اقتصاد۲۴- از این رو یک فضای بی‌سابقه برای افراد، جریان‌ها، احزاب و حتی مقامات، ارگان‌ها و نهاد‌های ذی‌ربط در امر انتخابات به وجود آمده است. تا پیش از این همواره یک فرجه چندماهه برای گمانه‌زنی‌های انتخاباتی، رایزنی‌های حزبی و همچنین آماده‌سازی‌ها در جهت برگزاری انتخابات وجود داشت، اما اکنون کل پروسه چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری از زمان ثبت‌نام نامزد‌ها تا معرفی رئیس‌جمهور منتخب تنها در ۳۰ روز صورت می‌گیرد. چراکه طبق اعلام رسمی ستاد انتخابات کشور، با هماهنگی شورای نگهبان جدول زمان‌بندی انتخابات نهایی شده و ۱۰ خرداد تا ۱۴ خردادماه، به مدت پنج روز موعد ثبت‌نام از داوطلبان خواهد بود.
سپس شورای نگهبان از ۱۵ الی ۲۱ خرداد، صلاحیت‌های ثبت‌نام‌کنندگان را بررسی می‌کند و روز ۲۲ خرداد، اسامی کاندیداهای انتخابات دولت چهاردهم منتشر خواهد شد. به‌گفته سخنگوی ستاد انتخابات، مهلت تبلیغات کاندیدا‌ها از ۲۳ خرداد الی ششم تیرماه است و رأی‌گیری برای انتخابِ نهمین رئیس‌جمهور ایران در روز هشتم تیر ۱۴۰۳ انجام خواهد گرفت. ستاد انتخابات برای برگزاری رأی‌گیری الکترونیک در چند حوزه از جمله کلان‌شهر تهران و برخی دیگر از کلان‌شهر‌ها اعلام آمادگی کرده، اما این مسئله منوط به تأیید از سوی شورای نگهبان است که هنوز تصمیم نهایی اتخاذ نشده است. دولت چهاردهم کار خود را از تیرماه ۱۴۰۳ آغاز خواهد کرد و تا سال ۱۴۰۷ ادامه می‌یابد.
در این بین محسن اسلامی، سخنگوی ستاد انتخابات کشور هم طی گفت‌وگویی، با اشاره به برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در هشتم تیر ماه ۱۴۰۳، خبر داد که «قانون انتخابات ریاست‌جمهوری با قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی متفاوت است». به گفته او، «در قانون جدید انتخابات مجلس، موضوع پیش‌ثبت‌نام‌ها مطرح شده بود که افراد می‌توانستند با صحت‌سنجی مدارکی که در راستای قانون است، وارد انتخابات شوند، اما در قانون انتخابات ریاست‌جمهوری، پیش‌ثبت‌نام نداریم». سخنگوی ستاد انتخابات کشور این را هم اضافه کرد که «با توجه به تجربیات انتخابات مجلس شورای اسلامی درخصوص ثبت‌نام الکترونیکی به شورای نگهبان پیشنهاداتی دادیم که ثبت‌نام را به صورت الکترونیکی انجام دهیم و آن دسته از افرادی که شرایط لازم را دارند، برای ثبت‌نام قطعی به ستاد انتخابات کشور مراجعه کنند».
بازار داغ گمانه‌زنی‌ها برای اصولگرایان
در ماه‌های منتهی به پایان سال ۱۴۰۲، گمانه‌زنی‌های کمرنگی پیرامون نامزد‌های احتمالی چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری مطرح بود و انتظار می‌رفت هرچه به ماه‌های پایانی دولت سیزدهم نزدیک شویم، تنور تحلیل‌های انتخاباتی گرم‌تر شود. اکنون، اما با برگزاری انتخابات زودهنگام، همه چیز از حدس و گمان عبور کرده و وارد یک فاز جدید از جنب و جوش حزبی، سیاسی و رسانه‌ای شده‌ایم. بازار شایعات پیرامون نامزد‌های احتمالی چنان داغ شده که حتی برخی افراد را وادار به واکنش کرده است؛ کما اینکه دفتر علی لاریجانی به عنوان یکی از جدی‌ترین نامزد‌های انتخابات درباره انتشار اخبار مرتبط با وی در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، اطلاعیه‌ای صادر کرد.
