تاریخ انتشار: ۱۰:۰۳ - ۰۹ مهر ۱۴۰۳
تلاش برای جلوگیری از خشکی منطقه در آینده

تفاهم ایران و پاکستان بر سر حقابه‌ای که طالبان می‌دزد؛ همکاری دو همسایه برای مهار سیاست‌های آبی یکجانبه افغانستان

از زمان استقرار «طالبان» به‌عنوان حاکمان جدید در افغانستان، برنامه‌های بلندپروازانۀ آبی در این کشور بیش‌ازپیش دنبال می‌شود. موضوعی که نه‌فقط ایران، بلکه سایر کشور‌های همسایه را هم با خطر تشدیدِ چالش‌های آبی مواجه می‌کند.

تفاهم همسایه‌ها بر سر آب

اقتصاد۲۴-عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی اعلام کرده است که با رئیس‌جمهوری طی جلساتی قرار شده است طی تفاهمی با پاکستان، بتوانند با همکاری دو کشور علیه سیاست‌های آبی افغانستان که همهٔ کشور‌های منطقه را تهدید می‌کند، اقدام کنند. بااین‌حال، برخی کارشناسان روابط و حقوق بین‌الملل می‌گویند این تفاهم در شرایط فعلی ایران ایراداتی دارد و می‌تواند منجر به قرارداد‌های یک‌طرفه بینجامد. هشدار کارشناسان روابط و حقوق بین‌الملل در مورد دست پایین ایران در رابطه‌ای دوسویه است که گاهی تجربه‌هایش برای ایران تکرار شده است. در کنار این هشدار‌ها برخی کارشناسان بر این باورند که همکاری منطقه‌ای و چندجانبه و نه روابط دوجانبه برای آب و محیط‌زیست منطقه و به‌شکل اولی برای ایران راهگشا است، مگر اینکه مانع توسعهٔ رابطه یعنی تعیین‌تکلیف در جامعهٔ بین‌الملل انجام شود.

بررسی اخبار منتشرشده از سوی وزارت داخلۀ افغانستان، درسال گذشتهٔ حاکمان افغانستان ۴۰۰ برنامۀ آبی و پیرو آن برنامه‌های جمعیتی و توسعۀ کشاورزی را دنبال می‌کنند که در همۀ مناطق مرزی این کشور تحولات قابل‌توجهی ایجاد می‌کند. به‌گفتۀ کارشناسان تنها نقطۀ قابل‌اتکا برای کشور‌های پایین‌دست متأثر از برنامه‌های طالبان، فقر ملزومات اجرایی و فنی است که می‌تواند در کنار سرمایه‌های ژئوپولیتیک هر کشور به‌ویژه ایران، موجب گرفتن امتیازاتی شود.

عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس: سیاست خارجی کشور در قبال افغانستان تغییر می‌کند

در حال حاضر، در میان این کشورها، ایران وخیم‌ترین وضعیت آبی ۵۰ سال اخیر خود در رودخانۀ مرزی هیرمند را تجربه می‌کند. اخبار منتشرشده از حضور فنی یا سیاسی کشور‌هایی مانند ازبکستان و پاکستان، در میان طرح‌ها و برنامه‌های افغانستان، چنین نشان می‌دهد ایران تنها کشوری است که در مذاکره با طالبان، سهم یا نتیجه‌ای کمتری به‌دست آورده است و طالبان همچنان در گروکشی از «آب» دنبال امتیاز است.

طالبان بلندپرواز

از زمان استقرار «طالبان» به‌عنوان حاکمان جدید در افغانستان، برنامه‌های بلندپروازانۀ آبی در این کشور بیش‌ازپیش دنبال می‌شود. موضوعی که نه‌فقط ایران، بلکه سایر کشور‌های همسایه را هم با خطر تشدیدِ چالش‌های آبی مواجه می‌کند. گرچه به‌نظر می‌رسد وخامت شرایط محیط‌زیست و معیشت در منطقۀ سیستان ایران، موضوع اجرایی‌شدن برنامه‌های آبی افغانستان را دارای اهمیتی دوچندان کرده است، اما تحرکات کشور‌هایی مانند پاکستان و ازبکستان نیز نشان می‌دهد این کشور‌ها درصدد رسیدن به تفاهمی به‌منظور جلوگیری از فشار آبی ناشی از این طرح‌ها هستند. تحرکاتی که گاه در گفتگو‌های دیپلمات‌ها خودش را نشان می‌دهد و گاه در برنامه‌های مشترک عمرانی: مانند همکاری ازبکستان در تکمیل کانال آبی «قوش‌تپه».

