اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: «غزه» یکی از سرزمین‌های تاریخی و استراتژیک در خاورمیانه است. این ناحیه در سواحل شرقی دریای مدیترانه قرار دارد و مرز جنوبی آن با مصر، شمالی و شرقی آن با اسرائیل و مرز غربی آن با دریای مدیترانه است. این منطقه با جمعیت دو میلیون نفری خود یکی از پرجمعیت‌ترین مناطق جهان از نظر تعداد جمعیت است که در هر کیلومتر مربع زندگی می‌کنند و اکثر آن‌ها آوارگان فلسطینی هستند.
در زمان‌های مختلف تاریخی، شهر غزه تحت حکومت‌های مختلفی بوده است. این شهر از زمان باستان تاکنون بار‌ها تحت حکومت آشوریان، بابلیان، امپراتوری‌های مصری، رومی، صلیبی و عثمانی بوده است. اما در دوره معاصر، غزه به‌عنوان قسمتی از فلسطین مورد توجه قرار گرفته است.
امروزه، غزه بخشی از سرزمین‌های فلسطین است و تحت کنترل تحرکات حماس و دولت فلسطین قرار دارد. این منطقه در دهه‌های اخیر به خاطر تنش‌های مداوم با اسرائیل و وضعیت اقتصادی و اجتماعی ناسالم مورد توجه جهانی و مجامع بینالملل قرار گرفته است. به طور کلی، غزه یک منطقه با تاریخی پیچیده و وضعیت انسانی حساس است که به‌عنوان یکی از موضوعات بحرانی در قلمرو فلسطین و خاورمیانه مطرح می‌شود.
شهر غزه بعد از جنگ جهانی اول
در زمان جنگ جهانی اول، چون فلسطین زیر نظر کشور انگلیتن بود در نتیجه این شهر هم زیر سلطه انگلیس رفت. اما در سال ۱۹۴۸، بعد از جنگ اول اعراب و اسرائیل، غزه و نواحی اطراف آن به استعمار کشور مصر درمی‌آیند. اما قسمت بد این استعمار این بود که با اینکه مصری‌ها هم از اعراب بودند، اما هرگز مردم غزه را به‌عنوان شهروندان مصری قبول نکردند و اجازه خروج آن‌ها را از نوار غزه ندادند. در جنگ شش روزه اسرائیل در سال ۱۹۶۷، این شهر از دست مصر خارج شده و به مدت ۲۷ سال به استعمار و تحت اشغال اسرائیل درمی‌آید. این موضوع باعث افزایش جمعیت و بروز پدیده فقر در ناحیه غزه شد. در سال۱۹۸۷، با شروع جنگ فلسطینی در سال به نام انتفاضه اول، غزه مرکز ناآرامی سیاسی و مقابله میان اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها شد و اوضاع اقتصادی در این شهر بدتر از قبل شد.
رهبران اسرائیل و سازمان آزادی‌بخش فلسطین در سپتامبر ۱۹۹۳، توافق‌نامه اسلو را امضا کردند که طبق مفاد آن اداره نوار غزه به دست فلسطینی افتاد. بیشتر اسرائیلی‌ها در حالی غزه را ترک کردند که اداره آن را به حکومت خودگردان فلسطین برای اداره و کنترل شهر در کنار باقی نوار غزه واگذار کردند. دولت فلسطین به رهبری یاسر عرفات، غزه را به‌عنوان اولین مرکز ایالتی خود انتخاب کرد.
مردم و فرهنگ شهر غزه
مردم شهر غزه به‌عنوان بخشی از جامعه فلسطینی، دارای فرهنگ و هویت خاص خود هستند که تحت تأثیرات تاریخی، اجتماعی، و مذهبی شکل گرفته است. این فرهنگ و هویت به‌عنوان بخشی از فرهنگ عربی و اسلامی به شدت تقویت شده و تنوع فرهنگی منحصر به فردی دارد. برخی ویژگی‌های مردم و فرهنگ شهر غزه عبارتند از:
• مذهب و ایمان: اکثریت مردم غزه اعتقادات اسلامی دارند و این مذهب تأثیر گسترده‌ای بر زندگی روزمره آن‌ها دارد. زندگی مذهبی، عبادات و رویداد‌های مذهبی مهمی از جمله مکتب علمیه و شب‌های قدر در این شهر وجود دارد.
• تاریخ و هویت ملی: مردم غزه به شدت به تاریخ و هویت ملی و فلسطینی خود اعتقاد دارند. این اعتقاد اغلب با مقاومت در برابر اشغال و تنش‌های سیاسی با اسرائیل به تأکید بیشتری می‌رسد.
• مهمان‌نوازی و اجتماعات قوی: مردم غزه به طورکل مهمان‌نواز و خونگرم هستند. فرهنگ مهمان‌نوازی و تواضع اجتماعی قوی در این شهر وجود دارد که به مراسم و جشن‌های مختلفی منتهی می‌شود.
• هنر و فرهنگ: هنر و فرهنگ غنی این منطقه در بخش‌های مختلف از شعر و موسیقی تا نقاشی و معماری مشهود است. هنرمندان محلی آن چه مسلمان و چه یهودی از آثار خود برای بیان احساسات، اندیشه‌ها و تجربیات فرهنگی مردم استفاده می‌کنند.
