اقتصاد۲۴-امیر شمشکی؛ معاون مدیرکل دفتر زمین‌شناسی، مهندسی و زیست‌محیطی سازمان زمین‌شناسی با حضور در یک برنامه تلویزیونی درباره وضعیت فرونشست ایران نسبت به دنیا اظهار کرد: بررسی‌های سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور درباره فرونشست از سال ۸۳ به‌طور جدی شروع شد و از تکنیکی به‌نام تفسیر تصاویر ماهواره‌ای رادار استفاده کردیم و توانستیم میزان تغییرات سطحی را با سرعت و دقتی قابل‌ملاحظه اندازه‌گیری کنیم.
وی ادامه داد: این تکنیک در گذشته وجود نداشت و ما را در اندازه‌گیری میزان فرونشست کلی ارتفاع سطح زمین با چالش‌هایی مواجه می‌کرد و در زمان حاضر با بهره‌برداری از این تکنیک توانستیم تغییرات را بهتر از گذشته پایش کنیم و به‌کمک متخصصان این بخش می‌توان گفت شناختی قابل‌قبول از سرتاسر کشور و میزان تغییرات ارتفاعی سطح زمین در اختیار داریم.
معاون مدیرکل دفتر زمین‌شناسی، مهندسی و زیست‌محیطی سازمان زمین‌شناسی بیان کرد: در چند سال اخیر طی چند دوره سطح ارتفاعی زمین توسط این سازمان و سازمان نقشه‌برداری کشور و چند ارگان دیگر به‌طور کامل پایش شد و اینکه بخواهیم بگوییم کدام منطقه خطرناک‌تر است باید به دو موضوع خطر و خطرپذیری به‌طور مجزا توجه کنیم.
شمشکی افزود: فرونشست ممکن است در مناطقی به وجود آید که بروز خطر در آن مناطق دارای اهمیت بالایی است، ولی در عین حال ممکن است خالی از سکنه باشد و یا تأسیسات خطوط انتقال انرژی از آن عبور نکرده باشد که بر همین اساس ریسک و خطرپذیری آن مناطق پایین‌تر است، ولی در مقابل با مناطقی مواجه هستیم که میزان خطر در آن ممکن است در مرحله بالایی نباشد، ولی این خطر در جایی قرار گرفته که با تأسیسات شهری و عمرانی، شریان‌های حیاتی و تمرکز جمعیتی همراه است که همین عوامل می‌تواند میزان ریسک در آن منطقه را افزایش دهد.
وی تأکید کرد: اگر بخواهیم بگوییم کجا‌ها گسترش وسیعی دارد تقریباً می‌توان گفت در اکثر دشت‌های ایران که در آن‌ها کشاورزی به‌طور گسترده انجام می‌شود و وابسته به منابع آب زیرزمینی است پدیده فرونشست با شدت و حد متفاوت در حال پیشرفت است.
معاون مدیرکل دفتر زمین‌شناسی، مهندسی و زیست‌محیطی سازمان زمین‌شناسی، درباره استان‌هایی که پدیده فرونشست در آن بسیار شاخص است، توضیح داد: در برخی استان‌ها مثل استان یزد نرخ فرونشست کاهش پیدا کرده است و در استان‌هایی مثل خراسان‌رضوی، تهران، قزوین، کرمان، فارس و اصفهان همچنان فرونشست با نرخ بالا مشاهده می‌شود و در برخی استان‌ها مثل استان گلستان که کنار دریا قرار دارد و و دارای منابع آب مناسبی است، متصور نبودیم که فرونشست در آن رخ بدهد، ولی متأسفانه بیشتر پهنه‌های آبرفتی آن درگیر مسئله فرونشست شده است.
بیشتر بخوانید:غرق کردن آثار تاریخی برای سدسازی؛ ۳.۵ درصد مساحت کشور گرفتار فرونشست شده/ سرزمین‌فروشی در دولت سیزدهم!
وی با بیان اینکه در بخش کوچکی از شرق استان مازندران پدیده فرونشست با نرخ پایین مشاهده می‌شود، گفت: بعضی دشت‌های سمنان و دامغان نیز دچار فرونشست شده‌اند که در طول زمان نرخ فرونشست در آن‌ها دارای تغییرات زیادی بوده است و دلیل این امر به ماهیت آبخوان و نوع لایه‌های زیرزمینی بستگی دارد.
شمشکی تصریح کرد: برای استان خوزستان نیز متصور بودیم فرونشست در آن روی ندهد، ولی متأسفانه در زمان کم‌آبی، ساخت سدها و فشار به منابع آب زیرزمینی باعث می‌شود حتی در این استان هم پدیده فرونشست مشاهده شود که البته مسائلی از جمله رهاسازی سدها، بارندگی، کاهش فشار به منابع آب زیرزمینی باعث اثر توقفی و کنترل‌شونده بر فرونشست می‌شود.
وی ابراز کرد: گیلان تنها استانی است که فعلاً می‌توانیم بگوییم تاکنون هیچ نرخی از فرونشست در آن مشاهده نشده است و در استان سیستان و بلوچستان نیز چند طی سال گذشته مشاهده نشده بود، ولی تصاویر و اندازه‌گیری‌هایی که به‌تازگی انجام شده، نشانگر این است که فرونشست با نرخ بالایی در این استان نیز در حال روی دادن است.
معاون مدیرکل دفتر زمین‌شناسی، مهندسی و زیست‌محیطی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، درباره ترک‌های موجود در بنا‌های شهری و تاریخی شهر اصفهان و اینکه این علائم می‌تواند نشان‌دهنده بروز فرونشست در این استان باشد یا خیر گفت: فرونشست پدیده‌ای است که باعث می‌شود سطح زمین با نرخ‌های متفاوت تغییر کند که این امر در مناطق دارای سازه‌های خطی مثل مترو یا راه‌آهن یا لوله‌های انتقال نفت و گاز و انرژی با تنش همراه است که این تنش به مقاومت سازه بستگی دارد که؛ آیا مقاومت کافی در برابر فرونشست را دارد یا خیر؟
وی ادامه داد: برای پاسخ به این سؤال باید مطالعات بیشتری انجام شود که البته در سطح جهانی و همچنین ایران مطالعات در این زمینه کم بوده است و آنچه از این به بعد باید بیشتر به آن توجه کرد تأثیر فرونشست به‌روی سازه‌های شهری و عمرانی است.
شمشکی، درباره جاری بودن یا نبودن آب زاینده‌رود و تأثیر آن بر تشدید خطر فرونشست در استان اصفهان تصریح کرد: همواره امیدواریم آب به‌طور دائم در زاینده‌رود جاری باشد و این در حالی است که این رودخانه با آبگیری غیرمداوم مواجه است و در مقطعی پرآب و در مقطعی کاملاً خشک می‌شود که این امر با توجه به وضعیت ژئوتکنیکی خاک منطقه اصفهان بر اساس نتیجه برخی تحقیقات اثرات نامطلوبی بر سازه‌های اطراف خود از جمله پل‌های تاریخی دارد.