اقتصاد۲۴- چهاردهمین تجربه ایران از انتخابات ریاست‌جمهوری، دیروز در شرایطی از ساعت ۸ صبح آغاز شد که در آخرین روز منتهی به انتخابات، علیرضا زاکانی و امیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی دو نامزد اصولگرا به نفع سایر نامزد‌های جریان راست کناره‌گیری کردند تا قطار انتخابات نهایتا با ۴ نامزد به حرکت خود ادامه دهد. اما مهم‌ترین معادله در ساعات منتهی به رای‌گیری موضوع اجماع قالیباف و جلیلی به نفع یکدیگر بود.
معادله‌ای که نهایتا نیز ناگشوده باقی ماند و این دو نامزد هیچکدام حاضر نشدند، به نفع دیگری کناره‌گیری کنند. این در حالی است که جلسات مستمری در مشهد، اصفهان و تهران در خصوص اجماع برگزار شده بود، اما بی‌نتیجه پایان یافت. چهره‌هایی، چون حداد عادل، محسن رضایی و باهنر تمام تلاش خود را برای شکل‌گیری این وحدت به کار بستند، اما نتیجه مورد نظر حاصل نشد. با عمیق‌تر شدن انشقاق، طرفداران هر کدام از نامزد‌های اصولگرا در فضای مجازی و رسانه‌ای به زد و خورد با هم پرداختند و هر کدام دیگری را مسوول باخت احتمالی معرفی کردند.
آخرین نظرسنجی‌های انتخاباتی که توسط مرکز پژوهش‌های مجلس، ایسپا و... منتشر شد، مسعود پزشکیان را در صدر (۳۵ درصد)، جلیلی را در رتبه دوم (۳۲ درصد) و قالیباف را در رتبه سوم (۲۲ درصد) قرار دادند. با یک چنین اعداد و ارقامی است که آخرین ساعات، دقایق و ثانیه‌های پایانی منتهی به انتخابات هم سپری شدند و ایرانیان یک‌بار دیگر در برابر یک گزینش مهم تاریخی قرار گرفتند. تا لحظه تنظیم این گزارش انتخابات از سوی شورای نگهبان تا ساعت ۱۰ شب تمدید شد.
برداشت اول: زنگ انتخابات به صدا درآمد
با دمیدن نخستین شراره‌های خورشید سحرگاهی، ماراتن انتخابات چهاردهم آغاز شد؛ از ساعت قبل از ۸، در بسیاری از حوزه‌های انتخابیه برخی از شهروندان در انتظار باز شدن رسمی مراکز رای‌گیری و انداختن آرای خود به صندوق‌ها بودند. نهایتا صبح جمعه و رأس ساعت هشت صبح و با دستور احمد وحیدی، وزیر کشور رأی‌گیری از واجدین شرایط انتخابات چهاردهمین دوره ریاست‌جمهوری آغاز شد. ۶ هزار و ۶۹۶ شعبه اخذ رأی در حوزه انتخابات استان تهران وظیفه خدمت‌رسانی به شهروندان را به عهده گرفتند.
هیأت‌های اجرایی در سراسر استان تهران و حوزه‌های انتخابیه آغاز اخذ رأی‌گیری را گزارش کردند. به گفته رییس ستاد انتخابات استان تهران عوامل اجرایی اخذ رأی مردم را آغاز کردند و تعرفه‌ها نیز تحویل شعب اخذ رأی شد. احمد وحیدی وزیر کشور طی سخنانی گفت: «از همه هواداران نامزد‌ها می‌خواهیم بنا بر ضوابط قانونی عمل کنند؛ هیچگونه مجوز تبلیغات برای امروز نداریم. از همه هواداران داوطلبان انتظار رعایت کامل ضوابط قانونی را داریم.» از سوی دیگر، طحان‌نظیف سخنگوی شورای نگهبان هم اعلام کرد: «هر وقت اتمام رای‌گیری اعلام شد شمارش آرا آغاز می‌شود. فعلا با صفوف به هم پیوسته مردم مواجه هستیم.» ۸ و ۱۴ دقیقه بود که خبر رسید، رهبر انقلاب رای خود را به صندوق ریخته است.
