اقتصاد۲۴- حافظه جمعی بخشی بزرگ از ایرانیان این روز‌ها دوباره روز‌های دهه ۶۰ برایش زنده و روشن شده است. روز‌های توپ و موشک و گلوله و کوپن و صف‌های تمام نشدنی نان و بنزین، روز‌هایی که جنگ بهانه‌ای بود برای قطعی برق و صف‌های طولانی کپسول‌های گاز و تماس‌های تلفنی که سهم خانواده‌های شهدا و جانبازان می‌شد.
حملات لجام گسیخته و دیوانه وار ارتش اسرائیل به غزه و حالا به لبنان، آن هم ۱۱ ماه پس از طوفان الاقصی در ۷ اکتبر و در شرایطی که جهان در آستانه سالگرد آن حملات ایستاده است برای بسیاری در ایران با نگرانی وقوع یک جنگ تمام عیار همراه بوده است.
هرچند که متولدین دهه ۸۰ و نسل زد، هیچ تصوری از جنگ ندارند و حتی متولدین دهه ۷۰ نیز تنها با عواقب آن سروکله زده اند، اما بخش بزرگی از ایرانیان هنوز روز‌های سخت جنگ تحمیلی ۸ ساله و ویرانی‌های آن را به خاطر می‌آورند.
عجیب اینکه در مقابل شاید نگرانی بخش بزرگی از شهروندان ایرانی، هستند گروهی از سیاسیون و مدعیان سیاست ورزی که در شرایطی چنین نگران کننده بر طبل جنگ بکوبند و امیدوار باشند که ایران را به ورطه یک جنگ تمام عیار بکشانند.
مساله اکنون این است که ایران پس از شهادت سیدحسن نصرالله و آنچه رخ داد چه مسیری را در پیش خواهد گرفت؟ آیا مسئولان تصمیم دارند با رمز انتقام، دست به تصمیم انتحاری بزنند یا بهتر می‌دانند که صبر کنند تا دستکم وضعیت دبیرکل تازه حزب الله لبنان روشن شود؟ این پرسشی است که اکنون تهران به طور جدی با آن رو به رو شده است.
امیرحسین ثابتی، مشت نمونه خروار جنگ خواهان و پاسخ پسر پزشکیان به او
به گزارش اقتصاد ۲۴، در روز‌های اخیر گروه‌های تندرو و مخالف مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور تلاش کرده‌اند تا مسئولیت انفعال کنونی ایران در برابر اسرائیل را به گردن او و دولتش بیاندازند. بارزترین نمونه از این انتقاد‌ها را می‌توان در اظهارات امیرحسین ثابتی، نماینده مجلس و از اعضای جبهه پایداری و نزدیک به سعید جلیلی، رقیب انتخاباتی مسعود پزشکیان مشاهده کرد.
او در اظهارات خود دولت مسعود پزشکیان را به سرپیچی از تصمیم رهبر انقلاب برای واکنش به شهادت اسماعیل هنیه، رهبر حماس در تهران متهم کرد. علی مطهری، نماینده پیشین مجلس نیز در شبکه ایکس (توئیتر سابق) نوشت که اگر ایران به شهادت اسماعیل هنیه در خاک خود واکنش نشان داده بود و «فریب» نخورده بود اسرائیل «جرات» ترور حسن نصرالله را پیدا نمی‌کرد.
در مقابل یوسف پزشکیان، فرزند رئیس‌جمهور در دفاع از پدرش که از سوی مخالفان سیاسی خود در داخل به «سرپیچی» از رهبر انقلاب متهم شده است از او دفاع کرد و خواستار «پیگیری» اظهارات «وفاق ستیزانه» شد. فرزند رئیس‌جمهور نوشت: «سیاست‌های کلی نظام و امور جنگ و صلح با، ولی فقیه است و پزشکیان دلبسته رهبری است و هرگز از دستورات فرمانده کل قوا سرپیچی نمی‌کند. القای سرپیچی رییس‌جمهور از دستورات رهبری ادامه علمیات اسرائیلی‌ها است.»
عجیب تر، اما شاید ادعای ابوالفضل ظهره‌وند، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس بود که بعد از حمله اسرائیل به لبنان و ترور سیدحسن نصرالله، در یک گفت‌وگوی تلویزیونی تأکید کرد که: «اگر جلیلی رئیس‌جمهور بود، اسرائیل جرأت این اقدامات را نداشت.»
