اقتصاد۲۴- نتایج تازه‌ترین نظرسنجی در مورد دغدغه‌های ایرانیان نشان می‌دهد که مردم نگران محیطزیست و وضعیت آب در کشور هستند. این نگرانی به حدی است که در رده‌ی هفت خواسته‌ی اصلی افکار عمومی از دولت چهاردهم قرار گرفته است. در کشوری که کمبود منابع آب، نگرانی زیادی در میان مردم ایجاد کرده، حضور میلیون‌ها مهاجر و پرداخت نشدنِ حقابه هیرمند نگران‌کننده است، وقتی بدانیم روزانه ۴۰ میلیون متر مکعب آب برای کشور هزینه دارد.
بیش از ۹۰ درصد مردم استان اصفهان و چهارمحال‌وبختیاری و ۸۷.۸ درصد از مردم استان یزد تا حد زیادی نگران وضعیت آب در کشور هستند.
۸۳ درصد از مردم نگران کم‌آبی و خشکسالی
مرکز «افکارسنجی دانشجویان ایران» به‌تازگی هفت مورد از مهم‌ترین مسائل و نگرانی‌های افکار عمومی را اعلام کرده است. مسئله محیطزیست و آب یکی از نگرانی‌های اصلی مردم است. نتایج نظرسنجی‌ها و پیمایش‌ها نشان می‌دهد مردم در حوزه محیطزیست و به‌ویژه تامین آب، نگرانی جدی دارند و این نگرانی در مناطقی از کشور بیشتر است. نتایج نظرسنجی اردیبهشت ۱۴۰۳ ایسپا در سطح ملی نشان داد ۸۳.۱ درصد از شهروندان به میزان زیادی نگران «کم‌آبی و پدیده خشکسالی» در کشور هستند. در همین نظرسنجی ۶۳.۶ درصد از پاسخگویان اعلام کردند «آلودگی هوا» آن‌ها را نگران می‌کند. مساله محیطزیست و آب در برخی از مناطق و استان‌های کشور بغرنج‌تر است.
سال‌هاست حقابه‌ی ایران را از افغانستان طلب داریم
«جنگ آینده جهان، جنگ آب است». بر اساس پیش‌بینی محققان در ۱۰۰ سال آینده، به احتمال ۷۵ تا ۹۰ درصد، جنگ‌های آب رخ خواهند داد. در صورتی که مسئله آب و کمبود منابع می‌تواند منبع بسیاری از تنش‌ها و منازعه‌های منطقه‌ای و محلی در آینده باشد، چرا افغانستان حق ایران را از آب رود هیرمند پرداخت نمی‌کند؟ چندی پیش یک نماینده مجلس در این باره گفت: «بر اساس معاهده و دیپلماسی که در بحث آب‌های مرزی وجود دارد، در حوزه‌های آبخیز ما یک بهره‌بردار سراب، بهره‌بردار میاناب و بهره‌بردار پایاب داریم تا همه افراد ساکن در مسیر از این آب بهرمند شوند. ما در پایاب این رودخانه قرار داریم و بر اساس معاهده سال ۵۲، حقابه ما باید، حتما، لزوما و قانونا تامین شود و از این جهت طلبکارِ سال‌های سال حقابه هستیم.»
بیشتر بخوانید: آمار هولناک ورود اتباع افغانستانی به ایران
سال‌های سال است که حقابه هیرمند را از افغانستان طلب داریم. حیات سیستان و بلوچستان در خطر افتاده است ولی طالبان آب را به شوره‌زار می‌فرستد تا قطره‌ای از آن به ایران نرسد. همه‌ی این‌ها در حالی است که ۱۰ میلیون افغانی در ایران زندگی و از منابع این کشور استفاده می‌کنند و آب تنها یکی از این منابع طبیعی و زیستی به حساب می‌آید.
۱۴ درصد از آب کشور سهم مهاجران افغانی
اقلیمی که ایران در آن قرار دارد، گرم و خشک است. سالانه بخش زیادی از آب‌های سطحی به دلیل تبخیر از دست می‌روند. سرانه آب مستقیم روزانه بین ۱۵۰ تا ۳۰۰ لیتر و سرانه‌ی مصرف آب مجازی روزانه بین ۳۰۰۰ تا۵۰۰۰ لیتر برای هر نفر است. آب مجازی، مجموع آب مصرف‌شده برای تولید مقدار معینی از محصول اعم از کالا، فرآورده‌های کشاورزی یا حتی خدمات است. به عبارتی دیگر هر فرد در یک شبانه‌روز به‌صورت میانگین، ۴ هزار و ۲۲۵ لیتر آب مصرف می‌کند. اگر جمعیت افغانی‌ها در ایران را در خوش‌بینانه‌ترین حالت ۹ میلیون نفر در نظر بگیریم، سهم اتباع افغانی روزانه حدود ۳۸ میلیارد لیتر (۳۸ میلیون متر مکعب) یعنی معادل ۱۴ درصد آب مصرفی کشور است.
حقابه ایران از هیرمند سالانه ۸۲۰ میلیون متر مکعب است. بعد از تلاش‌های فراوان و رایزنی‌های مختلف اخیرا اعلام شد «در نتیجه اصلاح دریچه‌های سد کمال خان و لایروبی مسیر انتقال آب به سمت سیستان ۳۰۰ میلیون متر مکعب حقابه ایران تامین شده است.» سال قبل تنها ۳۷ میلیون متر مکعب آب از طریق هیرمند وارد ایران شد.
افغانستان روزانه جلوی ورود ۲ میلیون و ۲۴۷ هزار متر مکعب حق ایران از آب هیرمند را می‌گیرد در حالی‌که افغانی‌های ساکن ایران هر روز ۳۸ میلیون متر مکعب آب مصرف می‌کنند. دولت چهاردهم باید هرچه زودتر ساماندهی اتباع را در دستورکار خود قرار دهد و همچنین حقابه هیرمند را از افغانستان بگیرد تا بخشی از این هزینه‌ی تحمیل‌شده جبران شود.