پس از رهبری نوبت به سید محمد خاتمی بود که جهت شرکت در چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری وارد حسینیه جماران شده و رای خود را به صندوق بیندازد. بسیاری از رسانه‌های اصولگرا هم لحظه رای دادن خاتمی را ثبت کردند. ساعاتی بعد هم رسانه‌ها خبر دادند مهدی کروبی رای خود را به صندوق انداخت.» کروبی پس از شرکت در انتخابات گفت: «اصلاحات مساله‌ای فردی و شخصی نیست و به سرنوشت یک ملت مرتبط است. از مردم می‌خواهم برای تغییر و احقاق حقوق‌شان در انتخابات شرکت کنند و در صورتی که منتخب مردم اقتدار داشته باشد با همین قانون اساسی ناقص می‌تواند تا حدود بسیار زیادی برای رفاه حال مردم گام‌هایی بردارد.»
بیشتر بخوانید:نتایج ششمین مرحله از شمارش آرای انتخابات/ پزشکیان و جلیلی شانه به شانه هم
حسن روحانی در اولین ساعات رأی‌گیری چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری با حضور در یکی از مدارس منطقه ۱، رأی خود را به صندوق انداخت. از سوی دیگر، مسعود پزشکیان نیز برای شرکت در انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم به بیمارستان فیروزآبادی رفت و رای خود را به صندوق انداخت.
برداشت ۲: اعداد و ارقام چه می‌گویند؟
بر اساس پایش خبرنگار اعتماد از مراکز رای‌گیری و گفتگو با مسوولان اجرایی، متوسط اخذ آرا در هر دقیقه به حدود ۳۴ هزار نفر رسید. اگر این عدد را ضربدر ۶۰ (دقیقه) کنیم، برای هر ساعت حدود ۲ میلیون رای اخذ شده است. اگر فرض را بر این بگیریم که انتخابات تا ساعت ۱۲ شب تمدید شود، طی ساعت ۱۶ رای‌گیری، بیش از ۳۲ میلیون نفر باید آرای خود را به صندوق رای بریزند.
با فرض ۶۱ میلیون نفر واجد رای‌دهی در کشورمان می‌توان پیش‌بینی کرد که میزان مشارکت در انتخابات چهاردهم حول و حوش ۵۲ درصد خواهد بود. این میزان با احتساب میزان آرایی است که مردم حول و حوش ساعت ۱۲ ظهر تا ۳ بعداز ظهر به صندوق‌ها ریخته‌اند، هر اندازه میزان مشارکت در انتخابات بالا رود، احتمال تغییر این اعداد و ارقام هم وجود خواهد داشت. پایش میدانی خبرنگار اعتماد از سطح شهر تهران نشان می‌دهد از ساعت ۱۸ به بعد، میزان حضور مردم در مراکز رای‌گیری افزایش قابل توجهی پیدا کرد. مردم تهران در مناطقی چون، سعادت‌آباد، نظام‌آباد، نازی‌آباد، خاوران، فلاح، صادقیه، پونک، ستارخان و... با خنک‌تر شدن هوا راهی مراکز رای‌گیری شدند تا به نامزد مورد نظر خود رای دهند. این حضور، فرضیه‌ها را در خصوص افزایش میزان مشارکت از حدود ۵۰ درصد به محدوده بالای ۵۳ درصد تقویت کرد.
روح‌الله جمعه‌ای معاون وزیر کشور در دولت حسن روحانی طی توییتی نوشت: «یک خبر دلگرم کننده؛ از دقایقی پیش میزان مشارکت، روندی صعودی گرفته است که امید است فضای سرد به فضای گرم و امیدبخش تبدیل شود. بهترین هدیه برای ترامپ جنگ‌طلب یک گفتمان ستیزه‌جو در ایران است.» این اخبار امیدواری‌ها را در خصوص نتیجه انتخابات افزایش داد.
