اقتصاد۲۴- همان اندازه که در فضای عمومی جامعه خبری از تحرکات و شور انتخاباتی نیست بازار ائتلاف‌ها و اعلام جدایی‌ها در درون جریان اصولگرا داغ است. پر بیراه نیست اگر بگوییم انتخابات مجلس دوازدهم تا اینجای کار «رقابت درونی جریان اصولگرا» شده است. در غیاب رقیب دیرین اصولگرایان یعنی کاندیدا‌های اصلاح‌طلب و البته به یمن ردصلاحیت اصولگرایان میانه‌رو توسط هیات‌های اجرایی تا اینجای کار رقابت انتخاباتی مجلس دوازدهم رقابت درون‌جناحی است. در ذیل این صحنه‌آرایی، بر تعداد تشکل‌ها اعم از احزاب یا ائتلاف‌ها نیز افزوده شده است.
راهبرد شورای ائتلاف؛ همراهی با مبنا؟
شورای ائتلاف در شرایط فعلی هنوز محوری‌ترین تشکل اصولگرایان برای انتخابات محسوب می‌شود. به دلیل میدان‌داری شورای ائتلاف در انتخابات مجلس فعلی، با نزدیک شدن به موعد برگزاری انتخابات دوره دوازدهم میزان و حجم انتقاد از عملکرد این شورا از جانب دیگر تشکل‌ها و نهاد‌های اصولگرایی در حال رشد است. مهم‌ترین رخداد و اقدام شورای ائتلاف در ماه‌های اخیر برگزاری همایش انتخاباتی «مبنا» بود؛ مخفف «مجمع بیداری نیرو‌های انقلاب». نکته قابل توجه، اما موضع‌گیری‌های اولیه درباره وضعیت شانا و مبنا بود. به‌طور مثال سید سلمان ذاکری، نماینده مردم ارومیه از «تغییر نام شانا به مبنا» در گفتگو با خبرآنلاین خبر داده و گفته بود: «احزاب در حال تغییر و تحول عنوان و محتوا هستند. برای مثال مانند چپ و راست نیست چراکه چپ و راست یک عبارت کلان محسوب می‌شود که اجمال فراوانی دارد بنابراین مختصات مبنا مشخص است و همه می‌توانند در قالب آن دور هم جمع شوند به این ترتیب که گروه‌ها به سمت مبنا حرکت کنند یا مبنا به سمت آن‌ها برود چراکه همگی نیرو‌های انقلابی هستند و تفاوتی میان آن‌ها وجود ندارد فقط عناوین تفاوت دارد که اگر در عرض هم قرار بگیرند منجر به کاهش آمار تنش خواهند شد». محمد سعید احدیان مشاور قالیباف در این باره توضیح جدیدی داده و گفته است: «اینکه گفته شده مبنا جایگزین شانا است غلط است چرا که مبنا جایگزین شانا نشده و دلیل آن نیز سخنرانی رییس شورای ائتلاف (شانا) در همایش مبنا بود و حرف از جایگزینی و تغییر درست نیست. مبنا بخشی از نیرو‌های انقلاب هستند که فعالیت خود را با همراهی شورای ائتلاف آغاز کرده‌اند». با توجه به این موضوع درباره نیت این تشکل‌زایی ابهامات زیادی وجود دارد. اگر بین نیرو‌های قالیباف و شورای ائتلاف هماهنگی کامل است چه نیاز به تاسیس مجمعی جدید و اگر اختلافی محتمل است آیا مبنا می‌تواند بدون شورای ائتلاف فعالیت مستقل انتخاباتی یاسهمی در سبد رای اصولگرایی داشته باشد؟
راهبرد شورای وحدت؛ این‌بار کوتاه نمی‌آییم
شورای وحدت که یادگار به جا مانده از ابراهیم رییسی است و حالا با زمامداری جامعه روحانیت مبارز و راهبری مصطفی پورمحمدی در چند ماه گذشته مکررا خط و ربط خود را از شورای ائتلاف جدا کرده و صراحتا یا تلویحا این پیام را برای شانا فرستاده است که همانند انتخابات مجلس یازدهم در مقابل این شورا کوتاه نمی‌آید.