در این اطلاعیه که در حساب کاربری رسمی علی لاریجانی در شبکه اجتماعی ایکس نیز بازنشر شده، آمده است که «اخبار دکتر علی لاریجانی، مشاور رهبر انقلاب اسلامی، صرفاً و تنها از طریق مجاری رسمی ایشان منتشر می‌شود». همین که دفتر این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام احتمال کاندیداتوری وی را رد نکرده است، نشان می‌دهد که لاریجانی بی‌میل به شرکت در انتخابات نیست. در تأیید این نکته، دنیای اقتصاد هم می‌گوید، «علی لاریجانی نیز که با رد صلاحیتش در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ به یکی از شگفتی‌های تاریخ انتخابات ریاست‌جمهوری در کشور بدل شد، ظاهرا در انتظار سیگنالی برای حضور مجدد در این عرصه است؛ لذا بنا بر گزارش‌ها، او در صورت دریافت نشانه‌ای مثبت برای حضورش در انتخابات تمایل دارد یک بار دیگر شانس خود را آزمایش کند».
بیشتر بخوانید:اعلام زمان آغاز و پایان کار دولت چهاردهم
محمود احمدی‌نژاد هم از دیگر نامزد‌هایی است که بسیاری حضور او را، ولو با انتقاد‌های جدی تقریبا قطعی می‌بینند تا جایی که در همان گمانه‌زنی‌های هفته‌های پایانی سال ۱۴۰۲ از تصمیم وی (احمدی‌نژاد) برای حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۴۰۴ خبر داده بودند. دیروز شنبه نیز در ویدئویی که از محمود احمدی‌نژاد منتشر شده، وی در پاسخ به دعوت تعدادی از هوادارانش که مقابل منزل او جمع شده و از او خواسته‌اند در انتخابات ریاست‌جمهوری آینده شرکت کند، گفت که «در حال بررسی شرایط هستم تا تصمیم بگیرم، به عنوان نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری ثبت‌نام کنم یا خیر».
قالیباف، مردد!
از دیگر اسامی که در جبهه اصولگرایان به شکل جدی از آن نام برده می‌شود، محمدباقر قالیباف است. با وجود آنکه ناظران معتقدند، قالیباف خود را برای تکیه‌زدن بر ریاست مجلس دوازدهم آماده می‌کند، اما برخی هم قائل به آن هستند که قالیباف همواره و در هر شرایطی نیم‌نگاهی به پاستور دارد. پیرو آنچه گفته شد خبر‌ها حکایت از آن دارد که محمدباقر قالیباف در انتظار نتایج انتخابات هیئت رئیسه و نشستن بر کرسی ریاست مجلس است و لذا هنوز به جمع‌بندی نهایی برای حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم نرسیده است.
در همین رابطه، امیرابراهیم رسولی، سخنگوی شورای ائتلاف پیرامون فعالیت ائتلاف و گزینه این شورا و همچنین حضور «محمدباقر قالیباف» در انتخابات ریاست‌جمهوری به نکاتی اشاره داشت که به نوعی با کلی‌گویی همراه بود. لذا، نه می‌توان احتمال حضور قالیباف در انتخابات ریاست‌جمهوری را رد کرد و نه تأیید؛ رسولی به اهمیت دو اتفاق هفتم خرداد و افتتاحیه مجلس دوازدهم و نیز انتخابات هیئت رئیسه در هشتم خرداد پرداخت و به گفته او، «فعلا اولویت و تمرکز این روز‌ها بر این دو رویداد مهم در مجلس است». اگرچه سخنگوی شورای ائتلاف، این دو مسئله را آن‌قدر مهم می‌بیند که باید در شرایط کنونی با کیفیت و دقت برگزار شود، ولی رسولی به ملاک‌های لازم برای انتخابات ریاست‌جمهوری هم ورود کرد و بیان داشت که «در شورای ائتلاف معتقدیم فردی که در ۸ تیر قرار است وارد انتخابات شود، باید به مسائل و مشکلات امروز کشور آگاه باشد و سابقه نشان دهد که توانایی حل مشکلات کشور را داشته و مرد این میدان است».
