اقتصاد۲۴- ابومحمد الجولانی در سال ۱۹۸۲ در ریاض، پایتخت عربستان به دنیا آمده است. پدرش مشاور اقتصادی خاندان اسد بوده و به همین دلیل، ابومحمد و خانواده در کودکی راهی دمشق شدند. او در آنجا زندگی راحتی داشته و در محله اعیان نشینی زندگی می‌کرده است. خانواده الجولانی فرهنگی، اما سکولار بودند.
با شعله ور شدن مجدد آتش جنگ داخلی در سوریه و حمله اعضای گروه «تحریر الشام» به حلب، نام رهبر این گروه یعنی «ابومحمد الجولانی» بیش از پیش شنیده می‌شود. فرمانده نظامی گروه تحریر الشام که امروز به مهم‌ترین فرمانده مخالفان حکومت بشار اسد تبدیل شده، کیست؟ الجولانی که هویتش همواره در هاله‌ای از ابهام بوده، نقشی کلیدی در شکل‌گیری یکی از قدرتمندترین گروه‌های تروریستی و شورشی در سوریه داشته است.
از زندگی لاکچری در دمشق تا عشق نافرجام و عضویت در القاعده
اطلاعات دقیقی از زندگی شخصی و پیشینه ابومحمد الجولانی در دسترس نیست. نام مستعار او “الجولانی” به بلندی‌های جولان اشاره دارد؛ منطقه‌ای که در اشغال اسرائیل است. این امر گمانه زنی‌هایی را درباره ارتباط وی با اسرائیل ایجاد کرده است. برخی منابع ادعا می‌کنند که او پیش از جنگ سوریه، در عراق حضور داشته و در جنگ با نیروهای آمریکایی نیز شرکت کرده است.
طبق مقاله‌ای که چندی پیش میدل ایست آی نوشت، ابومحمد الجولانی در سال ۱۹۸۲ در ریاض، پایتخت عربستان به دنیا آمده است. پدرش مشاور اقتصادی خاندان اسد بوده و به همین دلیل، ابومحمد و خانواده در کودکی راهی دمشق شدند. او در آنجا زندگی راحتی داشته و در محله اعیان نشینی زندگی می‌کرده است. خانواده الجولانی فرهنگی، اما سکولار بودند. پدرش استاد اقتصاد و مادرش معلم بود، اما جولانی آرام آرام از دیدگاه‌های سکولار خانواده اش جدا شد و به اسلام گرایی روی آورد.
عشق نافرجام محمد جولانی به یک دختر شیعه
یک حادثه دیگر نیز در زندگی الجولانی انقلاب ایجاد کرد. او در جوانی عاشق یک دختر علوی در سوریه شد. ازدواج الجولانی با این دختر به شدت با مخالت خانواده اش رو به رو شد و در ذهن الجولانی، تاثیرگذاری منفی از خود برجا گذاشت. وقوع این مساله آن هم در دورانی که شخصیت الجولانی در حال تکوین بود، تاثیر بسیار بدی بر وی گذاشت و موجب شد تا وی به نحو قابل توجهی، بر مساله شکاف‌های فرقه‌ای متمرکز شود.
الجولانی بعد از حادثه ۱۱ سپتامبر به القاعده پیوست. تا چند سال مرید و عاشق اسامه بن لادن بود، اما چندی بعد به ابومصعب الزرقاوی علاقه‌مند شد. با آغاز جنگ عراق و آمریکا، الجولانی راهی موصل شد. در آنجا به گروه «سرایا‌المجاهدین» که یگ گروه افراطی کوچک و فعال در استان موصل عراق بود، پیوست.
الجولانی در سال ۲۰۰۴ زندانی شد. او در زندان با بزرگان گروه‌های تکفیری آشنا شد و بعد از آزادی از زندان، نقش برجسته‌ای در شکل گیری جنبش سلفی – تکفیری‌ها داشت.
جبهه النصره و تحریر الشام
ابومحمد الجولانی در سال ۲۰۱۲ «جبهه النصره» را تاسیس کرد. این گروه به سرعت به یکی از قدرتمندترین گروه‌های شورشی و تکفیری در سوریه تبدیل شد و به عنوان شاخه رسمی القاعده در این کشور شناخته شد. جبهه النصره با انجام عملیات های نظامی گسترده علیه نیروهای دولتی سوریه، مناطق وسیعی را تحت کنترل خود درآورد.
