اقتصاد24 - دولت به دنبال صادرات بنزین است اما درآمدهای صادراتی بنزین کجا خرج می شود؟ ایران که همواره واردکننده بنزین بود، از بهار امسال صادرات نخستین محموله‌های این سوخت استراتژیک را شروع کرده است.حالا صادرات بنزین به‌عنوان یک کارنامه عملی دولت در حال افزایش است و درآمدهای آن به بودجه منتقل می‌شود.
امیر وکیل‌زاده، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی با تأیید خبر صادرات بنزین اذعان می‌کند: «صادرات در حال انجام است و برای افزایش حجم آن تلاش می‌کنیم.»
مقاصد صادراتی و همین‌طور میزان صادرات در شرایط فعلی محرمانه است؛ اما شنیده می‌شود که تاکنون کمتر از 100 هزار تن بنزین و احتمالاً به کشورهای منطقه صادر شده است؛ یعنی کمتر از 100 میلیون لیتر. آنچه کمک می‌کند تا ایران از سمت خام فروشی به فروش فرآورده‌ها و محصولات نفتی پیش برود؛ افزایش ظرفیت پالایشی و از آن مهمتر مدیریت مصرف داخلی است. این موضوع در شرایط تحریم برای کشور درآمد ارزی ایجاد خواهد کرد.
مدیریت مصرف بنزین، نخستین گام برای افزایش صادرات
مدتی است میزان تولید بنزین کشور از رکورد 110 میلیون لیتر در هر روز گذشته است. از این میزان بنزین حدود 90 میلیون لیتر آن با گوگرد کمتر از 50 و 10 پی پی‌ام تولید می‌شود که در منطقه کم نظیر است و به‌نظر می‌رسد که با توجه به داشتن استانداردهای یورو 4 و یورو 5 بازار خوبی هم در منطقه داشته باشد. اما مسأله اصلی این است که اگر مصرف داخلی بخواهد همچنان افسارگسیخته افزایش یابد، مجالی برای صادرات باقی نخواهد ماند. آن هم در شرایطی که بخشی از مصرف داخل را قاچاق سوخت تشکیل می‌دهد.
در روزهای اخیر وزیر نفت تأکید کرد که به‌منظور مهار عرضه خارج از شبکه و جلوگیری از قاچاق، تا اواخر مردادماه استفاده از کارت هوشمند سوخت شخصی اجباری می‌شود. بیژن زنگنه می‌گوید که وزارت نفت با دستور رئیس جمهوری، در حال پیگیری این موضوع است و در این برنامه تنها سوخت‌گیری بنزین با کارت سوخت دیده شده و سهمیه‌بندی بنزین موضوع دیگری است. هم‌اکنون متوسط میزان مصرف بنزین کشور حدود 94 میلیون لیتر در روز است. اما رکوردهای فراتر از 135 میلیون لیتر در روز را نیز در کارنامه آن می‌توان ملاحظه کرد که زنگ خطری جدی است.
ایران باید صادرکننده سوخت استراتژیک باشد، نه واردکننده
مدیریت مصرف بنزین و همین‌طور صادرات این فرآورده نفتی مورد توجه مجلس شورای اسلامی نیز هست. به طوری که اسد‌الله قره خانی آلوستانی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس به خبرنگار ما توضیح می‌دهد: «پیش‌بینی می‌شد که امسال صادرات بنزین کشور برای اولین بار در طول تاریخ صنعت نفت آغاز شود. چراکه در این دولت سه فاز پالایشگاه ستاره خلیج فارس وارد مدار شده و جهشی در تولید بنزین کشور رخ داده است. اما باید مصرف را مدیریت کرد که ایران دیگر از فاز صادرکننده یک کالای استراتژیک وارد فاز واردکننده آن کالا نشود.»
قره خانی با اشاره به اینکه صادرات بنزین برای ما ارزآوری خواهد داشت و به اقتصاد کشور کمک خواهد کرد، می‌گوید: «درآمدهای این بخش وارد خزانه می‌شود و قطعاً مکانیسم مدنظر برای آن مشابه درآمدهای حاصل از صادرات سایر فرآورده‌های نفتی خواهد بود.» این نماینده مجلس ادامه می‌دهد: «کارت سوخت می‌تواند به مدیریت مصرف از طریق ایجاد جو روانی مثبت و جلوگیری از قاچاق بنزین کمک کند. ضمن آنکه پایش شبکه با استفاده از کارت سوخت آسان خواهد شد و بر اساس آن می‌توان برای افزایش صادرات برنامه‌ریزی کرد.» به‌گفته قره خانی در بحث کارت سوخت بنزین دونرخی و سهمیه‌بندی مطرح نشده است تا در جهت رفاه حال مردم عمل شود؛ اما با استفاده از کارت سوخت می‌توان از قاچاق جلوگیری کرد و به همان میزان صادرات قانونی را افزایش داد. وی در آخر به مردم توصیه کرد: «مصرف بنزین را باید کاهش دهیم تا با مازاد تولید مواجه شویم و بتوانیم از این ظرفیت برای صادرات بیشتر استفاده کنیم. این موضوع تاب‌آوری در برابر تحریم‌ها را افزایش خواهد داد.»