بیشتر بخوانید:بررسی فضای سیاسی انتخابات در استان‌های کشور
ابتدای هفته گذشته پایگاه خبری نامه نیوز نزدیک به مصطفی پورمحمدی، دبیرکل جامعه روحانیت مبارز و رییس تشکیلات شورای وحدت اصولگرایان در یادداشتی تحلیلی به اختلافات درون جریان شورای ائتلاف (به رهبری حدادعادل) اشاره کرده و آن را «کودتا در شورای ائتلاف» خوانده است. این وبسایت از سه لیست در جریان اصولگرایی خبر داده و گلایه‌های خودشان را که مربوط به انتخابات سال ۹۸ بود بازگو کرده به شکلی که عامل شکاف فعلی در اصولگرایان و شورای ائتلاف را «کنار گذاشتن جریان‌های اصیل اصولگرایی از مسیر ایجاد وحدت و نگاه‌های از بالا به پایین برخی تصمیم‌سازان این شورا» خوانده است. مراد از «کنار گذاشتن جریان‌های اصلی» در این مطلب بازخوانی ماجرای کنار گذاشتن جامعه روحانیت مبارز و سایر گروه‌های اصولگرایی از چانه‌زنی‌های لیستی و انتخاباتی است. مطلب پایگاه خبری نامه نیوز که مشخصا دیدگاه‌های فعلی شورای وحدت را تبیین می‌کند سه استدلال برای شکاف در شورای ائتلاف آورده و با استناد به آنچه «گله‌گذاری‌های امیرابراهیم رسولی، سخنگوی شورای ائتلاف از طیف پایداری در گفت‌وگوی اخیر وی با «مهر» وقتی حرف به پایداری و شریان می‌رسد» خوانده، این بخش از اظهارات رسولی را برجسته می‌کند: «شورای ائتلاف نمی‌تواند مسیر خود را به خاطر آن‌هایی که دنبال کار انفرادی هستند، تغییر دهد.» این مطلب همچنین دومین نشانه از تلاش برای کودتا در شورای ائتلاف را اینگونه خوانده که «شریان» به عنوان یک طیف برآمده از دولت راه خود را جدا کرده و از رقابت درون جریانی می‌گوید!
گفت‌وگوی «فاطمه حمیدیان» سخنگوی شبکه راهبردی یاران انقلاب اسلامی (شریان) با خبرگزاری «مهر» نیز مستند دیگری است که در این مطلب آمده است. آنجا که می‌گوید: «اولین راهبرد شریان، رقابت انتخاباتی در درون جبهه انقلاب اسلامی و نه با جریان اپوزیسیون غرب‌گرا است؛ به عنوان دومین راهبرد نیز بر این باور هستیم که رقابت‌های انتخاباتی نباید زمینه سوءاستفاده برای دشمنان قسم‌خورده انقلاب اسلامی را فراهم آورد.»
پیش از این نیز شورای وحدت پالس‌هایی درباره تعیین جایگاه خود برای شورای ائتلاف ارسال کرده بود. کمتر از دو ماه پیش منوچهر متکی، سخنگوی شورای وحدت پیغامی برای تشکل اصلی انتخاباتی اصولگرایان فرستاد؛ پیغامی حاکی از اینکه این‌بار قرار نیست شورای وحدت خود را قربانی ائتلاف کند. متکی در گفتگو با خبرآنلاین گفت که «شورای وحدت تلاش خواهد کرد در یک نهضت خودکفایی کاندیدا‌های خودش را معرفی و از سبد خودش کاندیداهایش را مطرح کند. وحدت در جریان‌های انتخاباتی طبیعی است و ممکن است اتفاق بیفتد، اما برای وحدت باید اراده طرفینی به وجود بیاید.
ما تاکنون پیشنهادی برای وحدت و یکی شدن و وحدت در لیست دریافت نکرده‌ایم.» در سایه شورای وحدت موتلفه نیز روی خوشی به شانا نشان نداده است. علاوه بر درگیری‌های چهره شاخص موتلفه در مجلس یازدهم یعنی مصطفی میرسلیم با قالیباف، خردادماه سال جاری اسدالله بادامچیان، دبیرکل حزب موتلفه اسلامی از عملکرد شورای ائتلاف در انتخابات مجلس یازدهم گلایه کرد. بادامچیان در این گفتگو که در تاریخ بیست‌و هفتم خردادماه سال جاری در خبرگزاری فارس انجام شده از رفتار‌های حذفی جمنا و بعد از آن شورای ائتلاف از زمان انتخابات مجلس دهم و سپس یازدهم انتقاد کرد. مرور همه این اظهارات نشان می‌دهد شورای ائتلاف خیال کوتاه آمدن جلوی شورای ائتلاف را ندارد.
