اقتصاد۲۴-پایان هفته گذشته چک علی الحساب بیمه ایران پرداخت شد و این در حالی ست که شواهد از عدم اجرای پروسه قانونی ارزیابی، اعلام نظر کارشناسی و اعطای خسارت در این حادثه خبر می‌دهد. چراکه با وجود اخطار‌های مکرر آتش نشانی مشهود است که شرکت بیمه نه تنها در هنگام عقد قرارداد اقدام به کارشناسی صحیح ساختمان نکرده، بلکه در هنگام اعطای خسارت هم به همان اندازه نگاه بیمه‌ای وکارشناسی نداشته است. وجود کامپوزیت کم کیفیت در نمای ساختمان و همچنین عدم استفاده از فایراستاپ در فضای بین نما و بدنه ساختمان و موارد دیگر همه گواهی بر این مدعاست. ضمن این که به گفته شاهدان عینی با وجود بیماران بستری در طبقات دیگر در طبقه‌ای که آتش سوزی آغاز شده، عملیات ساختمانی در حال انجام بوده است.
مساله دیگر انجام پروسه‌ای سریع برای ارزیابی و کارشناسی و سپس اعلام دلیل تکراری "اتصال سیم برق" به عنوان علت آتش سوزی است که نشان از دو مساله مهم دارد؛ یا قوانین ساختمانی و نظارتی مرتبط با برق ساختمان‌ها در قوانین ملی ساختمان نیازمند بازنگری جدی است و یا کارشناسان مربوط راه ساده‌تر و مرسوم‌تر و شاید بی دردسرتر را می‌پیمایند که می‌بایست که این مساله نیز در نهایت به کاهش نگاه تخصصی در ارزیابی و اعطای خسارت در صنعت بیمه برمی گردد که تبعات بسیاری برای این صنعت در پی دارد. نکته قابل تامل اینکه چرا با وجود اخطار شهرداری و آتش نشانی، باز هم بیمه ایران پوشش بیمه این بیمارستان را می‌پذیرد. آیا از این اخطار اطلاع داشته است؟
حواشی این حادثه و عملکرد بیمه گر را با شهرام شقاقی؛ کارشناس و ارزیاب صنعت بیمه را بررسی می‌کنیم.
**آیا شرکت‌های بیمه برای بیمه کردن یک ساختمان یا هر مورد دیگری ابتدا آن را کارشناسی نمی‌کند؟ یعنی نباید شرکت بیمه برای کاهش ریسک خود صورتی از اموال و چک لیستی از تاییدات اعم از ساختمانی، ایمنی، و ... را داشته باشد و سپس اقدام به بیمه کردن ساختمان یا هر مورد دیگری کند؟
واقعیت این است که این کار انجام می‌شود، اما امکان اجبار و الزام بیمه گذار را ندارد. رویه این است که شرکت بیمه برای کاهش ریسک خود پس از پایش ریسک و تشخیص نقاط خطر باید یکی از این دو راه را برود؛ یا باید برای الزاماتی که توسط واحد بیمه شونده یا همان بیمه گذار انجام نشده استثنا قائل شوند و آن را از تعهد خود در بیمه نامه کسر کنند، یا بیمه نامه را با زمان کمتر مثلا یک ماهه صادر کند تا دغدغه‌های بیمه گر توسط بیمه گذار رفع شود و سپس بیمه نامه برای مدت زمان بیشتری صادر شود.
**این رویه اکنون در همه شرکت‌های بیمه در حال اجراست؟
شاید خیر؛ مشکل اینجاست که در حال حاضر بیمه گذاران زیر بار الزامات و توصیه شرکت‌های بیمه نمی‌روند و از طرفی، چون حق بیمه واحد‌های بیمه گذار مهمترین آورده شرکت‌های بیمه است معمولا از آن به راحتی نمی‌گذرند و از برخی موارد به خاطر دریافت حق بیمه چشم پوشی می‌کنند.