چه افراد دیگری می‌آیند؟
در کنار افراد نامبرده، اسامی دیگری هم از اردوگاه اصولگرایی وجود دارند که به نظر می‌رسد خود را برای حضور در رقابت‌های انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری آماده می‌کنند؛ از سعید جلیلی گرفته تا مهرداد بذرپاش، محسن رضایی، پرویز فتاح، حسین دهقان، سیدامیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی و علیرضا زاکانی؛ آن‌گونه که دنیای اقتصاد هم خبر داده تاکنون حضور سعید جلیلی، علیرضا زاکانی، محسن رضایی برای شرکت در رقابت‌های انتخاباتی تقریبا نهایی شده است و هنوز تکلیف بذرپاش روشن نیست. البته برخلاف گمانه‌زنی مطرح‌شده، اخبار موجود، حکایت از آن دارد که برخی از شخصیت‌های سیاسی کشور به منزل سعید جلیلی رفته و از وی برای حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری دعوت کرده‌اند که با مخالفت سعید جلیلی روبه‌رو شده‌اند.
هم‌زمان مصطفی پورمحمدی به‌عنوان یکی از نامزد‌های انتخابات ریاست‌جمهوری برای حضور در عرصه رقابت‌ها اعلام آمادگی کرده است. ناگفته نماند که در برخی گزارش‌های واصله دیگر، سیدمحمدمهدی میرباقری به عنوان چهره نزدیک به جبهه پایداری بعد از ابراهیم رئیسی مورد توجه قرار گرفته است. هرچند که گفته می‌شود میرباقری، شانس چندانی نداشته باشد، اما گفته می‌شود که احتمالا در چهار سال آینده بیشتر از او بشنویم. در این میان عبدالرضا داوری هم شمس‌الدین حسینی را به عنوان شخصی که می‌تواند پدیده انتخابات باشد، مطرح کرده است. علیرضا اعرافی هم نامی بود که به سرعت مطرح و ذیل بیانیه‌ای از دایره رقابت‌ها حذف شد. در همین باره و با وجود دعوت «تشکل فراگیر گروه‌های تبلیغی کشور» از اعرافی در مقام مدیر فعلی حوزه‌های علمیه سراسر کشور، عضو شورای نگهبان، نماینده استان تهران و نایب‌رئیس دوم در مجلس خبرگان رهبری برای حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری، وی در یک پیامک تلفنی کاندیداتوری‌اش را تکذیب کرد.
مخبر، جدی‌ترین نامزد!
به گفته برخی تحلیلگران در میان چهره‌های اصولگرایی که خود را برای تکیه‌زدن بر کرسی ریاست‌جمهوری آماده می‌کنند جدی‌ترین نامزد که شانس بالایی برای کلیدداری پاستور دارد، محمد مخبر، معاون اول دولت سیزدهم و سرپرست فعلی قوه مجریه است. خاصه آنکه طیفی بر این باورند، «انتخابات پیش‌رو عرصه بازی نیرو‌های درون قدرت است. چراکه جبهه پایداری همه تلاش خود را به کار خواهد بست تا جریان دولت مرحوم رئیسی کماکان حفظ شود؛ لذا این انتخابات زودهنگام بیش از آنکه مردم را درگیر کند، جریان‌های سیاسی روی صحنه و پشت صحنه را درگیر خواهد کرد». از دید رادیکال‌های حامی دولت سیزدهم مطلوب‌ترین گزینه برای ریاست دولت چهاردهم، محمد مخبر است، چراکه به اعتقاد آنان، «او از همه مسائل و مشکلات دولت سیزدهم آگاه است و از این منظر شاید بتواند امور را بهتر از دیگران به دست بگیرد».
همچنین به باور جریان رادیکال، نهمین رئیس‌جمهور باید شبیه به رئیسی باشد؛ همچنانی که امام جمعه بیرجند گفته که «مردم باید شبیه‌ترین فرد به رئیسی را به عنوان رئیس‌جمهور آینده انتخاب کنند» و حسین شریعتمداری هم تأکید دارد که «شورای نگهبان برای انتخابات ریاست‌جمهوری نباید ریسک کند و باید فقط افرادی تأیید صلاحیت شوند که مشابه و همسوی با ابراهیم رئیسی هستند و مردم هم فقط به آن‌ها رأی بدهند».