راهبرد پایداری؛ بازگشت به استراتژی انتخاب اصلح
جبهه پایداری در شش ماه گذشته استراتژی مشخصی را در دستور کار خود قرار داده است؛ بازگشت به حرکت بر اساس انتخاب اصلح. صادق محصولی بیست و ششم اردیبهشت ماه سال جاری در نشست سیاسی بسیج دانشجویی دانشگاه علامه طباطبایی اعلام کرد که «راهبرد در یک کلمه، انتخاب «اصلح» است؛ نه اینکه صرفا به دنبال کسی برویم که رای‌آوری بیشتری داشته باشد، اما نمره او پایین باشد». او با تاکید بر اینکه «آن کسی که اصلح است را باید متقاعد کنیم به صحنه بیاید»، گفته است که «ما در عین اینکه هیچ‌گونه منعی از ارایه یک لیست واحد نداریم، اما نباید اینگونه باشد که به هر قیمتی یک لیست واحد ارایه دهیم؛ به عبارت دیگر نمی‌توان به خاطر لیست واحد از اصول و رعایت و ملاحظه شاخص‌ها عدول کنیم». جبهه پایداری سعی دارد با تاکید بر این راهبرد و ائتلاف همزمان با دولت رییسی، کادرسازی جدیدی با تغییرات تاکتیکی نسبت به گذشته داشته باشد. دولت سیزدهم هم این فرصت را در اختیار جبهه پایداری قرار داده تا با بخشی از بدنه نیرو‌های سعید جلیلی و فارغ‌التحصیلان تازه‌نفس دانشگاه امام صادق (ع) حلقه جدیدی را شکل دهند و مختصات جریان اصولگرایی را برای انتخابات دستخوش تغییر و تحول سازند.
این راهبرد می‌تواند برای جبهه پایداری دو دستاورد داشته باشد؛ نخست افزایش نیرو‌های بدنه این تشکل در دولت و نهاد‌های انتخاباتی اصولگرایان حتی اگر به صورت رسمی عضو جبهه نباشند، چراکه پایداری‌ها با ارسال آن‌ها به نهاد‌های تصمیم‌گیر، اثرگذاری خود را اعمال کنند و دوم افزایش میزان سهم در لیست‌های انتخاباتی برای مجلس دوازدهم از طریق قرار دادن چهره‌هایی تازه که پایداری نباید هزینه‌ای برای آن‌ها در شورای ائتلاف بپردازد، اما در واقعیت سهم پایداری‌ها تلقی می‌شوند.
نکته مهم دیگر در مورد پایداری‌ها تقابل جدی با بخش‌هایی از بدنه و هیات رییسه مجلس است. در دو ماه گذشته هفته‌ای نبوده که صادق محصولی، دبیرکل جبهه پایداری نسبت به بخش‌هایی از مجلس انتقادات تندی را وارد نکند. در تازه‌ترین دیالوگ‌های این موضوع، تاکید محصولی در سخنرانی اخیرش حول کلیدواژه «سوپرانقلابی» گویای همه چیز است.
بیشتر بخوانید:نارضایتی رهبر انقلاب از برخی عملکرد‌ها درباره انتخابات / شورای نگهبان تنگ نظری در بررسی صلاحیت‌ها را جبران کند
او در گفت‌وگوی اخیر خود با خبرگزاری فارس به «منتقدان سوپرانقلابی‌ها» اشاره و در اظهاراتی بی‌سابقه آن‌ها را با کنایه با «جریان نفوذ» همتراز کرده است. همه گزاره‌ها نشان از این دارد که پایداری حاضر به سرلیستی قالیباف در لیست شورای ائتلاف و حتی قبول سهم‌بندی قبلی در لیست‌های انتخاباتی گذشته نیست. شاهد دیگر این موضوع هم گفته‌های مهدی باقری، نماینده زنجان و عضو شورای مرکزی جبهه پایداری در هفته جاری است: «هیچ تکلیفی نداریم برای اینکه وحدت نداشته باشیم و هیچ تکلیفی هم نداریم که منتظر وحدت باشیم. از این‌رو، جبهه پایداری باید لیست خود را به صورت کامل و جدی ارایه دهد. البته با وحدت نه تنها مخالف نیستیم، بلکه تعبیر ما این است که برای قدرت مجلس دوازدهم وحدت حتما می‌تواند اثر خوبی داشته باشد. با این حال، امکان وحدت و یک لیست دادن و همچنین امکان لیست جدا دادن وجود دارد.» از این جهت است که صادق محصولی، دبیرکل جبهه پایداری از همین حالا برای اصولگرایان و شورای ائتلاف درباره راهبرد خود خط و نشان کشیده و تاکید کرده که انتخاب‌شان اصلح خواهد بود و اصلح‌شان هم رای‌آوری دارد. راهبردی که می‌تواند تا انتها پابرجا بماند یا با امتیازگیری از شورای ائتلاف در لیست‌بندی و سرلیستی و البته برای تصویب برخی طرح‌ها و لوایح در داخل مجلس فعلی تا زمان پایان کار آن، با ساز دل جبهه پایداری تغییر کند.
