اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: ارمنستان، در منطقه قفقاز جنوبی، با تاریخ و فرهنگ کهن و اهمیت ویژه در تاریخ مسیحیت است. ارمنستان کشوری کوچک در خاورمیانه و آسیا است که حدود ۳۰ هزار کیلومتر مربع وسعت دارد. این کشور از جنوب با ایران و جمهوری خودمختار نخجوان، از شرق با آذربایجان، از شمال با گرجستان و از غرب با ترکیه همسایه است و ازآنجایی‌که به هیچ دریایی راه ندارد، آن را در دسته کشور‌های محصور در خشکی قرار می‌دهند.
جغرافیا و موقعیت ارمنستان
کشور ارمنستان در منطقه قفقاز جنوبی قرار گرفته است. پایتخت این کشور شهر ایروان است که در دامنه ارتفاعات آرارات قرار گرفته و رود هزازدان نیز از آن گذر کرده است. این شهر به عنوان پایتخت کشور بیشترین مراکز اصلی فرهنگی و سیاسی را در خود جای داده است و از جمعیت سه میلیون نفری کل کشور حدود یک ملیون نفر در این کلان شهر زندگی می‌کنند. جالب است بدانید که چندین سال پیش سازمان یونسکو به این شهر لقب پایتخت جهانی کتاب داده است. چنان که در کاوش‌های باستان شناسان مشخص شده‌است، پیشینه سکونت انسان‌ها در منطقه‌ای که امروزه آن را با نام شهر ایروان می‌شناسیم به حدود ۴۰۰۰ سال قبل از میلاد می‌رسد.
این شهر باستانی در طول حیاتش فراز و نشیب‌های بسیاری را دیده‌است. بطوری که طی مدت زمانی طولانی حکمرانی آن در فواصل کوتاه به دست کشور‌های مختلفی قرار گرفته‌است. امروزه این شهر نه تنها به عنوان بزرگترین، پر جمعیت‌ترین و پر اهمیت‌ترین شهر ارمنستان بشمار می‌رود بلکه یکی از پرطرفدارترین شهر‌های گردشگری به حساب می‌آید که سالانه همزمان با توسعه صنعت پر رونق گردشگری این کشور به توسعه‌های بیشتری دست می‌یابد.
ارمنستان آب و هوای نیمه گرمسیری و تقریبا خشکی دارد. با این حال در مناطقی که نزدیک به ارتفاعات قرار گرفته‌اند دمای هوا نسبت به مناطق مرکزی کشور پایین‌تر است. بطور کلی در فصل تابستان روز‌ها طولانی‌تر هستند و دمای هوا بسیار گرم است و آفتاب در نیمه روز سوزان است، اما شب‌ها هوا کمی به خنکی متمایل می‌شود. در فصل زمستان نیز معمولاً در بیشتر مناطق بارش‌های سنگین برف و باران مشاهده می‌شود. از این رو به نظر می‌رسد که بهترین فصل برای سفر و تور ارمنستان، فصل پاییز و همچنین فصل سرزنده بهار است. طبیعت بی نظیر ارمنستان در این دو فصل بسیار تماشایی است و علاوه بر آن دمای هوا معتدل است و گشت و گذار در شهر در چنین شرایطی بسیار دلنشین است.
تاریخچه ارمنستان
قدمت کشور ارمنستان دست کمی از سایر کشور‌های خاورمیانه ندارد و به حدود ۳۰۰۰ سال می‌رسد. ارمنی‌ها هایک را بنیان‌گذار کشور خود می‌دانند، پهلوانی چهارشانه و از نوادگان حضرت نوح که توانست پادشاه بابل را شکست دهد و کشور ارمنستان را در کوهپایه‌های آرارات بنیان‌گذاری کرد. نام قدیم ارمنستان، هایاستان به معنی «سرزمین هایک» بود که هنوز هم ارمنی‌ها کشور خود را به این نام می‌خوانند.
ارمنستان نامی است که همسایه‌ها روی این کشور گذاشته‌اند و این نام نخستین‌بار در کتیبه داریوش اول در کوه بیستون دیده شده است. تا قرن چهارم میلادی که نقطه عطف تاریخ ارمنستان است، این کشور دائم میان حکومت‌های ایرانی، حکومت‌های خودمختار این منطقه و رومی‌ها دست‌به‌دست می‌شد.