البته در مقابل این نگاه، روزنامه اصولگرای جوان طی مطلبی با تأکید بر اینکه کاندیداهای علاقه‌مند به ابراهیم رئیسی، با نام و محبوبیت او در انتخابات آتی موج‌سواری نکنند، نوشته است، «این روز‌ها دستورالعمل رئیس‌جمهور شهید به رسانه‌های دولت در هنگامه انتخابات خبرگان رهبری که آیت‌الله رئیسی جزو کاندیدا‌ها بود، منتشر شده و باب جدیدی از اخلاق انتخاباتی شهید سیدابراهیم رئیسی را نمایان کرده است». در ادامه این مطلب آمده است که «کاندیدا‌ها می‌توانند تصمیم بگیرند این‌گونه باشند. جدل غیراخلاقی نکنند، از موقعیت خود سوءاستفاده نکنند، روی به تخریب، طعن و تهمت نیاورند و... این موارد می‌تواند تأثیر مثبت شهادت رئیس‌جمهور بر انتخابات زودهنگام باشد، البته به شرطی که کاندیداهای محترم بیان نکنند که به خاطر تأسی به رئیس‌جمهور شهید این‌گونه عمل می‌کنند، وگرنه که خودش سوءاستفاده از محبت مردم به رئیس‌جمهور فقید است».
در اردوگاه اصلاحات چه خبر است؟
چون فضای سیاسی کشور با شیب نسبتا تندی به سمت رقابت‌های انتخاباتی میل کرده است، بی‌شک جریان اصلاحات هم نمی‌تواند در این رابطه بی‌تفاوت عمل کند. در نتیجه این احتمال را باید داد که برخلاف انتخابات یازدهم اسفند سال گذشته برای دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی که با نوعی تشتت آرا و دوقطبی در جبهه اصلاحات همراه بود، انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری با جنب و جوش بیشتر اصلاح‌طلبان همراه باشد.
البته یکی از مهم‌ترین اختلافات در جبهه اصلاحات ناظر بر دوگانگی بر سر کاندیدای اجاره‌ای یا نیابتی است؛ لذا مجموعه نامزد‌های بالقوه‌ای که از آن‌ها برای نمایندگی اصلاح‌طلبان در انتخابات ریاست‌جمهوری دوره چهاردهم یاد می‌شود را می‌توان به دو دسته نامزد‌های اصلاح‌طلب یا نامزد‌های نیابتی تقسیم کرد، کمااینکه چهره‌هایی مانند علی لاریجانی، حسن روحانی، محمدجواد ظریف، علی‌اکبر صالحی، محمدجواد آذری‌جهرمی، علی مطهری، سورنا ستاری و... با برچسب غیراصلاح‌طلب در سبد نامزد‌های انتخاباتی اصلاحات قرار دارند و در مقابل نامزد‌هایی مانند محمدرضا عارف، اسحاق جهانگیری، محسن هاشمی‌رفسنجانی، عبدالناصر همتی، مجید انصاری، محمد شریعتمداری و مسعود پزشکیان و به شکل کمرنگ‌تری محمد صدر به عنوان نامزد‌های مستقیم اصلاح‌طلبان مطرح هستند.
جبهه اصلاحات شانسی دارد؟
در رابطه با وضعیت اصلاح‌طلبان نسبت به انتخابات و احتمال ائتلاف با میانهروها، محمد مهاجری طی گفت‌وگویی باور دارد که «اصلاح‌طلبان با هم درگیر نمی‌شوند، چون ظرفیت درگیرشدن هم ندارند» و به گفته او، «نهایتا مثل انتخابات ۱۴۰۲ بعضی از آن‌ها در قالب روزنه‌گشا وارد می‌شوند و بخشی از کادرهایشان هم تندرو هستند و اصلا شرکت نخواهند کرد». با این حال و در کل این فعال رسانه‌ای اعتقاد دارد که «اصلاح‌طلبان فرصت کافی برای بازسازی داخلی خود ندارند؛ بنابراین اصلاح‌طلبان شانسی ندارند، مگر اینکه معتدلین اصلاح‌طلبان به سوی نیرو‌های میانه‌رو بیایند. اما اینکه کاندیدای ائتلافی اصلاح‌طلبان و میانهروها تأیید صلاحیت شود، هنوز مشخص نیست».
بیشتر بخوانید:سناریو‌های مسلط بر انتخابات پسارئیسی
البته طبق اخبار واصله قرار بر این بود که دیروز شنبه جبهه اصلاحات جلسه‌ای با دستور کار نحوه حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار کند که در واکنش به این خبر جواد امام، سخنگوی جبهه اصلاحات به خبرگزاری خبرآنلاین گفت قرار است جلسه مذکور امروز (یکشنبه ۶ خرداد ماه) برگزار شود. اما در پاسخ به این پرسش که آیا حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات ریاست‌جمهوری منوط به شرایط خاصی خواهد بود؟، جواب منفی داد و در تشریح شرایط حضور به این نکته اشاره کرد که «جبهه اصلاحات باید امکان معرفی و تأیید صلاحیت شدن کاندیداهای خود را داشته باشد».
