اقتصاد۲۴- مناظره چهارم کاندیدا‌های انتخابات ریاست جمهوری در حالی برگزار شد که باید به موضوع سیاست خارجی در آن پرداخته می‌شد، اما به یکی از تندترین مصاف‌ها میان نامزدهایی تبدیل شد که به نظر بیش از همه به یک تفکر سیاسی یعنی اصولگرایی معتقد هستند. در این میان، اما تاکید دستکم ۴ کاندیدا تنها بر ادامه روند سیاست خارجی دولت سید ابراهیم رئیسی بود، روندی که، اما منتقدان بسیار دارد و نتیجه آن دستکم در مساله اقتصاد کشور با مصائب بسیار همراه بوده است.
اما «علی بیگدلی»، تحلیلگر سیاسی و کارشناس امور بین الملل در رابطه با جهت گیری نامزد‌ها در سیاست خارجی و تاثیر مهم آن بر وضعیت اقتصادی کشور به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «اقتصاد تابعی از سیاست خارجی است و این یک اصل کلی در اقتصاد و سیاست است و اگر ما نتوانیم به سیاست خارجی خود سروسامان بدهیم و با توجه به این که جهانی شدن به صورت لحظه به لحظه گسترش پیدا می‌کند، ما نمی‌توانیم اقتصاد خود را از سیاست خارجی خود جدا کنیم و این یک مساله ثابت شده است؛ بنابراین بدون سیاست خارجی درست، اصلا امکان ندارد که ما بتوانیم این اقتصاد در حال احتزار را احیا کنیم بدون این که سیاست خارجی منظم و با تبعیت از قواعد و نظم‌های بین المللی داشته باشیم.»
سه مشکل مهم در مساله سیاست خارجی کشور
این تحلیل گر سیاسی در بخش دیگری از نقد وضعیت کشور در حوزه سیاست خارجی و دیپلماسی به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «سیاست خارجی ایران باید از این حالت رکود و بی توجهی رها شود و همه ۴۵ سال گذشته نیز نشان داده است که این انزواگزینی و جدا افتادگی ما از نظام بین الملل باعث شده که سیاست خارجی ما دچار رکورد شود.»
وی با بیان اینکه اکنون ما با سه مشکل اصلی مواجه هستیم، تصریح می‌کند: «مشکل اول ما، مساله FATF و بحران شبکه بانکی کشور است. مشکل دوم، بحران تحریم‌های فزاینده است. مشکل سوم نیز این است که باید مشکل برجام حل و فص شود. برای حل این سه مساله اصلی ما ناچار هستیم نوع نگاه خود را به دنیا تغییر بدهیم و از قواعد و نظام نامه‌های بین المللی تبعیت کنیم. این دور افتادگی و جدا افتادگی ما باعث شده است که اکنون این اقتصاد بسیار گرفتار و درگیری شهروندان با مشکلات معیشتی مردم را شاهد باشیم.»
بیگدلی در ادامه می‌افزاید: «تا این سه مساله که بیان کردم حل نشود امکان اصلاح اقتصاد ایران نیز وجود ندارد. نه چین و نه روسیه، و نه کشور‌های همسایه ما امکان این راهگشایی را ندارند و تنها راه نجات اقتصادی ما این است که نگاه خود را نسبت به غرب تغییر بدهیم.»
این کارشناس مسائل سیاسی همچنین با اشاره به عوامل لازم برای توسعه و مساله مذاکره و ارتباط با جهان برای دستیابی به این عوامل به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «برای توسعه اقتصادی ما به سه عامل نیازمند هستیم، ابتدا سرمایه، دوم تکنولوژی و سوم نیروی متخصص است که ما هیچ‌کدام از این موارد را نداریم و بنابراین اقتصاد ما هر روز بدتر خواهد شد.»