راهبرد شریان؛ رقابت انتخاباتی در درون جبهه انقلاب اسلامی
از روزی که خبر تشکیل تشکلی به نام شورای راهبردی یاران انقلاب اسلامی (شریان) درز پیدا کرد بسیاری این گروه را تشکل انتخاباتی تازه در رقابت با شورای ائتلاف خواندند. شریان در روز‌های اخیر مکررا از دولت خواسته است تا لیست نامزد‌های تایید صلاحیت‌شده را ارایه دهد. در مقابل بگومگو‌های انتخاباتی جدی بین جریان قالیباف و شریان وجود دارد. شاید اصلی‌ترین تصویر راهبرد این تشکل گفت‌وگوی اخیر سخنگوی آن باشد. «فاطمه حمیدیان» سخنگوی شبکه راهبردی یاران انقلاب اسلامی (شریان) در گفتگو با خبرنگار مهر اولین راهبرد شریان را «رقابت انتخاباتی در درون جبهه انقلاب اسلامی» و نه با «جریان اپوزیسیون غرب‌گرا» توصیف و تصریح کرده است که دومین راهبرد این جریان این است که رقابت‌های انتخاباتی نباید زمینه سوءاستفاده برای دشمنان قسم‌خورده انقلاب اسلامی را فراهم آورد. سخنگوی شریان همچنین گفته است: «شبکه راهبردی یاران انقلاب، رقابت‌های انتخاباتی در چارچوب انقلاب اسلامی را امری مثبت، مبارک و در نهایت منتج به اعتلای کشور قلمداد و با صراحت بیان می‌کند که در آوردگاه انتخابات آتی، هدف اساسی خود مبنی بر تقویت جبهه حق را با جدیت تمام پی خواهد گرفت».
راهبرد جبهه پیروان؛ سرلیستی قطعی باهنر
ارزیابی از موضع‌گیری جبهه پیروان خط امام و رهبری به اندازه دیگر تشکل‌های اصولگرا سهل و آسان نیست. دلیل نخست اینکه وقتی تشکلی زیر سایه سیاستمداری همچون محمدرضا باهنر باشد عموما با طمانینه و سیاست‌ورزی بیشتری رفتار می‌کند، نمی‌توان انتظار بازی با دست رو داشت. از طرف دیگر کاندیداتوری شخص باهنر مختصات جدیدی را برای انتخابات رقم زده است. پیش از این نیز محمدرضا باهنر رییس جبهه پیروان خط امام و رهبری در گفتگو با ایرنا، با بیان اینکه توصیه من به دوستان هر دو مجموعه شورای وحدت و ائتلاف این است که باید با همدیگر وحدت کنند، گفته بود: «همه تلاش ما این است که مجموعه نیرو‌های اصولگرا به وحدت برسند. در نهایت ممکن است که چهار تا لیست ضعیف هم در کنار لیست اصلی اصولگرایان بیرون بیایند که البته چنین اتفاقی همیشه مسبوق به سابقه بوده است». اظهارات محسن کوهکن، سخنگوی جبهه پیروان خط امام و رهبری، اما فضای جدیدی را ترسیم کرده است.
او گفته که «اگر خدایی ناکرده به چند لیستی برسیم خب طبیعی است که آقای باهنر به واسطه توانمندی و تجربه‌ای که دارد برای مجلس گزینه‌ای خوب و مطلوبی است و در هر مجموعه‌ای که باشد قطعا می‌توانند این قضاوت را کنند که چنین فردی (باهنر) حضورش در مجلس تاثیرگذار خواهد بود و با سرلیستی و حضورش در لیست همراهی خواهند کرد.» این اظهارات اینگونه قابل ارزیابی است که در شرایطی که همه روی لیست شورای ائتلاف و سرلیستی قالیباف تمرکز نکنند و به‌طور مثال پایداری‌ها لیست خود را ارایه دهند، جبهه پیروان نیز با لیستی با سرلیستی باهنر وارد میدان می‌شود.
