امیرحسین احمدی، اقتصاد24- پنبه یکی از محصولاتی است که پرورش آن زحمت بسیار دارد. با این وجود اما به علت عملکرد پایین این محصول نسبت به محصولات دیگر کشاورزی و شتاب کندتر افزایش قیمت پنبه نسبت به محصولی همچون پیاز و همچنین به دلیل آزاد بودن واردات پنبه و دلایل دیگر این محصول نتوانسته است مزیت‌های خود را حفظ کند و کشاورزان استان گلستان به طور کلی از کشت این محصول دلسرد شده‌اند.
اما پرسش اینجاست که اقلیم ما، به خصوص در استان گلستان چه نیازی به کشت پنبه دارد و برای توسعه کشت پنبه چه راهکارهایی وجود دارد؟
محمدحسین کاویانی، رییس صندوق پنبه ایران در اینباره گفت: پیش از وقوع سیل، پیش‌بینی می‌شد که سطح زیر کشت پنبه نسبت به سال قبل افزایش قابل توجهی داشته باشد اما اتفاقاتی از جمله سیل افتاد و بعضی از اراضی، به خصوص در منطقه گمیشان زیر آب رفتند و نه تنها محصول پاییزه آن‌ها از بین رفت که در فصل بهار هم آب از اراضی خارج نشد و کشاورزان نتوانستند کشت دیگری را آغاز کنند در نتیجه پیش بینی افزایش سطح زیر کشت پنبه اتفاق نیفتاد.
وی افزود: از طرفی قیمت یکسری از محصولات کشاورزی مثل پیاز، برنج، سیب زمینی و گوجه‌فرنگی افزایش یافت و در نتیجه آنچه ما بر اساس شواهد پیش‌بینی کردیم رخ نداد ولی نسبت به سال گذشته بین 10 تا 15 درصد سطوح زیر کشت پنبه افزایش یافت.
رییس صندوق پنبه ایران در ادامه بیان کرد: بخشی از بذر مورد نیاز از خارج وارد شد و در داخل کشور نیز موسسه تحقیقات پنبه بخشی از بذر مورد نیاز را تولید کرد با این حال، واردات بذر منجر به افزایش نه چندان زیاد سطوح زیر کشت پنبه شد. البته بخشی از کشاورزان هم بذور مصرفی خود را که نگه داشته بودند استفاده کردند و بخشی از بذر مورد نیاز نیز به ناچار از این طریق تامین شد.
کاویانی همچنین ابراز کرد: امیدواریم امسال سطحی در حدود 80 هزار هکتار کشت پنبه داشته باشیم و محصول وش در حدود 200 هزار تن و پنبه تصفیه شده نیز 60 هزار تن باشد.
رییس صندوق پنبه ایران درباره میزان نیاز صنایع نساجی کشور به پنبه گفت: صنعت نساجی در کشور ما هر سال به 100 تا 120 هزار تن الیاف پنبه نیاز دارد که این میزان بستگی به استقبال بازار از پنبه دارد چرا که ممکن است صنایع نساجی از پنبه-پلی استر برای تولید نخ استفاده کنند اما با این وجود حداقل نیاز کشور ما به پنبه 100 هزار تن است که برای تامین آن نیاز به 40 هزار تن واردات داریم که در سه ماه نخست امسال هشت هزار و 300 تن در فروردین ماه و حدود 6 هزار تن در اردیبهشت ماه و چهار هزار و 300 تن نیز تا 23 خرداد ماه وارد شده است.
پیش بینی افزایش سطح زیر کشت پنبه
کاویانی در پاسخ به این پرسش اقتصاد24 مبنی بر اینکه آیا افزایش سطح زیر کشت پنبه در سال های آینده نیز اتفاق خواهد افتاد گفت: هر محصول باید از نظر اقتصادی به صرفه باشد برای مثال وقتی که کشاورز یک هکتار سیب زمینی بکارد و کاشت و برداشت آن هم مکانیزه باشد و در یک هکتار 40 تن عملکرد داشته باشد و محصول خود را نیز حداقل کیلویی 4 هزار تومان بفروشد درآمد او از یک هکتار چیزی نزدیک به 200 میلیون تومان است و زراعت پنبه نسبت به کشت این قبیل محصولات هیچ آورده اقتصادی ندارد چرا که عملکرد پنبه 2.5 تن در هکتار است و اگر آن را کیلویی 6 هزار تومان هم بخرند بیش از 15 میلیون تومان نصیب کشاورز پنبه‌کار نمی‌شود.
وی افزود: زراعت پنبه با این شرایط و با توجه قیمت سایر محصولات کشاورزی نمی‌تواند به عنوان یک محصول رقابت کند و در چنین شرایطی من امید ندارم که سطح زیر کشت پنبه حتی در همین 80 هزار هکتار هم باقی بماند چرا که کشاورز دنبال درآمد بیشتر است و به نظر من کشاورزان ما پنبه را به میل نمی‌کارند بلکه به جبر می‌کارند یعنی شرایط زمین جوری است که امکان کشت شالی را ندارد در نتیجه کشاورز به ناچار پنبه می‌کارد.
