ساجده رحیمی، اقتصاد24 - چرایی موفقیت مناطق آزاد در کره جنوبی عنوان گزارشی است که در ادامه می‌پردازیم. کره کشوری تقسیم شده به دو کشور(کره شمالی و جنوبی) در خاور دور و به عنوان سومین منطقه بزرگ اقتصادی جهان در حال ظهور است. کره جنوبی دومین رشد سریع اقتصادی دنیا در 4 دهه اخیر داشته و آن را به کشوری پیشرفته و ثروتمند تبدیل کرده است به طوری که امروز الگویی موفق برای کشورهای در حال توسعه محسوب و هفتمین شریک بزرگ تجاری آمریکا به شمار می آید.
این کشور پس از جنگ کره تا بیش از یک دهه جزو فقیرترین کشورهای دنیا به حساب می‌آمد اما رشد بخش صنعت اصلی‌ترین محرک رشد اقتصادی این کشور شد و همانند آلمان غربی و ژاپن، صنعتی سازی سریع از دههٔ ۱۹۶۰ کرهٔ جنوبی را به یکی از بزرگترین کشورهای صادر کننده در جهان تبدیل کرد.
اقتصاد کره جنوبی در جریان بحران مالی ۱۹۹۷ آسیا متحمل بحران نقدینگی شد و از این رو به شدت به کمک مالی صندوق بین‌المللی پول تکیه کرد. این کمک‌ها باعث شد اقتصاد این کشور نوسازی شود و سپس با سیاست‌های رئیس‌جمهور کره جنوبی، با هدف توسعه ملی در زمینه صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات همراه شود.
در گذشته صنایع عمده کره جنوبی شامل کشاورزی، شیلات، معدن و پرورش ماهی می شدند و فقط چند کارخانه کوچک تولیدی در برخی مناطق فعالیت می کردند. از سال 2002 و با تغییرات دریایی و تصویب قانون مربوط به مناطق آزاد، سرمایه گذاری های خارجی در کره افزایش یافت و موجب رقابت ملی و رشد منطقه ای شد و کشاورزی و شیلات جای خود را به مجتمع های پیشرفته صنعتی، موسسات آموزشی جهانی و امکانات فرهنگی و تفریحی داد و کره به سوی جهانی شدن می رفت.
در حالی که برخی موفقیت کره را مدیون کمک های کشورهای دیگر مانند آمریکا می دانند؛ اقتصاددانان کره آن را مرهون سیاست برون نگری و سیاست های جذب سرمایه های خارجی و توسعه صادرات می دانند.
چرایی موفقیت مناطق آزاد در کره جنوبی
اما چرایی موفقیت مناطق آزاد در کره جنوبی در چیست؟ در طی 13 سال گذشته مناطق آزاد کره به سوی جذب سرمایه گذاری های خارجی حرکت کرده اند و با پوشش رسانه های مهم جهانی مانند CNN ، TIME و Incheon فرآیند جهانی شدن را زودتر طی کردند.
مناطق آزاد اقتصادی کره (KFEZ) برای تقویت رقابت ملی در راستای کسب و کارها و بهبود بخشیدن به توسعه منطقه ای از طریق بهبود شرایط زندگی و محیط کسب و کار برای خارجیان در کره جنوبی ایجاد شدند. دولت کره انواع مزایای مالیاتی را برای شرکت های خارجی در نظر می گیرد و با در نظر گرفتن پروسه های قانونی ساده و خدمات اداری سریع، محیط زندگی مطلوبی را فراهم می کند.
کره جنوبی 8 منطقه آزاد دارد که هر کدام از آنها در تلاش برای جذب سرمایه‌های اقتصادی و اجتماعی موسسات و حرکت در مسیر جهانی شدن هستند. اینچئون، بوسان، گوانگ یانگ و دریای زرد از مشهورترین و قدیمی ترین این مناطق هستند.
منطقه آزاد اقتصادی اینچئون نخستین منطقه آزاد اقتصادی کره است که در سال 2003 ایجاد شد. دولت کره منطقه آزاد اقتصادی اینچئون را به عنوان یک پیشرو برای کسب و کار جهانی در ترویج فعالیت های اقتصادی انتخاب کرد که امروز بر امور گردشگری، اوقات فراغت و فناوری اطلاعات تمرکز کرده است. این منطقه با فاصله 169 کیلومتری از فرودگاه اینچئون قرار دارد.