در قرن چهارم ارمنی‌ها به عنوان اولین ملت جهان مسیحیت را به عنوان دین رسمی خود انتخاب کردند و خط ارمنی نیز در همین دوران اختراع شد. تا پیش از تشکیل اولین جمهوری ارمنستان در سال ۱۹۱۸ میلادی، تاخت و تاز‌ها به ارمنستان ادامه داشت و در میانه این تاخت و تاز‌ها نیز برخی از حکومت‌های مستقل ارمنی بر این کشور حکومت می‌کردند. یکی از وقایع مهم این دوران، بخشیده شدن این کشور به روسیه تزاری توسط فتحعلی‌شاه قاجار بود.
نسل‌کشی ارامنه یکی از تلخ‌ترین رویداد‌های تاریخ این کشور است که در سال ۱۹۱۵ و به دست حکومت عثمانی رخ داد و طی آن بین ۶۰۰ هزار تا ۱.۵ میلیون ارمنی کشته شدند. پرونده این نسل‌کشی هنوز در مجامع بین‌المللی باز است و دولت ترکیه نیز از قبول آن و عذرخواهی سر باز می‌زند. این کشور تا سال ۱۹۹۱ یکی از جمهوری‌های خودمختار شوروی بود و پس از فروپاشی شوروی در این سال، جمهوری پارلمانی ارمنستان تاسیس شد. ارمنستان هنوز درگیر مناشقه با جمهوری آذربایجان است که باعث شده بخشی‌هایی از منطقه غره باغ و آرتساخ از این کشور جدا شوند.
سیاست و حکومت در ارمنستان
انتخابات شورای عالی ارمنستان بخشی از تحولاتی بود که در اوایل بهار سال ۱۹۹۰ میلادی به وقوع پیوست. شورای عالی ارمنستان که در کنترل کنگ انتخابات شورای عالی ارمنستان بخشی از تحولاتی بود که در اوایل بهار سال ۱۹۹۰ میلادی به وقوع پیوست. شورای عالی ارمنستان که در کنترل کنگره ملی ارمنی قرار داشت، در اول مارس ۱۹۹۰ میلادی اعلام کرد که با برگزاری همه‌پرسی با هدف حفظ اتحاد جماهیر شوروی در این جمهوری مخالف است و در نظر دارد همه‌پرسی نظر خود را با هدف استقلال سیاسی ارمنستان ظرف شش ماه آینده برگزار کند.
در این راستا، شورای عالی ارمنستان اقدام به تصویب «سند استقلال» در ۲۳ اوت ۱۹۹۰ میلادی نمود. لوون تر-پتروسیان به عنوان رئیس شورا آن را امضاء کرد. در ماه اوت سال ۱۹۹۱ میلادی، لوون تر-پتروسیان لایحه‌ای را تدوین و به تصویب شورای عالی ارمنستان رساند که به موجب آن نهاد جدیدی با عنوان «ریاست جمهوری ارمنستان» تشکیل می‌شد و رئیس‌جمهور با رأی مستقیم مردم به این مقام دست می‌یافت. به فاصله کوتاهی پس از فروپاشی شوروی و برگزاری همه‌پرسی استقلال ارمنستان در ۲۱ سپتامبر ۱۹۹۱ میلادی، نخستین دوره انتخابات ریاست جمهوری در ۱۶ اکتبر ۱۹۹۱ میلادی برگزار شد.
همچنین در مصوبات، ۵ اکتبر ۲۰۱۵، مجلس ملی جمهوری ارمنستان لایحه پیشنهادی حزب جمهوری‌خواه ارمنستان را در خصوص «تغییر ساختار سیاسی کشور از ریاست جمهوری به پارلمانی» با ۱۰۳ رأی مثبت در مقابل ۱۰ رأی منفی و ۳ رأی ممتنع به تصویب رسانید. این مصوبه در ۶ دسامبر ۲۰۱۵ در یک همه‌پرسی به رأی گذاشته شد و ۶۳٫۳۵ درصد شرکت کنندگان در همه‌پرسی به این اصلاحات و تبدیل حکومت این کشور به نظام پارلمانی رأی دادند و ۳۲٫۳۴ درصد نیز مخالف این اصلاحات بوده‌اند.
