اقتصاد۲۴: اگزوسه (به فرانسوی: Exocet) یک موشک ضدکشتی است که تولید آن از اواسط دهه ۱۹۷۰ آغاز شده و همچنان ادامه دارد. گونه‌های متفاوت موشک اگزوسه قابلیت شلیک از کشتی، زیر دریایی، آتشبار‌های ساحلی و هواپیما‌ها و هلیکوپتر‌های جنگی را دارا هستند. این موشک برای ضربه زدن به کشتی‌های جنگی بزرگ طراحی شده است. در اواسط پرواز به صورت اینرسی هدایت می‌شود و رادار فعال را در اواخر پرواز روشن می‌کند تا هدف خود را پیدا کند و به آن اصابت کند. موتور سوخت جامد آن حداکثر برد ۷۰ کیلومتری را به اگزوسه می‌دهد. نسخه پرتاب شده از زیردریایی، موشک و یک موتور تقویت کننده نیروی دریایی را در یک کپسول پرتاب قرار می‌دهد.
تاریخچه اگزوسه
ساخت این موشک ضد کشتی فرانسوی در دهه ۱۹۷۰ ساخته شد. این موشک آزمایش شده نبرد در حالی که اندازه و برد کلاهک ندارد، هنوز در حال تولید است. اگزوسه ارزان، موثر است و می‌تواند از زیردریایی ها، کشتی‌ها و هواپیما‌ها پرتاب شود.
توسعه این موشک در دهه ۱۹۷۰ آغاز شد. هدف اولیه ایجاد یک موشک ضد کشتی سطح به سطح برای استفاده در کشتی‌های جنگی بود. از آن زمان، نسخه‌هایی برای استفاده از زیردریایی و هواپیما پدیدار شد.
قابلیت اگزوسه
این موشک یک سلاح هدایت شونده داخلی است. وقتی حدود ۱۲ تا ۱۵ کیلومتر از هدف فاصله گرفت، شروع به استفاده از رادار فعال خود می‌کند. موشک اگزوسه یک موتور موشک سوخت جامد دارد. حداکثر سرعت آن به ۰.۹ ماخ (۱۱۳۰ کیلومتر در ساعت) می‌رسد.
مزیت اصلی اگزوسه ارتفاع پایین پرواز آن (به طور کلی ۱-۲ متر بالای آب) است. با توجه به این ارتفاع کم، این موشک اسکیمینگ دریا اغلب می‌تواند تا زمانی که در حدود ۶۰۰۰ متر از هدف قرار نگیرد، از شناسایی دور بماند، که زمان و فرصت کمی برای پرتاب موشک‌های زمین به هوا باقی می‌گذارد. در نتیجه این موشک از احتمال اصابت خوبی به هدف برخوردار است.
اگزوسه در درجه اول در برابر کشتی‌های جنگی کوچک مانند ناوچه‌ها و ناو‌ها به دلیل اندازه سرجنگی کوچکش مفید است. تا به امروز، حدود ۴۰۰۰ اگزوسه و تنها توسط شرکت فرانسوی آئروسپاسیال، یک شرکت دولتی هوافضا و صنایع دفاعی سابق فرانسوی (اکنون بخشی از MBDA) تولید شده است.
سابقه عملیاتی اگزوسه
بر خلاف برخی از موشک‌های ضد کشتی، اگزوسه به شدت در جنگ آزمایش شده است. در جنگ جزایر فالکلند در سال ۱۹۸۲ بین بریتانیا و آرژانتین، آرژانتین به طور گسترده از موشک‌های اگزوسه استفاده کرد. آن‌ها موفق به آسیب رساندن به کشتی اچ‌ام‌اس شفیلد، کشتی باری Atlantic Conveyor و کشتی اچ‌ام‌اس گلامورگان شدند.
در سال‌های پس از جنگ فالکلند، فاش شد که دولت بریتانیا و سرویس اطلاعات مخفی در آن زمان به شدت نگران ناکافی بودن دفاع ضد موشکی نیروی دریایی سلطنتی در برابر اگزوسه و پتانسیل آن برای افزایش تلفات جنگ دریایی بودند. سناریویی پیش بینی شده بود که در آن یک یا هر دو ناو هواپیمابر این نیرو (Invincible و Hermes) در اثر حملات اگزوسه نابود یا ناتوان می‌شدند، که بازپس گیری فالکلند را بسیار دشوارتر می‌کرد.
اقداماتی برای مهار تهدید اگزوسه انجام شد. یک عملیات اطلاعاتی بزرگ نیز برای جلوگیری از دستیابی نیروی دریایی آرژانتین به سلاح‌های بیشتر در بازار بین المللی آغاز شد. این عملیات شامل ماموران اطلاعاتی بریتانیا می‌شد که ادعا می‌کردند دلالان اسلحه هستند که می‌توانند تعداد زیادی از اگزوسه را به آرژانتین عرضه کنند، که آرژانتین را از تعقیب منابعی که می‌توانستند موشک‌ها را تهیه کنند منحرف کنند. فرانسه تحویل اگزوسه AM۳۹های خریداری شده توسط پرو را رد کرد تا از احتمال تحویل پرو به آرژانتین جلوگیری کند، زیرا آن‌ها می‌دانستند که پرداخت با کارت اعتباری بانک مرکزی پرو انجام می‌شود.
همچنین اگزوسه همچنین در جنگ ایران و عراق به شدت مورد استفاده قرار گرفت. زمانی که یک خلبان میراژ F۱ عراقی دو موشک اگزوسه را به سمت ناو یو اس اس استارک ایالات متحده شلیک کرد و به آن آسیب زیادی وارد کرد، شهرت بین المللی پیدا کرد. رقیب اصلی اگزوسه، موشک RBS۱۵ ساخت سوئد، هارپون ساخت ایالات متحده و سری چینی Yingji است.
انواع موشک اگزوسه
اگزوسه در چندین نسخه تولید شده است که شامل:
اگزوسه MM۳۸: نسخه پرتاب سطحی با برد ۴۲ کیلومتر است. این نوع موشک با MM۴۰ جایگزین شده است.
اگزوسه AM۳۸: تنها نمونه پرتاب از هلیکوپتر.
اگزوسه AM۳۹: نسخه پرتاب هوایی برای انواع مختلف هواپیما. AM۳۹ دارای برد ۵۰-۷۰ کیلومتر است.
اگزوسه SM۳۹: نسخه پرتاب شده توسط زیردریایی. در یک کپسول ضد آب مستقر می‌شود. با رسیدن به سطح، این کپسول می‌افتد و موتور مشتعل می‌شود.
اگزوسه MM۴۰: نوع سطح بهبود یافته برای کشتی‌ها و باتری‌های زمینی. دارای سه بلوک مختلف است. جدیدترین مدل MM۴۰ Block ۳ است. این مدل در سال ۲۰۰۸ وارد خدمت شد و دارای موتور توربوجت با برد حداقل ۱۸۰ کیلومتر است.
مشخصات کلی موشک ضدکشتی اگزوسه
کشور سازنده: فرانسه
شرکت سازنده: MBDA
نوع: ضد کشتی
ورود به خدمت: ۱۹۷۹
طول موشک: ۴.۷ متر
قطر موشک: ۰.۳۵ میلی متر
دهانه بال: ۱ - ۱.۱ متر
وزن پرتاب: ۶۷۰ کیلوگرم
وزن کلاهک: ۱۶۵ کیلوگرم
نوع کلاهک: معمولی
برد آتش: ۴۲ - ۱۸۰ کیلومتر