این مدل اظهارات البته در شرایطی در میان طیف تندرو و رقیب سیاسی دولت حاضر ایران به وجود آمده است که در مقابل بسیاری از کشور‌های دیگر و از جمله کشور‌های به زعم همین طیف، دوست نیز تلاش دارند که آتش جنگ در منطقه گسترده نشود.
واکنش‌ها به صدای بلند جنگ طلبان
به گزارش اقتصاد ۲۴، اما زمزمه‌های این صدا‌ها به دنبال جنگ، چنان بالا گرفت که در نهایت روزنامه اصولگرای فرهیختگان را نیز به واکنش واداشت. فرهیختگان در مطلبی به انتقاد از برخی چهره‌های سیاسی داخلی حامی حمله ایران به اسرائیل پرداخت. این روزنامه با اشاره به شهادت سید حسن نصرالله نوشت: «به‌نظر می‌رسد از این حادثه تلخ به‌عنوان ابزاری برای تسویه‌حساب‌های سیاسی داخلی استفاده می‌کنند. باید توجه داشت تصمیمات نظامی علاوه‌بر اجتناب از جناح‌گرایی نیاز به دقت و برنامه‌ریزی دارد تا به‌جای تشدید بحران، به‌سوی تثبیت و تقویت مواضع راهبردی جبهه مقاومت حرکت کنیم.»
در واقع فرهیختگان به صراحت آنان که به دنبال تشدید تنش و درگیری فوری و انتقام سریع هستند را از جمله کسانی دانست که به دنبال تسویه حساب‌های سیاسی با رقبای جناحی و داخلی خود هستند.
بیشتر بخوانید: اقتصاد شکننده، پاشنه آشیل ایران در جنگ با اسرائیل/ معجزه صبر استراتژیک و دیپلماسی در زمان انتقام از دشمن جانی
از سوی دیگر غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی نماینده سابق مجلس که خود جانباز جنگ ۸ ساله است نیز درباره این تندرو‌ها گفت: «همانطور که در انتخابات با ورود رهبری تندرو‌ها مهار شدند، باز هم با ورود رهبری تندرو‌ها مهار شوند. آن‌ها فضای مجلس و حتی بیرون را متشنج می‌کنند. به نظر من تاریخ در آینده می‌نویسد که بیشتر این تندرو‌ها عامل صهیونیست‌ها هستند. وگرنه کدام آدم عاقلی به دنبال جنگ، تنش، دعوا، انزواطلبی و خونریزی است؟ تندرو‌ها حاضر نشدند تا غزه یا لبنان بروند. در حال حاضر راه باز است و اگر عاشق جنگ هستند سریع به لبنان اعزام شوند و نگران داخل کشور هم نباشند. اما من مسلم می‌دانم با وجود پربرکت رهبری منطقی و عاقل، ایران وارد جنگ نخواهد شد.»
آیا جنگ ایران و اسرائیل محتمل است؟
اما در این میان فراتر از دعوا‌های داخلی میان جناح‌های سیاسی، مساله این است که از زمان حملات حماس به اسرائیل در هفتم اکتبر سال گذشته تاکنون، ساکنان منطقه و به ویژه ایران و اسرائیل پیوسته نظاره‌گر سوسوی شعله آتش جنگ تمام عیار میان این دو دشمن در افق هستند. حال آن‌که این آتش گاه تهدید‌آمیزتر و گاه رو به خاموشی بود.
به گزارش اقتصاد ۲۴، با ترور سید حسن نصرالله و انتشار خبر شهادت دبیرکل حزب الله لبنان، اما دیگر مساله سوسو یک امکان جنگ نبود بلکه همه طرف‌های درگیر حالا از احتمال وقوع جنگ سخن می‌گویند.
کما اینکه پولیتیکو اخیرا نوشت که مقامات آمریکاییف جنگ تمام‌عیار میان حزب‌الله و اسرائیل را قریب‌الوقوع می‌دانند و پیش‌بینی می‌کنند که این درگیری به جنگی گسترده در خاورمیانه تبدیل شود و این تازه پیش بینی این رسانه تنها بعد از انفجار پیجر‌ها در بیروت بود و هنوز بمب‌های سنگرشکن به مقر سید حسن نصرالله اصابت نکرده بودند.
البته باید در مقابل توجه داشت که مقام‌های ایرانی بار‌ها گفته‌اند کاری نمی‌کنند که نتانیاهو و اسرائیل را خوشحال کند. مقام‌های ایرانی اسرائیل را نیز بابت حملاتش و به خصوص ترور اسماعیل هنیه مورد خطاب و حمله قرار دادند. هم چنین به گزارش اقتصاد ۲۴، مسعود پزشکیان در نیویورک در یکی از سخنرانی‌های خود به این موضوع اشاره و گفت: «کشور‌های غربی مدام به ما می‌گفتند که به ترور هنیه پاسخ ندهید تا ظرف یک هفته آتش‌بس برقرار شود و ما هم سعی کردیم پاسخ ندهیم که آتش‌بس برقرار شود، اما هرگز چنین اتفاقی نیفتاد.»