در ادامه باید بگوییم که نظام قوه مقننه ارمنستان تک مجلسی است. دوره نمایندگان مجلس ملی ارمنستان پنج ساله است. ارمنستان ۴۱ حوزه انتخابیه و ۱۹۸۲ زیرحوزه (صندوق انتخاباتی) دارد. مجلس ارمنستان دارای ۱۳۱ کرسی است که نمایندگان آن به دو صورت «نظام انتخاباتی» و «نمایندگی تناسبی» انتخاب می‌شوند. در بخش نظام انتخاباتی، ۴۱ نفر از هرکدام از حوزه‌های انتخابی به صورت انفرادی و با حمایت احزاب از سوی مردم برگزیده می‌شوند. در بخش نمایندگی تناسبی، نود نفر از طریق احزاب یا ائتلاف‌های شرکت‌کننده انتخاب می‌شوند و به عبارت دیگر، مردم به احزاب یا ائتلاف‌ها رأی می‌دهند و احزاب نیز برحسب درصد آرایی که به دست آورده‌اند افراد خود را، براساس فهرست از پیش اعلام شده، روانه مجلس می‌کنند؛ و حد نصاب ورود به مجلس برای احزاب ۵ درصد و برای ائتلاف‌ها ۷ درصد از مجموع آرا است.
قوانین خاص در کشور ارمنستان
این کشور نیز همچون کشور‌های دیگر دنیا دارای قوانین خاصی است که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
• حمل دارو‌های کدئین دار ممنوع است.
• توهین به مذهب و سیاست این کشور ممنوع است.
• آواز خواندن در مکان‌های عمومی ممنوع است.
• دعوا‌های خیابانی جرم سنگین دارد.
• در سفر زمینی به ارمنستان باید گواهینامه بین المللی داشته باشید.
• همیشه از خط عابر پیاده عبور کنید.
• پوشیدن لباس مناسب در کلیسا‌های ارمنستان الزامی است.
• امکان نوشیدن نوشیدنی‌های الکلی در مکان‌های خاصی مجاز است.
اقتصاد در ارمنستان
اقتصاد ارمنستان تا پیش از استقلال از شوروی بر پایه صنعت و کشاورزی می‌چرخید و پس از این رویداد، ساختمان‌سازی، گردشگری و خدمات به بازیگران اصلی اقتصاد ارمنستان تبدیل شدند. تا اواخر سال ۲۰۰۷، اقتصاد ارمنستان رشد چشمگیری داشت و این موضوع باعث شده بود که این کشور رتبه اول رشد اقتصادی در جمهوری‌های استقلال یافته شوروی را به دست بیاورد. از آن سال تاکنون، اقتصاد ارمنستان در حالت رکود است.
در حال حاضر صنعت گردشگری و صادرات مواد معدنی و آب‌های معدنی منبع اصلی درآمد این کشور است. مردم این کشور نیز بیشتر با تولید و خرید و فروش محصولات کشاورزی مثل زردآلو روزگار می‌گذرانند.
واحد پول ارمنستان درام است. این کلمه ریشه عربی داشته و از کلمه درهم گرفته شده است. سکه‌های درام شامل سکه‌ها ۱۰ درام، ۲۰ درام، ۳۰ درام، ۱۰۰ درام و ۵۰۰ درام است. این در حالی است که اسکناس‌های آن‌ها از ۱۰۰۰ درام شروع شده و تا ۲۰۰۰۰ درام ادامه دارد. لازم است بدانید قیمت درام ارمنستان در حال حاضر به پول ایران ۱۰۴.۶۱ ریال است.
سوغاتی‌های ارمنستان
بطور کل خرید سوغاتی یکی از رسوم قدیمی در سفر است که با خرید خوراکی‌ها یا اقلام خاص یک کشور برای عزیزان و اعضای خانواده انجام می‌شود. هدف از این کار این است تا به آن‌ها نشان دهیم زمانی که در حال گذراندن بهترین و شیرین‌ترین روز‌های خود هستیم آن‌ها را از یاد نبرده‌ایم. اگر شما هم با این عقیده همفکر هستید خوب است از قبل سوغات ارمنستان را بشناسید تا بعد از رفتن به این کشور با چالش و سردرگمی در انتخاب سوغاتی رو به رو نشوید. اصلی‌ترین سوغات کشور ارمنستان قالی‌های سنتی و دست بافت است.
معمولاً در طرح این قالی‌ها شمایل هندسی لوزی و همچنین صلیب بکار رفته‌است. علاوه بر آن خرید اقلام صنایع دستی نیز از جمله سوغاتی‌هایی است که می‌توانید در برگشتن از سفر به عنوان هدیه‌ای ارزشمند به دوستان و اعضای خانواده خود بدهید. عروسک‌های چوبی یا پارچه‌ای بامزه، ساز دودک و خاچکار که به آن چلیپا سنگ هم می‌گویند از جمله سوغاتی‌های هنری و زیبای ارمنستان هستند. افزون بر این خوراکی‌هایی نظیر مربای گردو، شکلات و قهوه نیز از جمله معروف‌ترین سوغاتی‌های این کشور بشمار می‌روند.