تشکل‌های تازه، راهبرد‌های تازه
تاسیس یک حزب تازه در جریان اصولگرایی آن‌هم در ایام انتخابات شاید خبری معمولی به نظر برسد، اما وقتی اسامی حاضران در این حزب را مرور می‌کنیم، می‌بینیم که ساز رفتن به مجلس را کوک کرده‌اند. پایگاه خبری امتداد درباره این حزب نوشته است: «حسین الله‌کرم با همراهی حاج منصور ارضی و دیگر همفکرانش حزب تشکیل داده و رسما وارد میدان شده‌اند. اهمیت «رزما» که به گفته الله‌کرم قرار است صد‌ها و هزار‌ها نیروی ارزشی و بسیجی و انقلابی به میدان بیاید آنجایی بیشتر می‌شود که حواس‌مان باشد آن‌ها در انتخابات‌های پیشین نیز تحت عنوان لیست مداحان مسیر خود را جدا کرده بودند.» فارغ از این تحلیل‌ها اظهارات اخیر حسین الله کرم بعد از اعلام موجودیت حزب نیز نکات قابل توجهی دارد.
او همچون پایداری‌ها در سال ۹۸ به کلیدواژه «لزوم مبارزه با فساد» توسل جسته و به خبرگزاری ایلنا گفته است: «در مساله مفاسد باور ما به این است که فساد ممکن است در هر جایی اتفاق بیفتد منتها بستر‌های آن باید از بین برود. این نکته ربطی به گروه‌ها و جناح‌ها ندارد. اما برخی گروه‌های سیاسی در کشور بودند که حتی از گروه‌های مفسد دفاع کردند. ما از گروه‌هایی همچون گروه آقای رییسی تقدیر می‌کنیم که از فساد حمایت یا تقدیر نمی‌کنند و اگر اتفاقی می‌افتد آن را پذیرفته و با آن برخورد می‌کنند، اما برخی از گروه‌ها با این مسائل سیاسی برخورد می‌کنند. اگر از جناح خودی باشد چشم‌پوشی می‌کنند و اگر از جناح دیگر باشد با آن برخورد می‌کنند.» الله‌کرم فراتر از انتظار اصل مساله وحدت اصولگرایان را نیز به حاشیه رانده در پاسخ به این سوال که «آیا تاکنون با مجموعه‌های ائتلافی جریان انقلابی و اصولگرا مانند شورای ائتلاف، شورای وحدت یا جبهه پایداری رایزنی برای پیوستن به آن‌ها داشتید یا تصمیم دارید به صورت مستقل نسبت به انتشار فهرست انتخاباتی اقدام کنید»، عنوان کرد: ما فعلا درحال بررسی مواضع این گروه‌ها هستیم. البته به‌طور دقیق آن‌ها را رصد کرده و آشنایی داریم ولی من فکر می‌کنم که در انتخابات آینده رقابت حزبی جایگزین رقابت جبهه‌ای خواهد شد یعنی اگر ما بخواهیم مشارکت را افزایش دهیم بهتر است که رقابت به شکل حزبی برگزار شود.
راهبرد اصولگرایان در دولت؛ آرزو‌های پنهان و سکوت در عیان
بسیاری از نمایندگان مجلس مدعی هستند که دولت ابراهیم رییسی مایل است از کاندیدا‌های جدید و چهره‌های مورد تایید و نظر خود برای مجلس دوازدهم حمایت کند. اگرچه مستند خاصی در این باره وجود ندارد، اما نمایندگان در این باره ادعا‌های خود را مطرح می‌کنند. با این وجود مدعیان نیم‌نگاه انتخاباتی دولت به مجلس به نظرسنجی مردادماه سال جاری که در سایت نزدیک به دولت منتشر شده استناد کرده و می‌گویند دولت رییسی بی‌تمایل به پیروزی ترکیبی همراه‌تر از مجلس فعلی با دولت خود نیست.
مردادماه سال جاری، انتشار یک نظرسنجی با درصد آرای ۱۴۲ درصدی در یک سایت نزدیک به دولت علاوه بر اینکه موجب تعجب کارشناسان افکارسنجی و حتی مخاطبان اخبار قرار گرفت، دولت را با اتهام ورود به عرصه رقابت‌های انتخاباتی مواجه کرد. نظرسنجی که می‌پرسید به لیست مورد تایید کدام شخصیت رای می‌دهید و در اعلام نتایج نظرسنجی با اعلام ارقام چهره‌هایی همچون علی لاریجانی، حسن روحانی، جواد ظریف و قالیباف و سید محمد خاتمی، سهم ۱۴۲ درصدی را به لیست مورد تایید «ابراهیم رییسی» اختصاص داد. ابراهیم رییسی، اما اخیرا مجددا تاکید دارد که دولت دخالتی در انتخابات نداشته و کاندیدای مورد حمایتی در این باره نیز ندارد.