بازیگران فروش نفت ایران در دوران تحریم
این تحلیلگر سیاسی در ادامه نیز با اشاره به مانور تندرو‌ها درباره مساله فروش نفت به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «در این میان مساله رفتار بایدن که به خاطر آرام نگه داشتن وضعیت منطقه، پیچ تحریم فروش نفت ایران را کمی شل کرده نباید در معنای پیروزی تلقی شود. ما در زمان ترامپ دیدیم که فروش نفت ایران به نقطه ویرانگر ۲۵۰ هزار بشکه نفت رسید و اکنون بعد از روی کار آمدن بایدن، این رقم به یک میلیون و ۷۵۰ هزار رسیده است. حال نیز اگر ترامپ بازگردد شاید وضعیت ما بار دیگر بسیار تیره و تار شود.»
بیگدلی تاکید می‌کند: «ما از این آسان گیری بایدن ابدا نتوانستیم به نفع خودمان استفاده کنیم و طبیعی است که آقایان جلیلی، زاکانی و قاضی زاده با همین تفکر که دارند باعث بدتر شدن وضعیت شوند. کما اینکه تفکر همین آقایان بود که باعث تصویب قانون راهبردی در مجلس شد. این تفکر به شدت با این کار مخالف هستند و منفعت آنان در این است که شرایط اقتصادی ایران همچنان در همین وضعیت باقی بماند، اما خب حل این مشکل همچنان در گرو تصمیمات کلان نظام است و روسای جمهور نیز هیچ کاری نمی‌توانند انجام بدهند.»
توقف مذاکرات و قانون راهبردی مجلس
بیگدلی در ادامه نیز به مساله برجام و مذاکرات و آنچه با تصویب قانون راهبردی پیش آمده اشاره کرده و یادآورو می‌شود: «توجه کنید که از سال ۲۰۱۵ که برجام توسط دولت اوباما و توسط آقای ظریف امضا شد یک موفقیت برای ما بود، اما کمتر به این نکته اشاره می‌شود که آقای ظریف بار‌ها در مصاحبه‌های مطبوعاتی داخلی و خارجی اشاره کرد که ما فقط هدفمان این است راجع به برجام صحبت کنیم ولاغیر. خب وقتی در دولت اوباما، آقای جان کری قرارداد را امضا کرد، دولت ترامپ که بر سر کار آمد، ترامپ با یک بهانه و یک دلیل واضح قرارداد را نقض کرد؛ یکی از دلایل آن بود که می‌گفت مشکل ما با ایران بیش از مساله هسته ای است، بنابراین، همه مشکلات را باید یکسان حل کنیم، از جمله دخالت ایران در اوضاع منطقه و کاهش برد موشکی؛ لذا چون ایران به این موارد نه تن داد و نه مذاکره کرد، در نتیجه ترامپ هم برجام را لغو کرد.»
وی خاطرنشان می‌کند: «بعدتر نیز آقای ظریف در همین سخنان اخیر خود که همراه با پزشکیان بود، تصریح کرد که ما می‌خواستیم به دنبال حل مساله برویم تا با آمریکایی‌ها مذاکره کنیم، اما بعد از حضور ترامپ، ناگهان اجرای قانون راهبردی را که مجلس امضا کرد در واقع مانع مذاکره شدند. جالب اینکه رئیس کمیسیون روابط خارجی، شب بعد همین سخنان ظریف در صداوسیما حاضر شد و گفت که آقای ظریف اشتباه می‌گوید و این طور نبوده است. این در حالی است که قضاوت خود من این است که حرف آقای ظریف درست است و دیپلمات‌ها در حال پیگیری مذاکرات محرمانه ای بوده اند که بتوانند به نقطه قابل اتکایی در مذاکره برسند، اما در نهایت به خاطر کلان‌تر بودن سیاست از سطح دولت، آقای روحانی و آقای ظریف نیز نتوانستند کار خاصی انجام بدهند و به نظرم آقای ظریف درست می‌گوید که اگر آن زمان، چنان قانونی در مجلس تصویب نشده بود، این امکان وجود داشت که ما بتوانیم با آمریکایی‌ها در مذاکره بالاخره به یک نقطه مشترکی برسیم.»
