اقتصاد۲۴-حادثه تروریستی کرمان بعد از حمله آمریکا به هواپیمای مسافربری ایرباس در سال ۱۳۶۷، بزرگترین حمله تروریستی در حریم سرزمینی ایران بود. این حمله تروریستی که در سالگرد سردار سلیمانی و در مسیری که به همین منظور آماده شده بود رخ داد، بیش از ۸۰ جان‌باخته برجای گذاشت.
اظهارنظر مقامات امنیتی مرتبط با آماده‌سازی مسیر گلزار شهدای کرمان نشان می‌دهد تهدید‌های قابل توجهی پیش از تاریخ سالگرد ترور سردار سلیمانی وجود داشته و متوجه همین مراسم خاص بوده، اما نتیجه عملکرد نیرو‌های امنیتی نشان می‌دهد تمهیدات متناسب با این تهدید‌ها صورت نگرفته و در نهایت عملیات تروریستی انجام شده است.
«مهدی بخشی» دادستان کرمان روز یکشنبه در یک گفتگوی ویژه خبری که از شبکه استانی کرمان پخش شد درباره کشفیات صورت گرفته قبل از مراسم چهارمین سالگرد ترور سردار سلیمانی اظهاراتی مطرح کرد و گفت «قبل از برگزاری مراسم چهارمین سالگرد شهادت سردار سلیمانی نیرو‌های امنیتی ۱۶ بمب که قدرت آن‌ها از جلیقه‌های عامل انتحاری بیشتر بوده، کشف کرده بودند.
او همچنین گفته خبر‌هایی داشتیم که «گروه‌های مختلف از جمله داعش و منافقین می‌خواهند اقداماتی انجام بدهند، علاوه بر دوستان اطلاعات و اطلاعات سپاه، حتی ارتش تا چند کیلومتر ریزپرنده‌ها را رصد می‌کرد و سگ‌های ویژه کشف موادمنفجره حضور داشتند.»
به گفته بخشی، با توجه به همین حساسیت‌های امنیتی «کمیسیون امنیتی ویژه مراسم سالگرد هم تشکیل شد» و در آن جلساتی با حضور معاونان وزارت اطلاعات برگزار شد تا تدابیر امنیتی لازم و «استقرار نیرو‌های بیشتر نسبت به سال قبل» اندیشیده شود.
بیشتر بخوانید:پشت پرده حمله تروریستی کرمان
این اظهارات توسط رئیس سازمان قضائی نیرو‌های مسلح استان کرمان هم تایید شده است. حجت‌الاسلام علی توکلی گفته «خبر‌هایی از تهدید دشمن داشتیم» و قبلاً «۱۶ بمب» آماده انفجار در کرمان کشف شده بود که «مخصوص گلزار شهدا و مرقد شهید سلیمانی» ساخته شده بود.
چرا مراسم سالگرد سردار سلیمانی لغو نشد؟
سوال اینجاست که چرا مقامات امنیتی و سیاسی کشور با وجود اطلاعاتی که درباره احتمال حمله تروریستی و خرابکاری در جریان مراسم سالگرد سردار سلیمانی داشتند، مراسم را لغو نکردند و با تبلیغاتی گسترده به گونه‌ای که تا چندین کیلومتر قبل از رسیدن به گیت‌های بازرسی امنیتی، موکب‌هایی برای پذیرایی از جمعیت احتمالی پیش‌بینی شده بود، اقدام به برگزاری مراسم کردند. در نهایت هم عوامل تروریستی از همین مسیر‌های پیش‌بینی شده برای حضور جمعیت برای ضربه زدن به مردم استفاده کردند و عامل انتحاری بدون اینکه نیاز به عبور از گیت‌های بازرسی پیش‌بینی شده داشته باشد، تلفاتی انبوه برجای گذاشت. پاسخ مسئولان به این سوال جالب توجه است!
روابط عمومی سپاه ثارالله استان کرمان در اطلاعیه‌ای بدون اشاره به نام دادستان و رئیس سازمان قضائی نیرو‌های مسلح استان کرمان، اظهارات آن‌ها درباره کشف و خنثی‌سازی بمب قبل از مراسم سالگرد را «شایعات و خبرسازی‌های هدفمند و جعلی» خوانده و از مردم خواسته به این اظهارات توجه نکنند.