کاویانی با تاکید بر اینکه سرلوحه دفتر زراعت، تناوب کشت است اظهار کرد: کشاورز می‌داند باید تناوب را رعایت کند ولی به دلیل نبود صرفه اقتصادی کشاورز هم نمی‌تواند تناوبی را در کشت خود اعمال کند. ما در مقابل 350 هزار هکتار زراعت گندم در گلستان باید حداقل 120 هزار هکتار زمین پنبه را داشته باشیم چرا که بهترین تناوب با گندم پنبه است؛ پنبه کشت بهاره است و گندم کشت پاییزه و ریشه گندم افشان است و ریشه پنبه عمیق است و تا یک متر در خاک نفوذ می‌کند در نتیجه زراعت ما می‌تواند 6 ماه از سطح خاک استفاده کند و 6 ماه از عمق آن.
وی افزود: تولید گندم و کلزا گلستان از سال گذشته کمتر است و دلیل این کاهش عملکرد عدم رعایت تناوب کشت است به همین علت دولت باید از زراعت پنبه‌کاری حمایت کند که کشاورز سال بعد که گندم می‌کارد محصول خوبی برداشت کند.
رییس صندوق پنبه ایران تاکید کرد: دولت باید به اقتصادی شدن کشت پنبه در مقابل زراعت‌های دیگر کمک کند تا کشت پنبه به میل و رغبت کشاورز انجام گیرد. اگر هر سال یک محصول را بکاریم باعث می شود میزان علف هرز و آفات افزایش، مواد غذایی خاک، کاهش و هزینه ها را بالا ببرد و زراعت های دیگر را از بین ببرد.
وی افزود: 50 درصد وزن وش کشاورزان پنبه دانه است و چون قیمت مناسبی ندارد توسط کارخانه‌های روغن کشی جذب نمی‌شود و این پنبه دانه را دامداری ها می‌‌برند که در نهایت تبدیل به کود می‌شود در صورتی که اگر دولت به تخم پنبه یارانه دهد این سال‌ها صد هزار تن پنبه دانه روغنی داریم که 17 درصد آن روغن خوراکی با کیفیتی است اما بیش از 90 درصد نیاز روغن کشور وارد می‌شود در صورتی که 17 هزار تن روغنی که در دستمان هست را تبدیل به پِهن می‌کنیم.
کاویانی ادامه داد: اگر دولت یارانه ای برای تخم پنبه قرار دهد و قبول کند تخم پنبه هم دانه روغنی است می‌توان دستکم 17 هزار تن روغن خوراکی در هر سال تولید کرد و کنجاله تخم پنبه نیز خوراک مناسب و سالمی برای دام است و کشور ارز کمتری برای واردات روغن و نهاده های دامی پرداخت خواهد کرد.
رییس صندوق پنبه ایران همچنین گفت که اگر بخشی از ارزی که برای ورادات روغن پرداخت می‌شود به تولید روغن در داخل تخصیص یابد قمیت وش نیز بالا می‌رود و کشاورز هم ترغیب به کشت پنبه می‌شود.
قیمت پنبه 20 درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشته است
وی همچنین درباره نرخ پنبه اظهار کرد: قیمت پنبه 20 درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشته و به حدود 3600 تومان رسیده است اما این قیمت حتی هزینه‌های تولید پنبه را هم تامین نمی‌کند.
کاویانی افزود: پنبه با محصولی مثل پیاز فرق می‌کند چون پیاز محصولی خوراکی است و همه ما مجبوریم آن را بخریم ولی پنبه به دست صنایع نساجی می‌رسد و اگر قیمت آن از نرخ جهانی فراتر رود با توجه به اینکه واردات پنبه آزاد است صنایع نساجی این محصول را با ارز نیمایی وارد می‌کنند؛ در حال حاضر نرخ جهانی پنبه نیز 175 سنت است و برای وارد کننده بیشتر از کیلویی 23 هزار تومان تمام نمی‌شود بنابراین نباید تقاضا داشته باشیم که صنایع نساجی پنبه را از چنین قیمتی بیشتر بخرند و اگر قیمت پنبه در حدود 23 هزار تومان باشد قیمت متعادل وش چیزی حدود 7 هزار تومان است .
رییس صندوق پنبه در ادامه گفت: البته قیمت تخم پنبه می‌تواند تاثیر گذار باشد چرا که دامداری ها در حال حاضر آن را بیش از کیلویی 4 هزار تومان می‌خرند که البته مشخص نیست این قیمت تا مهر ماه بر همین مقدار بماند و کاهش پیدا نکند.
وی همچنین بیان کرد: هر یک واحدی که قیمت پنبه کاهش یا افزایش یابد می‌تواند یک و هفت دهم واحد قیمت وش را کم یا زیاد کند یعنی اگر پنبه هزار تومان افزایش یابد قیمت وش هزار و 700 تومان افزایش می‌یابد.
کاویانی در پایان گفت: ممکن است عده‌ای بگویند کشت پنبه، کشتی با اهمیت نیست و می‌توان تمام نیاز کشور به این محصول را از طریق واردات تامین کرد اما در پاسخ به این حرف باید گفت که اگر قرار است در استانی مثل استان گلستان گندم یا هر محصولی کشت شود باید به تناوب پنبه نیز کشت شود تا منابع طبیعی بیش از این آسیب نبینند.