محمد جواد آذری‌جهرمی عضو ستاد مسعود پزشکیان در گفتگو با خبرنگار جماران در واکنش به حضور فزاینده مردم گفت: «مردم استان‌های خوزستان، فارس، گیلان، آذربایجان غربی و تهران در ساعت‌های پایانی انتخابات تعیین کننده هستند. بنا بر گزارش‌ها می‌توانیم در دور اول پیروز شویم. مردم نگذارند کار دولت آینده یک هفته هم عقب بیفتد.» فیاض زاهد از مشاورین مسعود پزشکیان هم که در حسینیه ارشاد حضور داشت در گفت‌وگویی با بغض و گریه گفت: ایران میراث مشترک همه ماست هیچ گروهی نمی‌تواند خود را مالک ایران بداند. ما مثل بقیه نمی‌گوییم هرکس ناراضی است برود ما می‌خواهیم پنجره‌ها را باز کنیم تا بقیه برگردند. ما از ایران نخواهیم رفت. من در ۳ انتخابات اخیر رای ندادم، چون انتخابات بی‌معنا بود. در تاریخ هیچ ملتی یک شبه تحول عجیبی رخ نداده است.
برداشت ۳: مرددین تعیین کننده‌اند
یکی از معادلات مهم در انتخابات چهاردهم رای مرددین است؛ تحلیل‌ها حاکی است که حضور یا عدم حضور این قشر نتایج انتخابات را تغییر می‌دهد. بابک نگاهداری، رییس مرکز پژوهش‌های مجلس طی ساعات نزدیک به آغاز انتخابات در اظهاراتی اعلام کرد: «پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد مرددین تعیین کننده نتیجه نهایی انتخابات خواهند بود.
در بین کسانی که گفته‌اند قطعا یا احتمالا در انتخابات شرکت خواهند کرد، ۹/۲۳ درصد مردد هستند و از این جهت می‌توان گفت مرددین تعیین‌کننده نتیجه نهایی انتخابات هستند. همچنین، آقای مسعود پزشکیان ۹/۲۹ درصد، آقای سعید جلیلی ۸/۱۸ درصد، آقای محمدباقر قالیباف ۸/۱۶ درصد و آقای مصطفی پورمحمدی ۶/۰ درصد از این آرا را به خود اختصاص داده‌اند. علاوه بر این ۶/۱ درصد گفته‌اند رأی سفید یا باطله می‌دهند و ۵/۸ درصد نیز تمایلی برای پاسخ نداشته‌اند.»
او همچنین ادامه داد: «در بین کسانی که برای شرکت در انتخابات مردد هستند، ۹/۳۲ درصد گفته‌اند به «مسعود پزشکیان»، ۴/۱۶ درصد به «محمدباقر قالیباف»، ۱۰ درصد به «سعید جلیلی» و ۳/۱ درصد به «مصطفی پورمحمدی» رأی خواهند داد. همچنین، ۶/۲۴ درصد از این پاسخگویان همچنان مردد بوده و هنوز نامزد مورد نظرشان را انتخاب نکرده‌اند. در نهایت ۳/۶ درصد گفته‌اند که در این انتخابات رأی سفید یا باطله می‌دهند و ۵/۸ درصد نیز تمایلی برای پاسخ نداشته‌اند.» بر این اساس حضور مرددین نتیجه انتخابات را به نفع نامزد اصلاح‌طلب در دور اول بر می‌گرداند. اما در صورتی که این طیف حاضر به مشارکت در انتخابات نشوند، احتمال دو مرحله‌ای شدن انتخابات وجود دارد. حمید رسایی حول و حوش ساعت ۱۵ عصر اعلام کرد اگر آرا با این منوال پیش رود؛ رقابت در مرحله دوم میان پزشکیان و جلیلی خواهد بود!
بیشتر بخوانید:ادعای زودهنگام زیدآبادی درباره میزان رأی پزشکیان
اما با توجه به نزدیکی مواضع نگاهداری با قالیباف برخی تحلیلگران اعداد و ارقام مطرح شده توسط او را با فرض جانبداری از قالیباف در برابرجلیلی مطرح کرده و اعلام کردند، میزان توجه سمپات‌های اصوگلرا به جلیلی نسبت به قالیباف بیشتر است. با مشخص شدن تاثیر مرددین در نتیجه نهایی انتخابات بسیاری از چهره‌های سمپات با نامزد‌های هر دو جریان تلاش کردند، توجه این طیف را به خود جلب کنند.