در بیانیه سپاه آمده «بمب‌گذاری در برخی اماکن و معابر و خنثی‌سازی آن توسط یگان چک و خنثی سپاه استان» شایعه است و «در روز‌های اخیر عوامل و عناصری با موج سواری بر حوادث و مسائل پیرامونی جنایت وحشیانه تروریستی اخیر در مسیر منتهی به گلزار شهدای کرمان و مراسم گرامیداشت چهارمین سالگرد شهید قدس حاج قاسم سلیمانی که منجر به شهادت و مجروحیت شمار زیادی از هموطنان عزیز و زائران مزار سردار دل‌ها به ویژه مردم به کرمان گردید، با تولید اخبار و روایت‌های جعلی و دروغ هدفمند در پی القای ناامنی در کشور هستند.»
رحمان جلالی معاون امنیتی استاندار کرمان هم در گفتگو با رویداد۲۴ اظهارات بخشی را به نوعی اصلاح کرده و گفته «کشف ۱۶ بمب مربوط به سالگرد اغتشاشات و مرگ مهسا امینی بود که وزارت اطلاعات هم بیانیه داده بود.» جلالی گفته «وزارت اطلاعات در ایام سالگرد اغتشاشات این بمب‌ها را کشف کرده بود، اما یکی از اهداف در همان زمان انفجار مزار سردار سلیمانی بود.»
او درباره جلسات کمیسیون امنیتی با حضور مقامات استانداری و مقامات وزارت اطلاعات و سپاه برای تقویت امنیت مراسم سالگرد هم توضیح داده که «کمیسیون امنیتی برای مراسم سالگرد سردار سلیمانی یک سال است که شکل گرفته و ستاد برگزاری مراسم حاج قاسم ۱۶ تا کمیته دارد که دو کمیته آن امنیتی و اطلاعاتی است. چند ماه پیش در سالگرد اغتشاشات تعداد ریادی بمب در کشور کشف شد که ۱۶ تای آن در کرمان بود.»
جلالی گفته یکی از اهداف آن‌ها مزار شهید سلیمانی بود برای همین ما زیرساخت‌های هوشمند ایجاد کردیم و تدابیر امنیتی را تقویت کردیم به همین دلیل ما احتمال نمیدادیم که بمبی در مراسم منفجر شود. معاون سیاسی و امنیتی استانداری کرمان گفته «کشف جلیقه‌های انتحاری هم مربوط به چند ساعت بعد از انفجار‌های ترویستی بود که توسط عوامل امنیتی انجام شد.»
این اظهارات درباره آگاهی مقامات کشور از احتمال عملیات تروریستی و خرابکاری در سالگرد ترور سردار سلیمانی نگران‌کننده است. نگرانی اصلی هم متوجه ادعای نهاد‌های امنیتی درباره اشراف اطلاعاتی بر عملیات‌های تروریستی در خاک کشور است.
مرتضی محمودوند عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس یازدهم دراین‌باره نظر دیگری دارد. او به رویداد۲۴ گفته «الان برخی می‌گویند ناامنی شده و عملیات تروریستی صورت گرفته، ولی نمی‌گویند اگر یک عملیات سنگین تروریستی شده و بسیاری از هموطنان عزیز ما و مخصوصاً کودکان معصوم به شهادت رسیدند، اما در همین سال جاری، ده‌ها مورد از عملیات‌های مخوف سرویس‌های معاند، توسط نیرو‌های امنیتی ما خنثی شده است. پس باید در بحث کارشناسی انصاف داشت.»
احتمالا نظر سایر مقامات امنیتی هم نظری مشابه همین است که، چون ده‌ها و صد‌ها عملیات کشف شده، پس مشکلی در بحث امنیت وجود ندارد. این در حالی است که در موارد این‌چنینی نمی‌توان مبنای تحلیل را بر «کمیت» گذاشت! شبیه آن است که بگوییم در ایران مشکل مالی وجود ندارد و فقط یک اختلاس ده میلیارد دلاری بوده است! طبیعتا وقتی همه نهاد‌های امنیتی پیش‌بینی یک عملیات تروریستی را مطرح کرده بودند، انجام آن درست در همان منطقه‌ای که پیش‌بینی می‌شد و ترور بیش از ۸۰ نفر فقط در یک فقره را نمی‌توان به عنوان «اشراف اطلاعاتی» پذیرفت.
