سحر گلی‌زاده، اقتصاد24 - پس از آغاز عملیات اجرایی شدن اینستکس یکی از مباحثی که این روزها مطرح می‌شود تاثیر اینستکس بر بازار ارز است. پس از خروج آمریکا از برجام، اروپایی‌ها مکررا اظهار کردند که قصد حمایت از برجام را داشته و تمام تلاش خود را در به حداقل رساندن آثار تحریم‌های آمریکا علیه ایران خواهند کرد. حال پس از گذشت ماه‌ها و دادن وعده‌های تکراری در راه‌اندازی ساز و کار مالی اروپایی (spv) با ایران برای ادامه مبادلات تجاری، نهایتا در روز پنجشنبه ۱۱ بهمن ماه، این کانال مالی با نام " اینستکس " در فرانسه ثبت و مدیریت آن را "پر شیفر" آلمانی با سابقه طولانی مدیریت در کامرز بانک بر عهده گرفت. همچنین در ساز و کار اینستکس مبادلات با یورو انجام خواهد شد؛ اما نکته قابل تامل اینجاست که در این ساز و کار قرار نیست ایران پولی دریافت کند، بلکه نفت را به کشورهای اروپایی می‌دهد و در مقابل از آنها اقلام مورد نیاز خود را دریافت می‌کند!
از سوی دیگر گفته می‌شود اینستکس دو شعبه در ایران و اروپا خواهد داشت و قرار است به عنوان یک نهاد واسط برای تسویه حساب شرکت‌های بدهکار و بستانکار در دو طرف عمل کند!
در همین رابطه حیدر مستخدمین حسینی معاون سابق بانک مرکزی در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه مقامات اتحادیه اروپا اعلام کرده اند که اینستکس فعالیت خود را آغاز کرده است، این مسئله چه تاثیری بر بازار ارز می‌گذارد به خبرنگار اقتصاد24 گفت: هنوز به صورت دقیق مشخص نیست که فعالیت اینستکس در چه محدوده ای خواهد بود. آن چیزی که تاکنون مشخص شده این است که نفت را به کشورهای اروپایی می‌دهیم و در مقابل از آنها اقلام مورد نیاز خود را دریافت می‌کنیم. وقتی ایران در تحریم های همه جانبه آمریکا قرار گرفت که یکی از مهمترین تحریم ها هم عدم خرید نفت از ایران اعلام شد، مطابق آن نظام بانکی کشور هم مورد تحریم قرار گرفت .
وی افزود: کشور سوئیس نیز که مرجع نقل و انتقالات ارز بود مورد تحریم آمریکا قرار گرفت و از آنجا که اتحادیه اروپا اعلام کرد پایبند به قواعد برجام است اعضای این اتحادیه اعلام کرده اند دادوستد با ایران را ادامه خواهند دارد و به تحریم های آمریکا اعتنایی نخواهند کرد.
مستخدمین حسینی ادامه داد: بر همین اساس چون سوئیس مورد تحریم آمریکا قرار گرفته بود، اروپا سازوکاری را اعلام کرد تحت عنوان اینستکس که بتواند معاملات بین ایران و کشورهای عضو اتحادیه اروپا را عملیاتی کند.
وی بیان کرد: اینستکس باید در وهله اول فعالیت خود را به صورت رسمی و جدی شروع کند تا در وهله دوم شرکت های ایرانی بتوانند از طریق آن واردات را هم رونق دهند.
معاون سابق بانک مرکزی ادامه داد: نکته حائز اهمیت این است که اول باید منابع مالی در اینستکس شکل بگیرد. اگر اتحادیه اروپا از ایران نفت خریداری کند خواسته ایران برآورده می شود و همچنین اگر خرید نفت توسط اتحادیه اروپا زمان‌بر باشد اتحادیه اروپا باید یک خط اعتباری برای ایران قائل باشد تا واردکنندگان ایرانی هم بتوانند کالاهای مورد نیاز خود را وارد و در عوض به آنها نفت بدهند.
وی افزود: اگر اینستکس تحقق پیدا کند می تواند نقش اولیه را برای یک ساماندهی جدید بر نرخ ارز داشته باشد.
مستخدمین حسینی در پاسخ به این سوال که رئیس کل بانک مرکزی عنوان کرده اینستکس سهم محدودی در راهبرد بانک مرکزی در بازار ارز دارد، به اعتقاد شما بدون اینستکس می توان به ساماندهی بازار ارز امید داشت؟ بیان کرد: نرخ ارز به یک شیوه مدیریت نمی شود و شیوه های مدیریتی مختلفی بر نرخ ارز تاثیرگذار است. پیمان های منطقه ای یکی از دلایل افت و خیز نرخ ارز است و اینستکس می‌تواند نقطه عطفی در اقتصاد باشد.
معاون سابق بانک مرکزی افزود: بر اساس این ساز و کار قرار نیست ایران پولی دریافت کند، بلکه نفت را به کشورهای اروپایی می‌دهد و در مقابل از آنها اقلام مورد نیاز خود را دریافت می‌کند.
حیدر مستخدمین حسینی خاطرنشان کرد: دولت و بانک مرکزی باید بر روی یکسان سازی نرخ ارز تلاش کنند چون تعدد نرخ ارز جز رانت مسئله دیگری نخواهد داشت و منافع حاصل از تعدد نرخ ارز به مردم نخواهد رسید و فقط جیب عده ای را پر می کند و باعث ایجاد رانت می شود.