دولت برای افزایش ظرفیت پالایشی در تلاش است
اما هدف دولت فقط ایجاد ظرفیت صادراتی از محل کاهش مصرف نیست. علیرضا صادق آبادی، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی اوایل تیرماه خبری را اعلام کرد که از تلاش وزارت نفت برای افزایش صادرات فرآورده نفتی به‌جای نفت خام خبر می‌داد.
پایگاه اطلاع‌رسانی این شرکت به نقل از صادق آبادی نوشت: «ظرفیت پالایش کشور از یک میلیون و 550 هزار بشکه در ابتدای سال 96، به 2 میلیون و 150 هزار بشکه رسیده است. این میزان در حال افزایش است و تا پایان امسال به حدود 2 میلیون و 400 هزار بشکه در روز خواهد رسید. با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، 850 هزار بشکه نفت خام و میعانات گازی که تحریم‌های یکجانبه امریکا می‌توانست مانع ورود آن به بازارهای جهانی شود، در داخل کشور پالایش و به فرآورده‌های با ارزش افزوده بالاتر تبدیل شده است. سیاست‌هایی که در ادامه مسیر افزایش دریافت خوراک برای جذب حداکثری نفت خام و میعانات گازی در پالایشگاه‌ها دنبال می‌کنیم دریافت و پالایش میعانات گازی را از 450 هزار بشکه به 500 هزار بشکه و نفت خام را از حدود یک میلیون و 700 به حدود یک میلیون و 900 هزار بشکه در روز خواهد رساند.» البته کارشناسان بر این باورند که با توجه به مزایای صادرات رسمی بنزین و اینکه ایران برای اولین بار در تاریخ خود صادرکننده تمام فرآورده‌های نفتی شده است، ضرورت دارد که علاوه بر توسعه صنعت پالایشی، با مدیریت تقاضا از این موقعیت حراست شود.
عرضه بنزین در بورس انرژی فعلاً منتفی است
گذشته از فروش مستقیم، بنزین صادراتی مدتی است که در بورس انرژی پذیرش شده و این پذیرش از طرف شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی صورت گرفته است. مدیرعامل بورس انرژی در این باره به «ایران» می‌گوید: «مسئولان مربوطه اعلام کرده‌اند که فعلاً عرضه بنزین صادراتی در بورس انرژی منتفی است. اما ما امیدواریم بزودی عرضه بنزین در رینگ بین‌الملل بورس انرژی آغاز شود.» سید علی حسینی معتقد است که احتمالاً صادرات بنزین به‌عنوان یکی از فرآورده‌های نفتی برای بخش خصوصی جذاب‌تر از نفت خام و میعانات گازی خواهد بود و استقبال بیشتری از این کالا خواهد شد. وی توضیح می‌دهد: «صادرات بنزین در حال حاضر از کانال‌های مستقیم در حال انجام است. شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی اعلام کرده که فعلاً شرایط عرضه بنزین صادراتی در بورس را ندارد. اما ما معتقدیم اگر وارد مسیر صادراتی بورس شود، شفافیت بیشتر خواهد شد.» هرچند که هنوز دولت در حال بررسی شرایط عرضه بنزین در رینگ بین‌الملل بورس انرژی است اما به نظر می‌رسد که بزودی این اتفاق خواهد افتاد. حسینی می‌گوید: «بخشی از این تعلل به‌خاطر مشکلات عملیاتی و اولویت دهی به تأمین مصرف داخلی و ذخیره‌سازی این کالای استراتژیک است. اما هرزمان که از سوی شرکت ملی پخش اعلام آمادگی شود، 2 روز قبل از اولین عرضه اطلاعیه مربوطه منتشر خواهد شد و خریداران بر اساس آن می‌توانند به موضوع صادرات بنزین ورود پیدا کنند.» قیمت صادراتی بنزین هم احتمالاً بر اساس شاخص‌های بین‌المللی خواهد بود که با هزار تومان (نرخ کنونی هر لیتر بنزین در داخل) فاصله زیادی دارد.
منبع: روزنامه ایران