به گفته سخنگوی جبهه اصلاحات، «در حقیقت زمانی می‌توان انتظار مشارکت را از اصلاح‌طلبان داشت که بتوانند کاندیدای مطلوب خود را معرفی کنند و با توجه به شرایطی که در قانون وجود دارد، آن کاندیدا بتواند از فیلتر‌ها عبور کند، والا اگر قرار باشد که اجازه حضور کاندیداهای اصلاح‌طلب را ندهند و ما محکوم به انتخاب افرادی باشیم که شورای نگهبان برای ما در نظر گرفته، قاعدتا نمی‌توان از مردم و جریان‌های سیاسی انتظارات خاصی داشت». با وجود آنکه جواد امام متذکر شد که اصلاح‌طلبان منتظر سیگنال شورای نگهبان برای معرفی کاندیدا در انتخابات ۱۴۰۳ هستند، ولی سعید نورمحمدی، سخنگوی حزب ندای ایرانیان هم از شروع جلسات این حزب با موضوع انتخابات ریاست‌جمهوری از روز جمعه خبر داد.
نورمحمدی طی گفت‌وگویی با ایسنا با اشاره به این نکته که، چون انتخابات ریاست‌جمهوری طی ۴۰ روز آینده برگزار خواهد شد، لذا حزب ندای ایرانیان روز جمعه جلسه فوق‌العاده شورای سیاست‌گذاری حزب را برگزار کرد و اعضای سیاست‌گذاری نسبت به تحولات بعد از سقوط بالگرد حامل رئیس‌جمهور بحث و گفتگو کردند. سخنگوی حزب ندای ایرانیان ادامه داد که با نظر اعضای شورای سیاست‌گذاری جلسه فوق‌العاده مشترک شورای مرکزی و شعب استانی حزب برگزار خواهد شد و رویکرد‌ها و سیاست‌های حزب در قبال این انتخابات به بحث و گفتگو گذاشته خواهد شد. نورمحمدی این را هم بیان کرد که در این جلسه مقدمات حضور حزب در انتخابات ریاست‌جمهوری در ضرورت وجود شرایط به بحث گذاشته خواهد شد و تصمیمات اولیه برای نحوه حضور در این انتخابات اتخاذ خواهد شد. از طرف دیگر دبیرکل جامعه اسلامی کارمندان از بررسی سوابق داوطلبان بالقوه در این تشکل سیاسی خبر داد و گفت که در مرحله ابتدایی این بررسی‌ها هستیم و ممکن است با داوطلبان احتمالی هم جلسه برگزار کنیم.
شاخص‌های ما برای بررسی داوطلبان هم شاخص‌هایی است که رهبر معظم انقلاب درباره ریاست‌جمهوری فرموده‌اند. همچنین قائم مقام دبیرکل حزب اعتماد ملی بر حضور این حزب در انتخابات تأکید کرد، ولی به گفته او، «نوع مشارکت حزب به داوطلبانی که تأیید صلاحیت می‌شوند هم بستگی دارد. اگر نامزد اصلاح‌طلب تأیید شود حتما در انتخابات فعال هستیم؛ در غیر این صورت به بررسی بیشتر نیاز است».
البته تسنیم هم در یک گمانه‌زنی رسانه‌ای خبر داده که ظریف و آذری‌جهرمی کاندیدا نمی‌شوند، اما این خبرگزاری، کاندیداتوری همتی و عارف را محتمل می‌داند. پیرو آنچه تسنیم نقل کرده، گفته می‌شود که محمدجواد ظریف به‌جد اعلام کرده است که تمایلی برای حضور ندارد. در این میان خبر می‌رسد که جمع کثیری از خانواده‌های شاهد و ایثارگر کشور از محمد شریعتمداری، وزیر و معاون دولت سابق برای حضور در چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری دعوت کرده‌اند. هم‌زمان علی‌اکبر صالحی نیز اعلام کرده که با توجه به سنش امکان حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری را ندارد و بنابراین نامش در لیست نامزد‌های احتمالی انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری نیست. براساس قانون برای ثبت‌نام در انتخابات ریاست‌جمهوری حداقل سن نامزد‌های انتخابات ریاست‌جمهوری ۴۰ و حداکثر سن ۷۵ سال در نظر گرفته شده است.