ú©Ù‡ به طور بالقوه جزو جمعیت Ùعال به شمار می‌آیند از Ùعالیت منصر٠می‌کند. نکته جالب اینجاست Ú©Ù‡ با وجود مشارکت اقتصادی بیشتر مردان، نرخ بیکاری زنان Ø³Ø·Ø Ø¨Ø§Ù„Ø§ØªØ±ÛŒ را تجربه می‌کند.
از سوی دیگر چالش‌های بازار کار ایران شرایطی را به وجود می‌آورد Ú©Ù‡ بسیاری عطای کسب درآمد را به لقایش می‌بخشند Ùˆ در جمعیت Ùعال اقتصادی Øضور پیدا نمی‌کنند. برای مثال، می‌توان مواردی، چون سهم بالای اشتغال غیررسمی، سهم قابل‌توجه اشتغال ناقص Ùˆ شاغلان ناراضی، سهم بالای اشتغال Ø³Ø·Ø Ù¾Ø§ÛŒÛŒÙ† میان شاغلان دارای تØصیلات دانشگاهی، سهم بالای اشتغال در کسب‌وکار‌های خرد Ùˆ کم‌درآمد Ùˆ در نهایت عدم‌هماهنگی میان رشد اشتغال Ùˆ رشد اقتصادی را برشمرد.
یکی دیگر از مواردی Ú©Ù‡ برای تنبل نامیدن ایرانی‌ها مورد استناد قرار می‌گیرد، Ú©ÛŒÙیت پایین ساعات کاری آنهاست. برای مثال معمولا به Ú©Ù… بودن میزان کار Ù…Ùید در ایران اشاره می‌شود، به طوری Ú©Ù‡ سهم کار Ù…Ùید کارمندان از Ú©Ù„ ساعات کاری به‌سختی به Û³Û° درصد می‌رسد. در نهایت برای پشتیبانی از این رویکرد، به مقایسه ساعات Ù…Ùید در ایران Ùˆ سایر کشور‌ها ارجاع داده می‎شود. با‌این‌Øال چنین تØلیلی برخی از نکات را نادیده می‌گیرد. Ú©ÛŒÙیت نیروی کار تا Øد زیادی به سازوکار انگیزشی بازمی‌گردد. بخش عمده‌ای از کارمندان یادشده نیز یا در مشاغل دولتی قرار دارند یا شغل‌هایی دارند Ú©Ù‡ عملکرد آن‌ها با دستمزد Ùˆ مزایای آن‌ها ارتباط قابل‌توجهی ندارد. به همین خاطر نمی‌توان پایین بودن ساعات Ù…Ùید کاری بخشی از نیروی کار شاغل را نشانه تنبلی ایرانی‌ها تلقی کرد.
اگر مقصود خود از تنبلی را به تعری٠سازمان جهانی بهداشت Ù…Øدود کنیم، نمی‌توان Ø³Ø·Ø ØªÙ†Ø¨Ù„ÛŒ ایرانی‌ها را چیزی بالاتر از کشور‌های توسعه‌یاÙته تلقی کرد. اگر در مقایسه خود کشور‌های Ù†Ùتی منطقه را وارد کنیم، درمی‌یابیم Ú©Ù‡ ایرانی‌ها در مقایسه با آن‌ها بسیار پرکار هستند. اگر در این مقایسه بازار کار را نیز در نظر بگیریم، درمی‌یابیم Ú©Ù‡ Ú©ÛŒÙیت ساعات کاری یا نرخ مشارکت در ایران متاثر از دلایل بنیادین دیگری است Ùˆ نمی‌توان آن‌ها را مصداق تنبل بودن ایرانیان تلقی کرد.