بیشتر بخوانید:ماجرای واکنش علی کریمی به حمله تروریستی کرمان + عکس
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس ایران گفته «انتظار عمومی این است که یک بار برای همیشه مسئولانی که در این زمینه کم‌کاری کرده‌اند مورد بازخواست قرار بگیرند، چه مسئولان استانی و چه مسئولان کشوری. باید بپذیریم هم در حوزه پدافند عامل و غیرعامل اگر کسانی ضعیف عمل کردند، نباید تا همیشه مسئول بمانند بلکه باید افراد دیگری با روحیه و انگیزه بیشتر در این حوزه حضور داشته باشند.»
به جز این مورد، طی بیش از یک دهه گذشته ایران بار‌ها هدف ترور‌ها و خرابکاری‌های گروه‌های مختلف از داعش گرفته تا اسرائیل بوده است. اسرائیل حتی در یک فقره به سفارش آمریکا، نفر دوم القاعده را در خیابان پاسداران تهران هدف گرفت و ترور کرد. از ترور دانشمندان هسته‌ای در پایان دهه هشتاد تا ترور محسن فخری‌زاده با میزان بالای امنیت فردی که برای مقامی با جایگاه او در نظر گرفته شود سوالات زیادی را در زمینه اطلاعاتی ایجاد می‌کند.
همه این‌ها در حالی است که مقامات عالی‌رتبه کشور مدعی‌اند اگر وضعیت اقتصادی کشور به دلیل تحریم‌ها وخیم است، «حداقل امنیت داریم» و عباراتی همچون «جزیره ثبات منطقه» و «قدرت اول منطقه» هر روز بیشتر محل پرسش می‌شود. ضمن اینکه واکنش‌های ایران به اقدامات تروریستی هم ظاهرا به اندازه کافی بازدارنده نبوده است. اینکه نیرویی همچون سردار سلیمانی به عنوان مهمترین نیروی نظامی ایران در فرودگاه بغداد مورد هدف پهپاد‌های آمریکایی قرار می‌گیرد، در نتیجه رخنه اطلاعاتی صرف نیست.
عادل عبدالمهدی نخست وزیر سابق عراق به تازگی در گفتگویی با خبرگزاری تسنیم گفته «لوکیشن ژنرال سلیمانی همیشه برای نیرو‌های امنیتی غرب و اسرائیل آشکار بوده، اما هدف قرار دادن او ناشی از یک تصمیم سیاسی بوده که در یک برهه اتخاذ شده است.» این اصل در مورد ترور سیدرضی موسوی در سوریه هم صادق است. شواهد نشان می‌دهد سیدرضی سال‌ها در سفارت ایران در سوریه دفتر داشته و آدرس محل کار، منزل و حتی مقر‌های نظامی او بر هیچ آژانس جاسوسی مخفی نبوده است. اینکه محل حضور او مورد هدف اسرائیلی‌ها قرار گرفته نشان‌دهنده ضعف ایران در پاسخگویی به اقدامات تروریستی این چنینی است.
احمد بخشایش اردستانی عضو پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس ایران به رویداد۲۴ گفته «ایران باید بررسی کند که دقیقا از کجا وارد شده‌اند و آن کشور را مورد عتاب قرار دهد، اگر از سوریه و عراق آمده باشند، طبیعتا باید ۷ الی ۸ موشک به آن سمت پرتاب کنند. به اندازه‌ای که زدند باید به آن‌ها زده شود، کاملا مقابله به مثل شود نه اینکه حالا یک جنگ فراگیری صورت بگیرد. حداقل ایران از همکاران و گروه‌های نیابتیش بخواهد که پاسخ لازم را بدهند.»
برخی کارشناسان می‌گویند ایران در شرایط کنونی تمایلی به ورود به یک جنگ تمام‌عیار را ندارد و از این رو پاسخی به این حملات نمی‌دهد و بیشتر به دنبال آن است که بتواند فضای منطقه و کشور را آرام کند نه آنکه اقدامی کند که به تنش‌ها افزوده شود. اما در کنار تمام این تحلیل‌ها فراموش نکنیم ۸۰ شهید فقط در یک عملیات رقم بسیار بزرگی است.