اقتصاد24 - چالش‌هایی که به دلیل رانت در این شرکت‌ها به اقتصاد کشور لطمه وارد کرده است. حالا این شرکت‌ها با زد و بندهای خود قصد حضور چشمگیری در بورس و در این عرصه به دنبال کسب راه‌حلی جهت جبران کسری فروش محصولات‌شان را دارند.
آمریکا در دور جدید از کارشکنی‌های خود صنعت پتروشیمی و شرکت‌های بزرگ ایرانی این بخش را در لیست تحریم قرار داده است. از این رو روش بی‌تاثیری این تحریم‌ها بر بازار پتروشیمی کشور، ورود و عرضه محصولات در بورس است. در سال‌های گذشته نیز عرضه شرکت‌های پتروشیمی در بورس تجربه شده است. در آن سال‌ها متاسفانه شرکت‌های پتروشیمی گریدهای تولیدی خود را با یکدیگر مهندسی عرضه و تقاضا می‌کنند، به عبارتی در زمان‌هایی که صنایع تولیدی برحسب نیاز فصلی به نوعی از گرید احتیاج دارند، آن نوع گرید از سوی شرکت‌های پتروشیمی به میزان کافی در بورس کالا عرضه نمی‌شود که این امر باعث کاهش حجم عرضه نسبت به حجم تقاضا در بورس کالا شده که به دنبال آن گرید مورد نظر بین ۲۰ تا ۳۰ درصد بالاتر از قیمت پایه بورس خرید و فروش می‌شد که این امر به نفع شرکت‌های پتروشیمی عرضه‌کننده مواد بود زیرا با کاهش حجم عرضه نسبت به حجم تقاضا باعث افزایش قیمت پایه در بورس کالا می‌شوند.
هرچند طی سه روز گذشته پتروشیمی نوری اولین گام را در بورس برداشت. به‌صورت کلی به نظر می‌رسد تحریم‌های کنونی اثری فراتر از تحریم‌های پیشین ندارند. عملیات پتروشیمی نوری در سال گذشته نیز حاکی از کاهش ۱۵ درصدی حجم کلی فروش نسبت به سال مالی ۱۳۹۶ است. در این میان حجم صادرات با کاهش ۲۴ درصدی همراه شده است. در رابطه با این شرکت خلل اساسی در عملیات فروش در آخرین ماه پاییز مشاهده شد. عملکرد نوری از این موضوع حکایت دارد که این شرکت نیز توانسته از عمق مشکلات در قسمت فروش فاصله بگیرد و رفته‌رفته گزارش‌های ماهانه قدرتمندتری را روانه کدال کند.
ظهور غیر‌شفاف‌‌ها
این در حالی است که شرکت‌های پتروشیمی با همبستگی میان خود انحصاری را در بازار ایجاد کرده‌اند که این امر باعث شده قیمت مواد اولیه داخلی گران‌تر از قیمت مواد اولیه خارجی برای صنایع پایین‌دستی باشد. کمبود مواد اولیه در تولید و همچنین گرانی مواد اولیه از سوی شرکت‌های پتروشیمی کوچک‌ترین آسیبی بود که در خلال مشکلات اقتصادی از سوی شرکت‌های پتروشیمی وارد شد. هرچند حفظ منافع تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان واقعی محصولات پتروشیمی به عنوان یک راهبرد مورد توجه ویژه دفتر صنایع پایین‌دستی قرار دارد، اما این آرامش به دلیل رانت موجود در شرکت‌های پتروشیمی به بازار بازنگشت. هرچند به گفته مسوولان در این شرکت‌ها، شرایط بازار با توجه به روند معامله‌ها مثبت ارزیابی می‌شود و همکاری میان دفتر صنایع پایین‌دستی پتروشیمی، مجتمع‌های پتروشیمی، شرکت بورس کالای ایران و نیز انجمن‌ها و تشکل‌ها سبب شده معاملات با شفافیت انجام شود اما متاسفانه در پشت پرده دور زدن تحریم‌ها از سوی این شرکت‌ها، برنامه دیگری نهفته است. از سوی دیگر با توجه به اینکه شرکت‌های پتروشیمی خود نمی‌خواهند همانند شرکت‌های پتروشیمی سایر کشورها به دور از زد و بند و رانت فعالیت کنند و همچنین قانون لازم‌الاجرایی هم در کشور وجود ندارد، بنابراین خروج پتروشیمی‌ها از بورس کالا باعث تشدید رانت و فساد می‌شود هرچند در بسیاری از کشورهای دنیا هر واحد تولیدی مواد اولیه مورد نیاز خود را با هر میزان مصرفی می‌تواند از بورس کالا خریداری کند، اما در بازار بورس کالای ایران تعادلی بین عرضه و تقاضا و رقابت بین واحدهای تولیدی وجود ندارد.