در این میان اما، ایران هنوز به‌دنبال مذاکره با طالبان در مورد دریافت حقابه از «هیرمند» است و آب بر هامون بسته شده است. آب شرب در بسیاری از شهر‌ها و روستا‌های سیستان‌وبلوچستان با تانکر توزیع می‌شود و با شروع باد‌های ۱۲۰روزۀ بدون انقطاع، سیستان در گردوغبار فرورفته است. سدسازی طالبان بر فراه‌رود نیز دست ایران را بیش‌از‌پیش تنگ کرده است. ایران در این رودخانه هیچ معاهده‌ای با افغانستان ندارد و پیچیدگی‌های فنی در این رودخانه که مناطق بالادست و پایین‌دست آن تاکنون سنجیده نشده است نیز موضوع تدوین یک تفاهم‌نامه را پیچیده‌تر کرده است.

این واقعیت که فقط ایران نیست که تحت‌تأثیر سیاست‌های آبی افغانستان قرار می‌دهد، کشور‌های منطقه را بر آن داشته است تا با همکاری بتوانند از وضعیت خشکی مطلق در آینده جلوگیری کنند. بسیاری از کارشناسان می‌گویند راهی جز اجماع منطقه‌ای علیه سیاست‌های آبی طالبان وجود ندارد. حالا مدت‌هاست از هامون تا آمودریا، تحت‌تأثیر سیاست‌های آبی طالبان یا از بین رفته یا در حال از بین رفتن است.


بیشتر بخوانید: شگرد جدید افغان‌ها برای دور زدن قانون تجارت ایران


چرخش در روابط

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به «پیام ما» می‌گوید سیاست خارجی دولت چهاردهم در قبال افغانستان تغییر می‌کند. به‌گفتهٔ «فدا حسین مالکی» در جلسه‌ای که با تعدادی از اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی و پیش از سفر رئیس‌جهموری به نیویورک، با مسعود پزشکیان برگزار شده است، موضوعاتی مانند پیرامون ساماندهی به اتباع خارجی، مسائل افغانستان، نمایندگی ویژه در این کشور و عدم تمکین هیئت حاکمهٔ افغانستان در زمینهٔ حقابهٔ ایران از رودخانهٔ هیرمند مطرح شد: «ما با کشور‌های همسایه مشکل خاصی نداریم، روابط ما با پاکستان، ترکیه، آذربایجان و کشور‌های عربی بر روی اصول درستی است و اگر مسئله‌ای هم باشد، در فضای خیلی دوستانه و براساس منافع ملی کشورها، بحث و تبادل‌نظر می‌شود. واقعیت این است که ایران و پاکستان بر سر مشکلات مشترک در زمینه‌های آب، سدسازی‌های افغانستان در رودخانه‌های مشترک فرامرزی، تنش‌های مرزی، گردوغبار و … که با افغانستان دارند، بهتر است همکاری کنند. مشکلات پاکستان با افغانستان پیچیده‌تر از مشکلات ماست. در آخرین سفری که به اسلام‌آباد داشتم، پاکستانی‌ها مُصر بودند که در مسائلی از قبیل آب، تنش‌های مرزی، مسائل امنیتی، ورود جریان‌ها و گروه‌های هنجارشکن در افغانستان با ما همکاری کنند و ما نیز تمایل به همکاری در این زمینه‌ها را داریم.»

به‌گفتهٔ او قرار است در جلسات مختلف از جمله کمیسیون مشترک دو کشور، بر روی همکاری‌های مشترک بحث و تبادل‌نظر شود.

شبه استعمار

«مهدی ذاکریان»، استاد دانشگاه پنسیلوانیا و کارشناس روابط و حقوق بین‌الملل به «پیام ما» می‌گوید این رابطه را درست و اصولی ارزیابی نمی‌کند، اگرچه همواره گسترش روابط با سایر کشور‌ها به‌ویژه همسایگان یک رفتار صحیح در سیاست خارجی است: «ایران الزامات گسترش روابط یا تفاهم جدیدی ندارد. فرض را بر این بگذاریم که ایران بخواهد ذیل یک سازمان یا قرارداد همکاری‌های جدیدی را در زمینهٔ آب یا محیط‌زیست تعریف کند؛ آیا بانک مرکزی پاکستان هم آن را خواهد پذیرفت؟» او موضوع را به مسئلهٔ تحریم‌ها نسبت می‌دهد: «باید پیشتر موانع گسترش همکاری رفع شود. در غیر این‌صورت، روابط ما با پاکستان هم همان شکل و شمایل روابط با چین یا روسیه را پیدا می‌کند: «قرار نیست همیشه شکل روابط ما صورت استعماری بگیرد. این واقعیت است که ایران به‌دلیل چالش‌های زیادی که در زمینهٔ آب و محیط‌زیست دارد (که بسیاری از آن‌ها منشأیی در کشور همسایه دارد)، نیاز به این همکاری دارد. اما نمی‌تواند در شرایط فعلی بسیاری از این همکاری‌ها را تعریف کند؛ چراکه بازی برد-باخت می‌شود. یعنی طرف مقابل می‌برد و ایران می‌بازد. من فکر می‎کنم در حال حاضر تعریف این تفاهم یا همکاری با پاکستان نیز این‌صورت را پیدا می‌کند.»