بیمه ایران از اخطار آتش نشانی و شهرداری خبر نداشت
**حق بیمه به چه قیمتی؟ وقتی قرار است با چشم بستن به موارد خطرآفرین مثلا ۱۰۰ میلیون حق بیمه دریافت کنند و بیش از ۱۰ میلیارد بابت همان موارد نادیده گرفته زیر بار پرداخت خسارت بروند؟ یعنی مثلا در حادثه بیمارستان گاندی شرکت بیمه ایران احتمال این را نمی‌داده که قرار است یک طرف داستان هم مساله جبران خسارت باشد؟
درست است؛ اما باید دید در موردی مانند بیمارستان گاندی وقتی اخطار به دلیل موارد ایمنی داده شده شرکت بیمه هم در جریان این اخطار‌ها قرار گرفته است یا خیر؟ چون در بسیاری از موارد آتش نشانی و شهرداری جدا از شرکت بیمه عمل می‌کنند. یعنی مثلا ما به عنوان یک شرکت ارزیاب کارشناس خود را به محل می‌فرستیم تا بررسی و ارزیابی کند، اما نقاطی که به عنوان نقاط خطرآفرین شناسایی می‌کنیم با تشخیص آتش نشانی و شهرداری متفاوت است. در همین حادثه اخیر مثلا شهرداری و آتش نشانی به بیمارستان گاندی اخطار داده، اما بیمه ایران از این اخطار اطلاعی نداشته است.
بیشتر بخوانید:فهرست سیاه بیمارستان‌های فرسوده و ناایمن
آیا شهرداری وظیفه اطلاع رسانی به شرکت بیمه را هم داشته است؟ یا این که شرکت بیمه به دلیل کنترل میزان ریسک پذیرفته شده در بیمه نامه باید به دنبال بررسی چنین مواردی نیز می‌بوده است؟ چون اخطار‌های زیادی طی سال‌های اخیر به این بیمارستان داده شده و این بیمه نامه حداقل سالی یک بار تمدید شده است...
اصولا باید همین باشد. اما مساله اینجاست که در صنعت بیمه ما بخش کارشناسی جزو بخش‌های هزینه بر است و شرکت‌های بیمه چندان زیر بار هزینه‌های کارشناسی نمی‌روند. در نهایت شاید از بیمه گذار پرسیده شود که "آیا نسبت به سال گذشته تغییراتی داشته اید یا خیر؟ ". درباره بیمارستان گاندی را اطلاع ندارم، ولی متاسفانه روال این است و بررسی و ارزیابی دقیق تری انجام نمی‌شود. یعنی صنعت بیمه دقیقا از جایی که باید رشد و توسعه داشته باشد در حال آسیب دیدن است.
**چطور؟
به این دلیل که ارزیابان خسارت می‌توانند در هنگام صدور بیمه نامه برای شرکت‌های بیمه بسیار موثر باشند. چون در طول سال‌ها تجربه، موفق به کشف ضعف‌های بیمه نامه‌های مختلف شده اند و می‌دانند که یک بیمه نامه در یک مجموعه تا چه اندازه کارآمد است؛ بنابراین شرکت بیمه باید به یک شرکت ارزیاب هزینه‌ای را پرداخت کند تا بیمه گذار را قبل از صدور بیمه نامه مورد ارزیابی دقیق انجام دهد. مثلا در همین بیمارستان گاندی بیمه ایران می‌بایست برای پایش صحیح و کاهش ریسک خود در زمان صدور بیمه نامه از یک شرکت ارزیاب کمک می‌گرفت تا شرکت ارزیاب تیم تخصصی از کارشناسان ایمنی، ساختمان، ماشین آلات و تجهیزات بیمارستانی، کارشناس شیمی و بررسی مواد آزمایشگاهی و سایر متخصصان لازم را برای ارزیابی به بیمارستان ببرد. ضمن این که یک حسابرس مالی نیز با این تیم ببرد تا سرمایه‌های بیمارستان و ریسک‌های آن را دقیق آنالیز کند تا نسبت به نحوه صدور بیمه نامه بیمارستان گاندی اظهارنظر تخصصی کند. یا حتی بگوید که بیمه نامه صادر شود یا نشود یا اگر صادر می‌شود به فرض یک ماهه صادر شود تا الزامات ایمنی توسط بیمارستان اجرا شود و بعد از آن بیمه نامه سالانه صادر شود. اما از آنجایی که باید درصدی از حق بیمه را به شرکت ارزیاب بدهد از چنین کاری صرف نظر می‌کند.