عرضه ۶۳ هزار تن مواد پلیمری
با این حال تالار فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی بورس کالای ایران روز گذشته میزبان عرضه ۶۳ هزار و ۸۳۵ تن مواد پلیمری بود. روز گذشته سه هزار و ۵۰۰ تن قیر و ۱۲ هزار تن وکیوم‌باتوم نیز در تالار مذکور عرضه شد. این گزارش حاکی است شش هزار و شش تن سبد میلگرد، ۱۰ هزار تن شمش بلوم و ۸۰ تن شمش روی نیز در تالار محصولات صنعتی و معدنی بورس کالای ایران عرضه شد. براساس این گزارش، ۴۱ هزار و ۶۱۵ تن قیر و ۱۵ هزار تن گوگرد نیز در تالار صادراتی بورس کالای ایران عرضه شد. بازار فرعی بورس کالای ایران نیز در این روز عرضه ۱۵ هزار تن ضایعات فلزی را تجربه کرد. همچنین تالار محصولات صنعتی و معدنی بورس کالای ایران روز دوشنبه، میزبان دادوستد ۱۱۷ هزار و ۴۵۰ تن انواع ورق گرم، سرد، قلع‌اندود و گالوانیزه فولادی بود. طی این روز و در تالار مذکور دو هزار و ۲۰۰ تن میلگرد، یک هزار و ۱۰۰ تن سبد میلگرد، سه هزار و ۳۰۰ تن سبد تیرآهن، هزار و ۴۰۰ تن شمش آلومینیوم، پنج هزار تن کک متالورژی و ۲۵۰تن مس مفتول معامله شد.
شایان ذکر است ۱۵هزار تن وکیوم‌باتوم، ۵۴۰ تن گوگرد و ۱۸هزار و ۳۷۶ تن مواد پلیمری در تالار فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی به فروش رسید. همچنین تالار صادراتی بورس کالای ایران هم در این روز شاهد دادوستد ۱۹ هزار و ۴۰۵ تن قیر و هزار و ۳۰ تن عایق رطوبتی بود.
بهترین راهکار
احمد صفری عضو کمیسیون انرژی مجلس هم با بیان اینکه کشورهای خریدار صنایع پتروشیمی ایران برای ادامه حیات خود مجبور به همراهی ایران در دور زدن تحریم‌های مذکور هستند، گفت: تحریم‌های جدید تاثیر منفی در عملکرد شرکت‌های پتروشیمی ندارد. صفری افزود: بسیاری از صنایع پتروشیمی ایران توسط بخش خصوصی اداره می‌شوند و از آنجا که این بخش راحت‌تر از شرکت‌های دولتی می‌تواند تحریم را دور بزند، احتمال ادامه فروش این محصولات بالاست. او با بیان اینکه افزایش فروش محصولات پتروشیمی در داخل کشور جزو برنامه‌های دولت است، اضافه کرد: در صورتی که دولت بتواند میزان فروش محصولات پتروشیمی را در داخل از ۵۰ به ۷۰درصد و حتی بالاتر برساند بخش قابل ملاحظه‌ای از مشکلات اقتصادی حل می‌شود زیرا این اقدام افزایش ایجاد اشتغال و درآمد را به دنبال دارد.
