اقتصاد۲۴-آمار هفت سال قبل می‌گوید ۲.۵ میلیون خانه خالی در ایران وجود دارد که حدود ۱۰ برابر کشور انگلیس است. در حال حاضر کشور‌های توسعه یافته از ابزار مالیات بر خانه‌های خالی به منظور کنترل قیمت‌ها و کاهش فشار تقاضا بر بازار مسکن استفاده می‌کنند. گفته می‌شود در تایوان هر یک درصد مالیات خانه‌های خالی باعث کاهش ۴ تا ۸ درصدی قیمت‌ها در بازار مسکن می‌شود.
رویای اخذ مالیات از خانه‌های خالی در ایران به سال ۱۳۵۲ برمی‌گردد؛ طرحی که در سال ۱۳۶۶ نیز به قانون تصویب شد، اما به دلیل نبود مکانیزم اصولی هرگز شکل اجرا به خود نگرفت.
از چهار سال قبل طرح مالیات بر واحد‌های خالی از سکنه در دستور کار دولت و مجلس قرار گرفت. ۱۵ مرداد ۱۳۹۹ ساز و کار اخذ مالیات از خانه‌های خالی در قالب اصلاح ماده ۵۴ قانون مالیات‌های مستقیم مصوب سال ۱۳۶۶ به تصویب بهارستان‌نشینان رسید.
طبق این قانون مالکان واحد‌های مسکونی که واقع در کلیه شهر‌های بالای ۱۰۰ هزار نفر جمعیت که به استناد سامانه ملی املاک و اسکان کشور موضوع تبصره (۷) ماده (۱۶۹) مکرر این قانون، در هر سال مالیاتی در مجموع بیش از چهار ماه به عنوان خانه خالی شناسایی شوند، به ازای هر ماه بیش از زمان مذکور، بدون لحاظ معافیت‌های تبصره (۱۱) ماده (۵۳) این قانون، به صورت ماهانه مشمول مالیاتی برمبنای مالیات بر درآمد اجاره به شرح زیر می‌شوند:
سال اول- معادل شش برابر مالیات متعلقه
سال دوم - معادل دوازده برابر مالیات متعلقه
سال سوم به بعد - معادل هجده برابر مالیات متعلقه
مالیات خانه‌های خالی در کنار طرح‌های مکمل همچون مالیات خانه‌های لوکس به عنوان راهکاری برای کنترل و ساماندهی بازار مسکن در اغلب کشور‌های جهان اجرا می‌شود.
بیشتر بخوانید:رکود تورمی؛ کوله‌بار سنگین مسکن در سال ۱۴۰۲/ ۱۴ درصد افزایش قیمت مسکن در بازاری که دچار رکود شدید است!
با وجود تصویب این قانون در سال ۱۳۹۹ ایجاد زیرساخت‌های اجرای این طرح به درازا انجامید. اما با روی کار آمدن دولت سیزدهم فرآیند اجرا سرعت بیشتری به خود گرفت. از زیرساخت‌های لازم برای اجرای این طرح، ایجاد سامانه املاک و اسکان تحت مدیریت وزارت راه و شهرسازی است که در حال حاضر اطلاعات مفیدی را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار می‌دهد.
طبق آمار تا ششم دی ماه سال گذشته ۵۹ هزار واحد خالی از سوی وزارت راه و شهرسازی به سازمان امور مالیاتی معرفی و حدود ۴۸۰۰ میلیارد تومان برای این واحد‌ها مالیات تعیین شده است. البته به گفته محمدهادی سبحانیان ـ رئیس کل سازمان امور مالیاتی - دشوار‌هایی برای شناسایی خانه‌های خالی وجود دارد که با اصلاحات چند باره در مکانیزم شناسایی همراه می‌شود.
برخی پیامک‌ها با محتوای خانه خالی که از طرف وزارت راه و شهرسازی برای مالیات دهندگان ارسال می‌شود بعضا حاوی اطلاعات دقیقی نیست که در آن صورت افراد می‌توانند در مراحل دادرسی مالیاتی نسبت به عدم صحت این اطلاعات اعتراض کنند.
سرپرستان خانوار مکلفند اقامتگاه اصلی خانوار را در سامانه املاک و اسکان کشور ثبت کنند. علاوه بر اقامتگاه اصلی، هر خانوار می‌تواند حداکثر یکی از واحد‌های تحت تملک خود در شهر غیر از محل اقامتگاه اصلی را به عنوان اقامتگاه فرعی ثبت کند.
از این رو، همه مالکان و مستاجران موظفند برای ثبت اطلاعات خود به سامانه املاک و اسکان به آدرس amlak.mrud.ir مراجعه و اطلاعات ملکی و سکونتی خود را ثبت کنند تا این منازل خالی تلقی نشود.
برآورد‌ها نشان می‌دهد تعداد خانه‌های خالی ایران ۱۰ برابر کشور انگلیس است. طبق آمار سال ۱۳۹۵ حدود ۲.۵ میلیون واحد خالی از سکنه در ایران وجود داشته که ۴۹۰ هزار واحد آن مربوط به شهر تهران بوده است. با این حال تخمین زده می‌شود که در حال حاضر تعداد واحد‌های خالی از سکنه شهر تهران افزایش یافته؛ به طوری که فقط چهار منطقه شامل مناطق ۱، ۲، ۳ و ۲۲ حدود ۴۰۰ هزار واحد خالی وجود دارد.
این در حالی است که بازار مسکن در کلانشهر‌ها به خصوص تهران با فشار تقاضا مواجه است و به گفته کارشناسان، عرضه خانه‌های خالی می‌تواند در کنترل بخشی به بازار مسکن موثر باشد.