فرهنگ و جامعه در ارمنستان
یکی از نقاط مثبت فرهنگ کشور ارمنستان، توجهی است که در خانوادهها به بچه‌ها ابراز می‌شود. بچه‌ها در نقطه توجه خانواده قرار دارند و معمولاً بعد از دوران بلوغ، مسئولیت‌هایی بر عهده آن‌ها گذشته می‌شود و از آن‌ها انتظار می‌رود تا بتوانند این مسئولیت‌های محول شده را به خوبی انجام دهند.
زنان در این کشور می‌توانند تا هر مقطعی که بخواهند تحصیلات خود را ادامه دهند و از این نظر محدودیت و مانعی برای آن‌ها وجود نخواهد داشت. اغلب آقایان در این کشور سعی می‌کنند نسبت به خانواده خود تعهد داشته باشند و به همین دلیل تک همسری را انتخاب کرده و ضمناً سعی می‌کنند با اقوام و نزدیکان خود ازدواج نکنند. البته هنوز هم برخی مشکلات در این کشور از نظر فرهنگی وجود دارد که از آن جمله می‌توان به کم بودن دستمزد خانم‌ها در مقایسه با دستمزد آقایان اشاره کرد. لازم است بدانید مردم ارمنستان بسیار خونگرم هستند و بر این اساس می‌توان گفت رفتار مردم ارمنستان با ایرانیان خیلی خوب است.
مناسبات و جشن‌های ملی ارمنستان
در فرهنگ کشور ارمنستان جشن‌ها و مناسبت‌های جالب و خاصی وجود دارد. این کشور با فرهنگ غنی که داراست مناسبت‌های خاص را جشن می‌گیرد. از جمله رایج‌ترین جشن‌های کشور ارمنستان می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
• جشن سال نو میلادی: این جشن در ارمنستان نیز مانند کشور‌های دیگر برگزار می‌شود. این جشن در کنار جشن غسل تعمید مسیح در ماه ژانویه با آداب و رسوم خاصی برگزار می‌شود.
• جشن دِرِندِز: این جشن که در اروپا و هند نیز برگزار می‌شود، جشن آتش‌افروزی است که در ایران به نام جشن سده شناخته می‌شود. این جشن در ۱۳ فوریه در کلیسا برگزار می‌شود.
• جشن عید پاک: این جشن، بزرگترین جشن مسیحیان است. به عقیده مسیحیها روزی که عیسی مسیح به صلیب کشیده می‌شود دوباره زنده می‌شود و این جشن به همین مناسبت برگزار می‌شود.
• جشن جاز: این جشن که ۳۰ آوریل است جشنی مخصوص به هنرمند‌ها و موسیقی‌دانان ارمنی است که در آبشار ایروان برگزار می‌شود.
از دیگر جشن‌هایی که در کشور ارمنستان برگزار می‌شود جشن میوه‌ها، جشنواره آبجو، جشن باریگندان، جشنواره آب و... است که هر یک آداب و رسوم خاص خود را دارند.
زبان مردم ارمنستان
زبان ملی مردم ارمنستان، ارمنی است که به عنوان یکی از زبان‌های هندواروپایی شناخته می‌شود. با این حال، به دلیل نفوذ طولانی‌مدت دولت شوروی، زبان روسی نیز در این کشور رواج دارد و بسیاری از مردم به آن مسلط هستند. در مکان‌های عمومی، رستوران‌ها، هتل‌ها و فروشگاه‌ها، به خصوص با قشر جوان، می‌توانید به راحتی از طریق صحبت به زبان انگلیسی با مردم ارتباط برقرار کنید. همچنین، تابلوها، علائم شهری، منو‌های رستوران‌ها و کافه‌ها به زبان انگلیسی هستند و حتی بسیاری از رستوران‌ها صورت‌حساب‌تان را به این زبان چاپ می‌کنند.
به دلیل وجود روابط دوستانه بین ایران و ارمنستان و همچنین تعداد بالای گردشگران ایرانی، برخی از شهروندان ارمنستان، به خصوص در شهر‌های اصلی، شروع به یادگیری زبان فارسی کرده‌اند و می‌توانند به صورت ابتدایی با فارسی‌زبانان ارتباط برقرار کنند. تنوع زبانی در ارمنستان، برقراری ارتباط با مردم را برای گردشگران آسان می‌کند. انگلیسی به عنوان زبان بین‌المللی در این کشور کاربرد دارد و یادگیری چند عبارت ساده فارسی نیز می‌تواند در تعامل با مردم محلی مفید باشد.