• مقاومت و انتقام‌جویی: مردم غزه بر اصالت و قدرت مقاومت در برابر اشغال و تحریم‌ها تأکید دارند. این مقاومت و انتقام‌جویی به‌عنوان یکی از ویژگی‌های اصلی شخصیت ملی فلسطینی‌ها و مردم غزه در برابر تنش‌های سیاسی شناخته می‌شود.
اقتصاد شهر غزه
اقتصاد شهر غزه به‌عنوان بخشی از منطقه فلسطین، با چالش‌ها و مشکلاتی فراوانی مواجه است. از آنجا که غزه از نظر منابع طبیعی منطقه‌ای غنی محسوب نمی‌شود، مرتب با کمبود آب و سوخت روبرو است؛ که تأثیرات عمیقی بر زندگی مردم و توسعه اقتصادی منطقه دارد و این در حالی است که نیمی از جمعیت باریکه غزه بیکار هستند و منبع درآمدی ندارند. در زیر به برخی اطلاعات درباره وضعیت اقتصادی شهر غزه اشاره می‌شود:
• محاصره اقتصادی اسرائیلی: یکی از اصلی‌ترین چالش‌های اقتصادی در غزه، محاصره اقتصادی اسرائیلی است که از سال ۲۰۰۷ اعمال شده و تجارت و حرکت افراد و کالا‌ها به و از منطقه را محدود کرده است.
• بحران انسانی و اقتصادی: محاصره اقتصادی اسرائیل، همراه با حملات نظامی مکرر، موجب بروز بحران انسانی و اقتصادی در غزه شده است. این بحران شامل بیکاری بالا، فقر، کمبود غذا، آب، برق و تأمین نیاز‌های اساسی دیگر است.
• وابستگی به کمک‌های بین‌المللی: بسیاری از مردم غزه به کمک‌های بین‌المللی برای بقا و تأمین نیاز‌های روزمره خود وابسته‌اند. این کمک‌ها شامل کمک‌های انسانی، پزشکی، غذایی و مسکن می‌شود.
• فرصت‌های اقتصادی محدود: به دلیل محاصره اقتصادی و محدودیت‌های تجاری، فرصت‌های اقتصادی در غزه محدود شده و بسیاری از افراد به بیکاری و تحت بی‌ثباتی اقتصادی می‌روند.
• قاچاق و زیرزمینی‌سازی: وجود حصار در اطراف این شهر، فعالیت‌های قاچاق کالا و مواد اولیه و همچنین زیرزمینی‌سازی برای تأمین نیاز‌های اساسی در برخی از موارد، در اقتصاد غزه گسترده شده است.
جاذبه‌های گردشگری غزه
غزه به‌عنوان یکی از شهر‌های باستانی و تاریخی منطقه فلسطین، دارای جاذبه‌های گردشگری متنوع و جذابی است. این شهر به دلیل تاریخ و فرهنگ غنی خود، مناطق تاریخی، اماکن مذهبی و سواحل زیبا، می‌تواند مورد توجه گردشگران قرار گیرد و به طور کلی، غزه با تاریخ و فرهنگ بسیاری که در آن جاری است، می‌تواند یک مقصد جذاب برای گردشگران علاقه‌مند به تاریخ، معماری و فرهنگ منطقه خاورمیانه باشد. اما باید توجه داشت که برای بازدید از این مناطق، لازم است به شرایط امنیتی و سیاسی غزه توجه کافی شود. برخی از جاذبه‌های گردشگری معروف در غزه عبارتند از:
• قلعه خان یونس: این قلعه باستانی در شمال غزه واقع شده و از دوران استثمار به‌عنوان یک قلعه دفاعی برای محافظت از منطقه در برابر تهاجمات استفاده می‌شد.
• قلعه ناپلئون (قصرالباشا): این قلعه در پایین شهر غزه قرار دارد و بنای مستحکم سنگی آن به دوره استثمار غزه برمی‌گردد. این قلعه به عنوان قصر الباشا شناخته می‌شود چراکه در سال ۱۷۹۹ ناپلئون چند شب را در این منطقه سپری کرده است.
• بازار‌های تاریخی: غزه دارای بازار‌های تاریخی و سنتی است که می‌تواند به‌عنوان مرکز خرید و تجربه فرهنگی برای گردشگران مورد توجه قرار گیرد.
• مسجد العمری: این مسجد با تاریخ باستانی و معماری زیبا، یکی از مکان‌های مهم مذهبی در غزه است که معمولاً توسط زائران و زیارت‌کنندگان مسلمان بازدید می‌شود.
• ساحل‌های زیبا: غزه دارای سواحل زیبا و دریاچه‌های طبیعی است که می‌تواند برای تفریح و استراحت گردشگران مناسب باشد.
• موزه‌ها و اماکن فرهنگی: در غزه موزه‌ها و اماکن فرهنگی متعددی وجود دارد که می‌تواند به درک عمیق‌تر از تاریخ و فرهنگ این منطقه کمک کند.