«ابوالفضل ظهره‌وند»، سفیر اسبق ایران در افغانستان نیز معتقد است پاکستان برای پیشبرد سیاست‌های خودش در قبال افغانستان نیاز به ایران دارد، اما بهتر است ایران علیه افغانستان یک جبههٔ منطقه‌ای تشکیل دهد: «همهٔ کشور‌هایی که تحت‌تأثیر سیاست‌های آبی افغانستان قرار می‌گیرند، باید در یک اجماع علیه این سیاست‌ها رفتار کنند. ایران می‌تواند محور این همکاری مشترک باشد.»

منبع: روزنامه پیام ما
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.
خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

ترامپ برای حمله به مسکو چراغ سبز نشان داد

عکس/ ژست و استایل جذاب بیتا سحرخیز در کافه‌ای دنج و لاکچری

عکس دیده نشده از زهرا پزشکیان در کنار زینب سلیمانی در یک مراسم

تمام قبوض مشترکان آب تهران باطل شد

فیلم/ مقایسه کیفیت هوای تهران و توکیو سوژه شد

اندونگ در آستانه توافق با استقلال!

مصدومیت دردناک آقای گل پرسپولیس

عکس/ تغییر چهره ابن مرجانه سریال مختار پس از ۱۹ سال با مدل موی جدید

قیمت طلا به مسیر صعودی بازگشت

فیلم/ جمله سنگین مریم امیرجلالی به سیما تیرانداز

عکس/ استایل رسمی محمدرضا پهلوی و ثریا ۷۴ سال پیش در یک مراسم

عکس/ حمله تند مهرداد محمدی به مدیران استقلال

عکس یادگاری عراقچی و وزرای خارجه شرکت‌کننده در اجلاس شانگهای

عکس/ چهره متفاوت رهبری ۶۲ سال پیش در سفر به استان گیلان به همراه یک دوست لبنانی

عکس/ استقلالی ها در ترکیه وزنه زدند

فیلم/ پلنگ ایرانی در حال خوردن شکار خود در پارک ملی خبر

احتمال بازگشت یک بازیکن به لیست استقلال

بورس انرژی چیست و چه ساختاری دارد؟

ادارات خوزستان فردا به دلیل گرما تعطیل شدند

فلسطینی‌های گرسنه و ناامید در غزه

قیمت دوربین‌های عکاسی + جدول

بانک ها چطور وام می‌دهند؟/ نرخ سود چگونه تعیین می‌شود؟

مقصد جدید جویندگان طلا در ایران کجاست؟

اینفوگرافی/ داده‌ها و آمارهایی از یهودیان ایران

ارزانترین و گرانترین یخچال در بازار لوازم خانگی ایران + قیمت

فیلم/ فواید شگفت‌انگیز طبیعت‌گردی بر سلامت جسم و روان

میوه‌ای با خواص شگفت‌انگیز برای کاهش وزن

نقش برخی مواد غذایی در ایجاد بوی بد بدن

چقدر طول می‌کشد کالری یک همبرگر بسوزد

کدام بخش‌های اقتصادی در زمان جنگ رشد می‌کنند؟

نقش شگفت‌انگیز مرکبات در کاهش افسردگی

۳۱ هزار میلیارد تومان مبادله اوراق بهادار و کالا در ۴ بورس ایران

قیمت دینار عراق امروز + جزئیات

عکس/ شکل و شمایل مهستی، فردین و گلی زنگنه ۵۴ سال پیش در اوج جوانی

قیمت لیر ترکیه امروز + جزئیات

سرمایه‌گذاری افغان‌ها در ایران؛ از ادعا تا واقعیت

جدیدترین نرخ بلیت اربعیت اعلام شد

پیش‌بینی مهم یک کارشناس از قیمت مسکن تا پایان سال

کارگران قربانیان اصلی جنگ ۱۲ روزه

عکس/ تهدید فرانسه به فعال کردن مکانیسم ماشه تا پایان ماه اوت

عکس/ هشدار گرمازدگی برای هفته آینده در سراسر کشور

عکس/ نمایی خاص و رویایی شهر تبریز از تفرجگاه عینالی

عکس/ چشم انداز جالب و دیده نشده از دروازه شمیران ۱۳۵ سال پیش با ستون های غول پیکر

دورکاری فعالیت ادارات خوزستان در این تاریخ

اینفوگرافی/ شاخص فلاکت استان‌ها در سال ۱۴۰۴

گزارش بورس امروز سه شنبه ۲۴ تیر ۱۴۰۴

عکس/ حال و هوای مردم در دروازه دولت تهران ۱۰۰ سال پیش و اوایل دوره پهلوی

Kh-۵۵۵؛ موشک کروز فوق پیشرفته روسیه

عکس/ معماری بی نظیر و دیده نشده از گراند هتل قزوین ۱۰۴ سال پیش و اوایل دوره پهلوی

واکنش سخنگوی دولت به پیشنهاد ترور پزشکیان