اثر معکوس تحریم‌ها بر دومین شرکت بورس
تحریم‌ها سبب رونق و افزایش تعداد شرکت‌های پتروشیمی شده و نتوانسته بر هلدینگ پتروشیمی خلیج‌فارس و ۳۹ زیرمجموعه اثری داشته باشد. عدل هاشمی‌پور نماینده مجلس در خصوص طرح الزامات اجرای توزیع و عرضه سوخت CNG به خانه ملت گفت: ضرورت تقویت استفاده از CNG به‌عنوان سوخت ارزان و سالم‌تر از بنزین و گازوئیل آن هم در شرایط تحریم بر کسی پوشیده نیست. به همین دلیل کمیسیون انرژی مجلس این طرح را با هدف اصلاح نحوه توزیع و عرضه تدوین و به صحن علنی ارسال کرده است. وی ادامه داد: همان‌طور که صنعت پتروشیمی در حال جایگزین شدن صنعت نفت است، باید استفاده از سوخت CNG در سطح جامعه نیز جایگزین بنزین و گازوئیل شود تا اقتصاد مقاومتی تحقق پیدا کند. فرهنگ استفاده از سوخت CNG افزایش یافته و تلاش چند ماه گذشته دولت برای افزایش قیمت بنزین یکی از دلایل اصلی تقویت استفاده از این سوخت بود. هاشمی‌پور در مورد وضعیت شرکت‌های پتروشیمی هم توضیح داد: خوشبختانه تحریم‌ها سبب رونق و افزایش تعداد شرکت‌های پتروشیمی شده و برخی از این شرکت‌ها با افزایش تولید و تعدادی دیگر هم در مسیر راه‌اندازی هستند. در گذشته نه‌چندان دور برای تولید محصولات پتروشیمی به وارد کردن تجهیزات از خارج نیاز بود اما حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد تجهیزات در داخل ساخته می‌شود. هاشمی‌پور ادامه داد: تحریم هلدینگ پتروشیمی خلیج‌فارس (دومین شرکت بزرگ بورس) و ۳۹ شرکت زیرمجموعه آن تاثیری بر تولید و صادرات محصولات این شرکت‌ها نداشته و تجهیزات ساخت داخل برای تولید صنایع پتروشیمی تا چند سال دیگر وجود دارد.
یک پتروشیمی دیگر در صف عرضه اولیه
پس از پتروشیمی نوری، نوبت یک عرضه پتروشیمی دیگر شد که با ورود خود در بورس جولان تازه‌ای داشته باشد. اگر سازمان بورس کمی سختگیری ورود به بورس را کم کند تا پایان سال دو شرکت دیگر را وارد بازار سرمایه می‌کنیم.جعفر ربیعی مدیرعامل هلدینگ خلیج‌فارس در مورد برنامه هلدینگ خلیج‌فارس برای بازار سرمایه در سال ۹۸ گفت: هلدینگ خلیج‌فارس مجموعه بزرگی از صنایع پتروشیمی کشور را شامل می‌شود. خوشحال هستم که علاوه بر خود هلدینگ خلیج‌فارس پنجمین شرکت تابعه هلدینگ هم وارد بورس شد. شرکت‌های فجر، مبین، پارس و… نوری به‌عنوان شرکت جدیدی در بورس عرضه شد. وی ادامه داد: پتروشیمی نوری یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های پتروشیمی کشور و یکی از آروماتیک‌های بزرگ دنیاست. سالانه بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان گردش مالی این شرکت و ارزش فروش صادرات آن است. ربیعی با تاکید بر این مطلب که بخش زیادی از محصولات این شرکت صادرشده و ارزآوری خوبی برای کشور دارد گفت: سود خالص این شرکت که در مجمع عمومی تقسیم می‌شود بیش از دو هزار میلیارد تومان است. کسانی که سهم نوری را خریدند در چند روز آینده سود نقدی خوبی هم نصیب‌شان خواهد شد. وی به بورس‌نیوز گفت: سیاست ما گسترش روابط با بورس اوراق بهادار است و براساس برنامه‌ریزی‌ها اگر همه به ما کمک کنند از جمله بورس و کمی از سختگیری‌هایش کم کنند تا آخر سال دو شرکت دیگر از شرکت‌های تابعه هلدینگ را وارد بورس یا فرابورس می‌کنیم.
منبع: روزنامه جهان صنعت