مذهب و دین در ارمنستان
اکثریت مردم ارمنستان اعتقادات مذهبی مسیحیت ارمنی را دارند. کلیسای ارمنی، که یکی از کلیسا‌های باستانی جهان است، نقش مهمی در فرهنگ و زندگی مردم ارمنستان دارد. جشنواره‌ها و مراسم مذهبی، مانند عید نوروز (نورز) و عید کریسمس (جشن کریسمس)، در فرهنگ ارمنستان جایگاه ویژه‌ای دارند.
مناطق توریستی و جاذبه‌های گردشگری ارمنستان
ارمنستان دارای مناطق توریستی فراوانی است که با زیبایی‌های طبیعی، میراث فرهنگی و تاریخی غنی خود، بازدیدکنندگان را جذب می‌کند. در زیر به برخی از جاذبه‌های گردشگری مهم ارمنستان اشاره می‌کنم:
• ایروان: پایتخت ارمنستان، ایروان، شهری با تنوع فرهنگی و آثار باستانی است. در ایروان می‌توانید مجسمهٔ مادر ارمنستان، کاخ جمهوری و کلیسای سنت گرگوریوس وغیره را ببینید. همچنین، بازارها، رستوران‌ها و فضا‌های تفریحی متعددی در این شهر وجود دارد.
• گارنی: گارنی یک منطقه باستانی است که در فاصله کوتاهی از ایروان قرار دارد. این منطقه شامل آثاری نظیر آجرفروشی گارنی، کاخ شاهان ارمنستان و باغ‌های زیبا است. بازدید از گارنی فرصتی است برای آشنایی با تاریخ و معماری باستانی ارمنستان.
• آچاراک: آچاراک شهری در کنار کوهستان‌ها و دره‌های زیبایی قرار دارد. این منطقه برای طبیعت خیره‌کننده‌اش، مسیر‌های پیاده‌روی و کوهنوردی، آبشار‌ها و دره‌های خلاب مشهور است.
• دریاچه سِوان: دریاچه سوان یکی از بزرگترین دریاچه‌های آب شیرین در ارمنستان است. این دریاچه به دلیل زیبایی طبیعتی خود و فرصت‌هایی برای شنا و قایقرانی، محبوبیت زیادی در بین گردشگران دارد.
• زوار: زوار یک کاخ باستانی است که در نزدیکی ایروان واقع شده است. این کاخ از لیست میراث جهانی یونسکو نیز برخوردار است. طراحی و معماری منحصر به فرد زوار، جاذبه‌ای برای علاقه‌مندان به بازدید از آثار باستانی است.
• آرارات: آرارات یک منطقه باستانی و مقدس است که شامل مجموعه‌ای از کلیساها، معابد‌ها و نقش‌های صخره‌ای است. این منطقه تاریخی و مذهبی باستانی، در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد.
همچنین، ارمنستان دارای مناطق دیگری نیز است که به عنوان جاذبه‌های گردشگری شناخته می‌شوند، از جمله کاخ گارناه، موناستیر گگارن، کلیساها و معابد‌های باستانی در منطقه ناخبی، جاذبه‌های طبیعی مانند دره دیلیجان، کوه‌های زیبای آراگاتس و جنگل‌های لوری و غیره.
به طور کلی، ارمنستان با تاریخ و فرهنگ بزرگ خود، طبیعت زیبا و میراث باستانی، یک مقصد گردشگری فوق‌العاده است که برای علاقه‌مندان به تاریخ، فرهنگ، طبیعت و ماجراجویی تجربه‌های منحصر به فردی را فراهم می‌کند.
سفر بدون گذرنامه و ویزا به ارمنستان
دارنده اجازه اقامت ارمنستان معمولاً پس از سه سال اقامت، واجد شرایط درخواست پاسپورت ارمنستان (تابعیت) می‌شود. ارمنستان به طور خاص اجازه تابعیت دوگانه را می‌دهد و شما ملزم به صرف نظر از تابعیت دیگر خود نخواهید بود.
قانون شهروندی ارمنستان شامل یک آزمون چندگزینه‌ای آسان با ۳۳ سوال است که برای قبولی در آزمون باید تنها به ۱۷ سوال پاسخ صحیح دهید. این آزمون باید به زبان ارمنی برگزار شود و بسته به نوع آموزش، ممکن است نیاز باشد یک یا چند ماه برای یادگیری زبان ارمنی وقت بگذارید.