ادامه بازی جنگ تا زمین ایران و اسرائیل یا توقف در مرز لبنان
نگاهی به نظرات تحلیلگران، اما نشان می‌دهد که نگرانی درباره وقوع جنگ میان کارشناسان جهانی بسیار جدی است. باید در یاد داشت که ایران پنج ماه پیش گزینه حمله موشکی و پهپادی تلافی‌جویانه به اسرائیل را در پاسخ به کشته شدن فرمانده سپاه پاسداران در سوریه امتحان کرد. در واقع صبر استراتژیک ایران در روز عملیات وعده صادق به خوبی خود را نشان داد.
این البته همان مسیری است که لورن هاوبن، تحلیلگر ارشد امور خاورمیانه به آن باور دارد. او به یورونیوز می‌گوید: «راه حل باقی مانده برای تهران این است که فعلا عقب‌نشینی کند تا حزب‌الله خود را بازسازی کند. ایران همچنین به زمان نیاز دارد تا بتواند شبه‌نظامیان شیعه در عراق و حوثی‌ها در یمن را دوباره سازماندهی کند.»
امل سعد، محقق لبنانی در دانشگاه کاردیف واقع در ولز نیز معتقد است: «حزب‌الله باید برای حفظ جایگاه خود و تقویت روحیه نیروهایش حمله اسرائیل را تلافی کند. در کنار این، حمله حزب‌الله می‌تواند فشار حملات اسرائیل را به بیروت و سرتاسر لبنان را کاهش دهد.»
از سوی دیگر، عضو شورای سیاسی حزب‌الله لبنان محمود القماطی نیز اخیرا، خطاب به صهیونیست‌ها دلایل شکست آن‌ها را در صورت حمله زمینی به خاک لبنان برشمرد. عضو شورای سیاسی در حزب‌الله لبنان با بیان اینکه رژیم صهیونیستی در صورت حمله زمینی به کشورش، شکست خواهد خورد گفت که «اگر جنگ گسترش یابد، هم‌پیمانان ما نیز وارد خواهند شد». وی در گفتگو با شبکه المیادین تأکید کرد: خاک جنوب لبنان در صورت ورود نیرو‌های دشمن، به گورستان این نیرو‌ها تبدیل خواهد شد، زیرا مقاومت دارای توانمندی‌ها و تسلیحات زیادی است که تاکنون از آن‌ها استفاده نکرده و برای درگیری با نیرو‌های اسرائیلی کاملاً آماده است.
قماطی خطاب به ناظران با تأکید بر اینکه پس از ترور سید حسن نصرالله، حزب‌الله لبنان فوراً خود را بازیابی کرد، گفت که «ما قوی هستیم و پیکره نظام ما منسجم است؛ و هیچ کس نمی‌تواند فکر کند که ما ضعیف شده‌ایم یا توانمندی‌ها ما تحت تأثیر قرار گرفته است».
حال، اما سوال این است، فارغ از نظرات کارشناسان و موافقان و مخالفان و بر طبل کوبیدن‌ها برای جهت گیری‌های سیاسی، امکان اینکه مصاف ایران و اسرائیل به درگیری نظامی کشیده شود، چقدر خواهد بود؟ سوالی که به نظر می‌رسد فعلا حتی کارشناسان ارشد نظامی و امنیتی نیز برای آن پاسخی ندارند.
تلاش‌های طرف‌های آمریکایی برای میانجگیری البته اکنون از عجایب است و از سوی دیگر سفر نخست وزیر روسیه به تهران و سفر مسعود پزشکیان به عنوان رئیس جمهوری ایران به قطر را نیز باید از جمله همین تلاش‌ها دانست.
نگاه‌ها اکنون بیش از همیشه به خاورمیانه و تصمیمات رهبران سیاسی آن دوخته شده است، منطقه‌ای پر التهاب، اندوهگین، خسته و زیبا؛ که اکنون شلیک اولین گلوله اشتباه یا تصمیم نادرست یا کلامی نا به جا می‌تواند زندگی هزاران و شاید میلیون‌ها انسان را دستخوش تغییرات بنیادین و حتی ویرانی‌های گسترده کند.