تئوری‌های فضایی سعید جلیلی درباره مذاکره و دیپلماسی
این کارشناس سیاست خارجی و بین الملل همچنین با اشاره به تئوری "یک جهان فرصت" سعید جلیلی که تاکید دارد سه چهار کشور را رها کنیم و به بقیه برسیم به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «ببینید متاسفانه آقای جلیلی دانش کافی درباره این مساله را ندارد. اصلا ببینید در این ۶ نامزد، یک نفر اقتصاددان، یک نفر که تحصیلاتش به صورت آکادمیک در حوزه سیاست باشد، نیست. ۳ نفر پزشک هستند . شاید یک پزشک در حرفه خودش بسیار موفق باشد، اما توجه کنید که امروز سیاست یک امر تخصصی است و اصلا به نظر نمی‌رسد، این نامزد‌ها بتوانند درک کنند که شرایط بین الملل چگونه است و سعید جلیلی نیز به نظر می‌رسد در همان نقطه صفر خود باقی مانده و آن تفکر بسته را نگه داشته است و خود من سوالم از آقای جلیلی این است که وقتی ما روز به روز وضعیت اقتصادیمان در حال بدتر شدن است، دلار رشد می‌کند، این وضعیت قیمت و نرخ طلا است، صادرات ایران به نوعی متوقف شده است و ارتباطمان با جهان منجمد شده؛ در این شرایط آقای جلیلی واقعا به دنبال چه راهکار و ایده ا است؟ بنابراین می‌توان گفت برخی از این نامزد‌ها موقعیت‌های فعلی خود را نمی‌خواهند از دست بدهند و به همین دلیل نیز به دنبال رفع و حل تحریم‌ها نیستند.»
وی همچنین با اشاره به مساله نگاه به شرق در سیاست خارجی در دولت رئیسی و اصرار نامزدهایی چون سعید جلیلی به ادامه و تشدید این روند تصریح می‌کند: «این سیاست که به دنبال نگاه به شرق و رابطه با شرق به جای رابطه با جهان باشیم به هیچ وجه کمکی به اقتصاد و سیاست ایران نخواهد کرد. اگر قرار بود این روند کمک کننده باشد که تاکنون باید اثرگذار می‌بود. اصلا یکی از کشور‌های جهان تاکنون توانسته با این روند موفق شود؟ همین کشور‌های اقماری روسیه و فروپاشیده بعد از شوروی، را ندیده ایم که رشد پیدا کند. همین کشورهایی، چون کوبا و الجزایر و ونزوئلا را ببینید، هیچ کدام از این کشور‌ها موفق نشده اند رشد پیدا کنند. از آن سو کره جنوبی را ببینید که تلاش کرد با همه کشور‌های جهان وارد رابطه شود و ببینید چطور رشد و توسعه یافته است.»
علی بیگدلی در پایان خاطرنشان می‌کند: «توجه کنید حتی چین و روسیه نیز در نهایت ایران را تنها می‌گذارند و اساسا امنیت اقتصادی برای ما وجود نخواهد داشت. همین چین که مثلا با ما ارتباط نزدیک دارد، چون ما نتوانسته ایم امنیت سرمایه را تامین کنیم، بنابراین حتی چینی‌ها هم میلی به سرمایه گذاری در ایران ندارند و به این دلیل است که به هیچ وجه این مدل رابطه با شرق از اقتصاد ایران گره گشا نخواهد بود. از سوی دیگر این تنفر که آقایان نسبت به غرب دارند، عملا ما را به آغوش شرق انداخته است و این بسیار راه اشتباهی است و ملاک این اشتباه نیز همین است که نسبت به ده سال گذشته و حتی نسبت به سه سال گذشته، وضعیت اقتصادی ایران بسیار بدتر شده و این اندازه فرار سرمایه و فرار مغز‌ها را شاهد هستیم که نتیجه همین تفکر آقای جلیلی و بقیه همفکران اوست.»