برداشت ۴: فردا دیر است
محمدجواد ظریف یکی از چهره‌هایی است که در واکنش به رخداد‌های انتخاباتی توییتی منتشر کرد و نوشت: «سلام بر مردم هوشمند ایران. در چند ساعت آینده سرنوشت کشور رقم خواهد خورد. به تلاش‌ها و پیامک‌های فریبکارانه که برای نگه داشتن شما در خانه تشدید شده، توجه نکنید. همراه با خانواده و دوستان به پای صندوق‌های رای بشتابید. من هم تماس‌ها را شروع می‌کنم.
فردا دیر است و پشیمانی بی‌فایده...» سیدمحمد صدر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام هم خبر داد: امسال اقدام شورای نگهبان متفاوت بود. استقبال خوبی شده و ممکن است برخلاف نظرسنجی‌ها در همان دور اول انتخابات تمام شود.» او همچنین خطاب به مرددین گفت: «دنیای سیاست دنیای واقعیات است نه ایده‌آل‌ها.» صدر از مرددین خواست برای ایران پای صندوق‌های رای بیایند. دبیرکل مجمع نیرو‌های خط امام در پاسخ به خبرنگار خبرگزاری دانشجو درباره نتیجه انتخابات اعلام کرد: من اهل پیش‌بینی که نیستم. اگر اوضاع سالم و درست پیش برود به آینده این انتخابات و کشور امیدواریم. فکر می‌کنیم رییس‌جمهور مورد نظر ما اگر موفق به رای آوردن شوند همانطور که گفته شده افراد کارآمد، پاکدست و امین همراه او می‌آیند. مجلس هم در بحث وزرا کمک کند. طبیعتا امید است که اوضاع بهتر شود.»
متوسط اخذ آرا در هر دقیقه به حدود ۳۴ هزار نفر رسید. اگر این عدد را ضربدر ۶۰ (دقیقه) کنیم، برای هر ساعت حدود ۲ میلیون رای اخذ شده است. اگر فرض را بر این بگیریم که انتخابات تا ساعت ۱۲ شب تمدید شود، طی ۱۶ رای گیری، بیش از ۳۲ میلیون نفر باید آرای خود را به صندوق رای بریزند.
با فرض ۶۱ میلیون نفر واجد رای دهی در کشورمان می‌توان پیش بینی کرد که میزان مشارکت در انتخابات چهاردهم حول و حوش ۵۲ درصد خواهد بود. این میزان با احتساب میزان آرایی است که مردم حول و حوش ساعت ۱۲ ظهر تا ۳ بعداز ظهر به صندوق‌های ریخته اند.
از ساعت ۱۸ به بعد، میزان حضور مردم در مراکز رای گیری افزایش قابل توجهی پیدا کرد. مردم تهران در مناطقی چون، سعادت آباد، نظام آباد، نازی‌آباد، خاوران، فلاح، صادقیه، پونک، ستارخان و... با خنک‌تر شدن هوا راهی مراکز رای گیری شدند تا به نامزد مورد نظر خود رای دهند.
بابک نگاهداری، رییس مرکز پژوهش‌های مجلس: «پیش بینی‌ها نشان می‌دهد مرددین تعیین کننده نتیجه نهایی انتخابات خواهند بود. در بین کسانی که گفته‌اند قطعا یا احتمالا در انتخابات شرکت خواهند کرد، ۹/۲۳ درصد مردد هستند و از این جهت می‌توان گفت مرددین تعیین‌کننده نتیجه نهایی انتخابات هستند.
محمدجواد ظریف: «در چند ساعت آینده سرنوشت کشور رقم خواهد خورد. به تلاش‌ها و پیامک‌های فریبکارانه که برای نگه داشتن شما در خانه تشدید شده، توجه نکنید. همراه با خانواده و دوستان به پای صندوق‌های رای بشتابید. من هم تماس‌ها را شروع می‌کنم. فردا دیر است و پشیمانی بی‌فایده.»