قول پرداخت خسارت، بدون ارزیابی علت حادثه؟
**آیا برای پرداخت خسارت و ایفای تعهد بیمه گر پس از حادثه، کارشناسان مربوط نباید در خصوص علت حادثه و قرارگرفتن یا نگرفتن حادثه و خسارت ناشی از آن در بیمه نامه و تعهدات بیمه‌ای شرکت بیمه اظهار نظر کنند؟
درست است. اما با شرایطی شرکت بیمه می‌تواند بعد از وقوع حادثه قول پرداخت خسارت بدهد؛ وقتی که خسارت دیده سرمایه تفکیک شده داشته باشد و بداند مثلا در هر طبقه چه برآوردی از ساختمان، ماشین آلات و دارایی وجود دارد. در این شرایط پس از وقوع حادثه شرکت بیمه از کارشناس ارزیاب سوال می‌کند که برآورد شما از میزان خسارت چقدر است؟ کارشناس ارزیاب نیز با نگاه به بیمه نامه و لیست دارایی‌های تفکیک شده و ثبت شده در بیمه نامه و همچنین بررسی میدانی محل حادثه، میزان خسارت را برآورد می‌کند. سپس میزان برآوردی خسارت را به مدیرعامل یا نماینده شرکت بیمه اعلام می‌کند تا شرکت بیمه نیز ۲۰ تا ۲۵ درصد از خسارت تقریبی برآورد شده را به صورت علی الحساب به بیمه گذار پرداخت کند؛ و بقیه خسارت چطور پرداخت می‌شود؟
برای تسویه حتما باید تیم کارشناسی مستقر شده باشد و تک به تک هزینه‌ها را آنالیز کند.
در شب وقوع آتش سوزی بیمارستان گاندی مدیران بیمه ایران در محل حادثه حضور یافتند وهمان شب بدون در نظرگیری ارزیابی و اظهار نظر کارشناسی و سایر موارد قانونی، قول پرداخت علی الحساب خسارت را به مدیران بیمارستان داده اند. به نظر شما پروسه تائید و اعطای خسارت بیمه ایران به بیمارستان گاندی درست و قانونی طی شده است؟
رویه را توضیح دادم، حتما باید اصالت حادثه بررسی شود و این که آیا علت حادثه تحت پوشش بیمه نامه بوده است یا خیر. ضمن این که علاوه بر اصالت و دلیل حادثه باید حتما حق بیمه پرداخت شده باشد و بیمه نامه فعال باشد. اگر جز این باشد درست طی نشده و این مساله نیازمند بررسی و سوال از بیمه ایران است.
بیشتر بخوانید:اعلام علت قطعی آتش‌سوزی در بیمارستان گاندی تهران
**به نظر شما چرا مدیران عامل بیمه ایران در مراسم اعطای چک علی الحساب خسارت بیمه حاضر نبودند و توجه‌ای نیز به حضور خبرنگاران و بازتاب رسانه‌ای و شاید پرسشگری و پاسخگویی در این زمینه نشده بود؟
برای همه جای سوال است و این مساله را نیز باید از مدیران بیمه ایران سوال کنید.
همیشه مقصر سیم برق است..!
مساله دیگر سرعت در تشخیص علت وقوع حادثه بیمارستان گاندی یعنی اتصال سیم برق است. آنهم در شرایطی که اخطار‌های مکرر در خصوص کیفیت پایین کامپوزیت نما و نبود فایراستاپ در فضای بین نما و بدنه ساختمان بوده است.
متاسفانه در اغلب موارد همین اتفاق می‌افتد و شاید در ۸۰ درصد آتش سوزی‌ها اتصال سیم برق دلیل وقوع حادثه عنوان می‌شود. البته در تشخیص علت آتش سوزی‌ها معمولا دادگاه به گزارش آتش نشانی استناد می‌کند. با این که شرکت ارزیاب بررسی می‌کند و علت‌ها را دقیق تشخیص می‌دهد و بیان می‌کند، اما در نهایت نظر آتش نشانی مورد پذیرش قرار می‌گیرد. اگر در این تشخیص و اعلام نظر به دادگاه هم قصوری وجود دارد به میزان تخصص کارشناسان آتش نشانی برمی گردد. البته راحت‌ترین دلیل همین اتصال سیم برق است، چون شاهدی وجود ندارد و باورپذیرتر است.
