اقتصاد۲۴- درست در پی حمله "فوق تروریستی" هفتم اکتبر حماس به اسرائیل، که توافقات ابراهیم را فلج کرد، یک قرارداد پیشگام انرژی میان آذربایجان، یک کشور غیرمذهبی مسلمان شیعه، با اسرائیل محقق شد. شرکت دولتی سوکار SOCAR آذربایجان، قرار است اکتشاف محدوده‌ای از شمال میدان عظیم لِوییاتان Leviathan field در مدیترانه را انجام دهد.
چندین بازیگر کلیدی، شامل راتیو انرژیز Ratio Energies و نیو مد New Med از اسرائیل، انی ایتالیا، بی پی و سوکار آذربایجان مجوز‌هایی را برای اکتشاف و توسعه ذخایر تازه گاز طبیعی در شرق مدیترانه دریافت کرده اند و بر آب‌های نزدیک به میدان گازی لوییاتان متمرکز هستند که یکی از بزرگترین میدان‌های زیرآبی گاز جهان به شمار می‌رود. بر خلاف نگرانی‌ها از انزوای اسرائیل و تضعیف نقش این کشور در انرژی شرق مدیترانه، جنگ اخیر توسعه این میدان را سرعت می‌دهد.
به رغم اکثریت شیعه آذربایجان و روابط نزدیک با آنکارا، باکو و اورشلیم از زمان سقوط شوروی، رابطه نزدیکی داشته اند. آذربایجان که سرشتی غیرمذهبی داشته و خانه یک جامعه کهن یهودی است، در سال ۲۰۲۲ سفارت اش را در تل آویو راه اندازی و پیوند‌های دیپلماتیکش با اسرائیل را تقویت کرد. این حرکت از پیوند‌های عمیق شونده میان دو کشور نشان دارد که منافع راهبردی در حوزه‌های انرژی، تجارت و سرمایه گذاری پشتوانه آن است و موجب کم‌رنگ شدن تفاوت‌های مذهبی میان دو طرف می‌شود.
بیشتر بخوانید: گسترش همکاری‌های اقتصادی آذربایجان و اسرائیل و مخاطرات آن برای ایران/ نفوذ تل‌آویو در حوزه‌های انرژی، کشاورزی و تسلیحاتی باکو
آذربایجان و اسرائیل که هر دو با ایران سرشاخ هستند، زمینه مشترکی برای هماوردی با جمهوری اسلامی یافته اند. دشمنی آذربایجان در قبال ایران، ریشه در مخالفت تهران با سرشت غیرمذهبی آذربایجان، دشمنی با هویت ترکی آن و آنچه آذربایجان حمایت ایران از ارمنستان در منازعه بر سر قره باغ می‌نامد، است که از سال ۱۹۸۸ آغاز شده است.
در حال حاضر آذربایجان حدود چهل درصد نفت مورد نیاز اسرائیل را تامین می‌کند که یک خط تنفسی کارساز برای تامین سوخت خودرو‌ها و هواپیما‌های اسرائیلی است. قابل توجه اینکه یک نفتکش آذری که در ابتدا به مقصد بندر اشکلون حرکت می‌کرد، به دلیل حملات راکتی حماس به سمت بندر الیات تغییر مسیر داد. تداوم ارسال محموله‌های انرژی تاکیدی بر اهمیت راهبردی این شراکت است.
بیشتر بخوانید: چرائی تعمیق روابط آذربایجان و اسرائیل؛ تقویت توان دفاعی یا مقابله با لابی ارمنی؟
این رابطه نمادین، از همکاری در زمینه انرژی فراتر می‌رود و بخش‌های نظامی و صنعتی را نیز در بر می‌گیرد. اسرائیل تامین کننده اصلی سلاح برای آذربایجان است و در کارزار نظامی باکو در قره باغ مشارکت دارد. اسرائیل تا سال ۲۰۱۹، هفتاددرصد تسلیحات مورد نیاز آذربایجان را تامین می‌کرد تا اینکه ترکیه به تامین کننده اصلی سلاح آذربایجان تبدیل شد. سلاح‌هایی که سامانه‌های فن آوری پیشرفته همچون موشک دفاعی باراک ۸ تا پهپاد‌هایی همچون هرمس و اوربیتر، همچنین موشک‌های بالستیک و مهمات پرسه زن را شامل می‌شود و توانمندی‌های نظامی آذربایجان را تقویت کرده است. آذربایجان حتی ممکن است پنهانی به عنوان پایگاهی برای عملیات اطلاعاتی اسرائیل علیه ایران مورد استفاده قرار گیرد.
این همکاری‌های دوجانبه، بیشتر هم گسترش می‌یابند. اخیرا سازمان فضایی آذربایجان، آذرکوزموس Azercosmos، خرید‌هایی را از صنایع هوافضای اسرائیل انجام داده است. بیش از صد شرکت اسرائیلی در آذربایجان عملیات تثبیت شده دارند و تخصص‌های خود در زمینه‌هایی همچون کشاورزی، آموزش و داروسازی را به کار می‌گیرند. همچنین طرح‌هایی برای صادرات گندم آذربایجان به اسرائیل تا سال ۲۰۲۵ و مبادله سالیانه دانشجو، تاکیدی است بر سرشت چندوجهی این شراکت راهبردی.
منبع: فوربس / دیپلماسی ایرانی