فرودگاه بین المللی اینچئون بزرگترین فرودگاه بین المللی در سئول است. انجمن فرودگاه های بین المللی از سال 2005 تا 2016، اینچئون را به عنوان بهترین فرودگاه جهان انتخاب کرده است. این فرودگاه در مرکز شهر اینچئون قرار گرفته و یکی از سریع ترین فرودگاه های جهان از لحاظ امور گمرکی به شمار می رود. فرودگاه اینچئون با تجهیزات کامل و خدمات رسانی مورد قبول یکی از عوامل موفقیت منطقه آزاد اینچئون محسوب می‌شود.
منطقه آزاد گوانگ یانگ نیز به عنوان پیشگام مناطق آزاد اقتصادی کره جنوبی شناخته می شود. این منطقه زیربنای صنعتی مناسبی دارد و می تواند به عنوان یک لبه رقابتی عمل کند. گوانگ یانگ با دارا بودن زیرساخت‌های مناسب حمل و نقلی و پورت بین المللی، توانسته محیطی مناسب برای حضور شرکت‌های بین المللی به وجود آورد.
بوسان دومین شهر بزرگ کره‌جنوبی پس از سئول به شمار می‌رود. این بندر در جنوب شرقی کره‌جنوبی واقع شده است. بندر بوسان بزرگترین بندر کره‌جنوبی و پنجمین بندر بزرگ کانتینری جهان محسوب می شود.
بوسان - جینحی به عنوان مرکز اقتصادی و ورود به سمت منطقه شمال شرقی آسیا با فراهم آوری محیط صنعتی، مدیریتی و مسکونی مناسب و با کیفیت، محیط را برای سرمایه گذاران خارجی فراهم می کند.
برندینگ مناطق آزاد در کره جنوبی
در حقیقت می توان یکی از نکات مثبت و موفقیت آمیز اقتصاد کره جنوبی را در مدیریت هماهنگ و برنامه ریزی شده این کشور برای بنادر تجاری و مناطق آزاد دانست. هر کدام از مناطق آزاد اقتصادی و یا تجاری کره جنوبی بر موضوعی خاص تکیه و تمرکز کرده اند و برای پیشبرد اهداف دولت در این زمینه‌ها تلاش می کنند و اقدام به برندسازی کرده اند. برای مثال برخی مناطق مانند بوسان و گوانگ یانگ، تدارکات دریایی، کشتی سازی و تولید وسایل مورد نیاز تجارت دریایی را مدنظر قرار داده اند؛ برخی مناطق نیز بر تولید و تجارت قطعات خودرو تمرکز کرده اند و حتی منطقه ای به آموزش متکی است و فعالیت هایش مبتنی بر دانش است.
می توان گفت مناطق آزاد کره جنوبی در میان خود تقسیم وظایفی را انجام داده اند تا بتوانند با تمرکز بیشتر بر فعالیت های مشخص، سودآوری بیشتری داشته باشند و موفقیت بالاتری را به دست آورند. بسیاری از صاحبنظران معتقدند ایران و کره جنوبی در سال های اولیه اجرای برنامه های توسعه ای شباهت های فراوانی داشته اند و حتی در برخی حوزه ها ایران دارای مزیت های بیشتری بوده از جمله درآمدهای نفتی و تعداد تحصیل کرده ها؛ اما جذب سرمایه گذاران خارجی و تمایلات شدید مردمان کره به کسب مهارت‌های فنی در راستای توسعه و پیشرفت، موجب تسریع پیشرفت این کشور و در نتیجه ایجاد فاصله در اجرا و پیاده‌سازی میان برنامه های توسعه ایران و کره جنوبی شد.
بدون شک عواملی مانند جنگ تحمیلی و امروز هم تحریم های آمریکا سال هاست تاثیرات منفی خود را بر اقتصاد ایران برجا گذاشته است و شاید مقایسه اقتصاد ایران با کشورهای توسعه یافته کار راحتی نباشد، اما در خصوص بنادر و مناطق آزاد باید گفت تجربه های جهانی این مناطق در رشد و پیشرفت و جذب سرمایه گذاری های خارجی می تواند الگویی مناسب برای ایران باشد به طوری که حتی تحریم ها بتوانند مانند نقطه قوتی در توسعه کشور عمل کند. علاوه بر این استفاده از نقاط مثبت مدیریتی و عملیاتی دیگر کشورها می تواند اثرات خوبی برای مناطق آزاد ایران داشته باشد تا حداقل بتوان از آزمون و خطاهای پرهزینه و زمان‌بر جلوگیری کند و مناطق آزاد و ویژه اقتصادی را به نتیجه دلخواه نزدیک سازد.
اقتصاد۲۴ پیشتر نقش مناطق آزاد در اقتصاد آلمان، چین، ترکیه و امارات، هند، سنگاپور و بارسلونا را نیز بررسی کرده بود که گزارش آن را می‌توانید مطالعه کنید.