البته در فرهنگ ما ایرانی‌ها در این مواقع می‌گوییم" کاریه که شده! " و به دنبال علت دقیق حادثه برای جلوگیری از تکرار آن نیستیم و فقط می‌خواهیم همان مشکل را فیصله دهیم...
بله متاسفانه؛ و با این رویه چیزی به عنوان تجربه از قبل نداریم و مکرر مرتکب همان اشتباهات و اهمال کاری‌ها می‌شویم.
**آیا همیشه و در همه موارد مشابه همین قدر سریع پروسه ارزیابی، کارشناسی و اعطای خسارت طی می‌شود؟
خیر. معمولا این طور نیست. در حادثه بیمارستان گاندی حتی به فرض تشخیص درست علت حادثه، فعال بودن و امکان استفاده از بیمه نامه، باید گفت که همه چیز خیلی سریع اتفاق افتاد و اگر بیمه ایران چنین سرعت عملی دارد باید در همه پرونده‌ها نیز همین طور عمل کند.
حادثه بیمارستان گاندی؛ پدیده‌ای با استثناعات تکرار نشدنی
**آیا این اتفاق و عملکرد بیمه ایران در جبران این حادثه که سهل انگاری از همه ابعاد آن پیداست، سبب خیال راحتی و عدم جدیّت سایر بیمارستان‌ها و اماکن عمومی در خصوص رعایت الزامات ایمنی و هزینه برای استانداردسازی ساختمان‌ها نمی‌شود؟
خیر! به عقیده من حادثه بیمارستان گاندی، نحوه تشخیص علت و جبران خسارت این بیمارستان، یک پدیده نادر در صنعت بیمه است! چون صنعت بیمه برای خیال راحتی بیمه گذاران تحت هر شرایطی خسارت نمی‌دهد. هر بیمه گذاری در کشور که به اندازه بیمارستان گاندی پشت گرمی نداشته باشد، از این حادثه درس می‌گیرد. دغدغه صنعت بیمه نیز رسیدگی به خسارت در زمان مناسب است؛ و این رسالت از سوی صنعت بیمه در حال انجام است؟
خیر؛ اگه نگاهی به مساله ارزیابی و پرداخت خسارت بیمه در شرکت‌های بیمه بیاندازیم می‌بینیم که یک ماه تا سه ماه و شاید بیشتر هم طول بکشد. حتی اخیرا که اقبالی به شرکت‌های ارزیاب سیار خسارت از سوی شرکت‌های بیمه وجود داشته است، با این که ارزیاب در سریع‌ترین زمان ممکن در محل حادثه حاضر می‌شود و گزارش کارشناسی خود را در کمترین زمان ممکن می‌دهد باز هم شرکت‌های بیمه زمان زیادی را برای پرداخت خسارت صرف می‌کنند و در مواردی که با انتقاد مواجه می‌شوند نیز تقصیر را به گردن شرکت ارزیاب می‌اندازند. در صورتی که پول دست شرکت بیمه است و ارزیاب فقط کارشناسی می‌کند. حالا باید دید شرکت بیمه‌ای که مثلا خسارت یک تصادف اتومبیل را با چنین تاخیری پرداخت می‌کند، چگونه با این سرعت به یک بیمارستان خصوصی علی الحساب خسارت پرداخت می‌کند.
این که ممکن است بیمارستان گاندی فقط نزد بیمه ایران پوشش نداشته باشد و بیمه نامه آن توسط بیمه ایران به عنوان لیدر صادر شده باشد و بیمه ایران این بیمه نامه را با شرکت‌های بیمه دیگر به اشتراک گذاشته باشد. قبل از تحریم این اشتراک با شرکت‌های بیمه خارجی اتکایی می‌شد، ولی اکنون به شرکت‌های بیمه داخلی داده می‌شود. در این شرایط فقط درصدی از جبران خسارت حادثه به بیمه ایران برمی گردد و علی الحساب می‌تواند از جیب شرکت‌های دیگر نیز پرداخت شده باشد.
منبع:اکونگار