در سال ۲۰۱۶، جبهه النصره به طور رسمی از القاعده جدا شد و نام خود را به «تحریر الشام» تغییر داد. این جدایی با هدف کاهش فشارهای بین‌المللی و جلب حمایت بیشتر از سوی برخی از گروه های سلفی و بنیادگرا صورت گرفت.
تحت رهبری الجولانی، تحریر الشام به یک سازمان پیچیده و قدرتمند تبدیل شد که علاوه بر عملیات های نظامی، در زمینه های سیاسی و امنیتی و اقتصادی نیز فعالیت می کرد. این گروه با ایجاد یک ساختار حکومتی موازی، تلاش کرد تا جایگزین دولت سوریه در مناطق تحت کنترل شورشی ها باشد.
چرا ابومحمد الجولانی مهم است؟
نقش کلیدی در جنگ سوریه: الجولانی یکی از مهم ترین بازیگران جنگ داخلی سوریه بوده است و تصمیمات او تأثیر مستقیمی بر روند این جنگ داشته است.
رهبری یک گروه قدرتمند: تحریر الشام تحت رهبری الجولانی به یکی از قدرتمندترین گروه‌های شورشی در سوریه تبدیل شده است.
هویت مبهم و جنجالی: هویت مبهم و نقش جنجالی الجولانی او را به یکی از چهره های کاریزماتیک و در عین حال بحث‌برانگیز در جنگ سوریه تبدیل کرده است.
بزرگ ترین چالش ها و نقاط ضعف الجولانی
هویت واقعی: هویت واقعی ابومحمد الجولانی همچنان یک راز باقی مانده است. این مساله می تواند در طولانی مدت به اقتدارش ضربه بزند.
اتهامات تروریستی: تحریر الشام و به تبع آن ابومحمد الجولانی به انجام حملات تروریستی مختلف متهم شده اند و بارها در مناطق مختلف بمب گذاری کرده و افراد زیادی را ترور کرده اند.
روابط پرفراز و نشیب با سایر گروه ها: روابط تحریر الشام با سایر گروه‌های شورشی و کشورهای منطقه همواره پیچیده و متغیر بوده و هیچگاه ثبات نداشته است.
عقاید سیاسی و مذهبی رهبر تحریر الشام
- ایدئولوژی سلفی جهادی: الجولانی و تحریر الشام به ایدئولوژی سلفی- جهادی پایبند هستند. این ایدئولوژی بر تفسیری ظاهرگرایانه و سخت‌گیرانه از اسلام تاکید دارد و هدف آن برپایی حکومت اسلامی در سراسر جهان است.
- تاکید بر جهاد با دشمنان اسلام: الجولانی و تحریر الشام جهاد علیه دشمنان اسلام، از جمله دولت‌های غربی و حکومت‌های سکولار عربی، را واجب می دانند.
- تلاش برای ایجاد یک دولت اسلامی: تحریر الشام تحت رهبری الجولانی تلاش کرده است تا در مناطق تحت کنترل خود، یک دولت اسلامی بر اساس قوانین شریعت اسلامی ایجاد کند.
نکات قابل توجه در رابطه با باورهای الجولانی
- تغییرات در مواضع: الجولانی در طول سال های فعالیت، گاهی اوقات تغییراتی در مواضع و رویکردهای خود داشته است. این تغییرات ممکن است به دلیل تحولات میدانی، فشارهای بین‌المللی و یا دلایل درون گروهی باشد.
- پیچیدگی شخصیت: الجولانی شخصیتی پیچیده و چند وجهی دارد. او همزمان به عنوان یک فرمانده نظامی، یک رهبر مذهبی و یک سیاستمدار عمل می کند و نزد طرفدارانش یک رهبر کاریزماتیک است.
تفاوت الجولانی و ابوبکر البغدادی
ابومحمد الجولانی و ابوبکر البغدادی، دو چهره بسیار شناخته شده در بحران سوریه بودند که هر دو رهبری گروه‌های تروریستی را بر عهده داشتند. با وجود شباهت‌های بسیاری که در ایدئولوژی و روش های این دو گروه وجود دارد، تفاوت های قابل توجهی نیز بین آنها دیده می شود.
تفاوت در ماهیت گروه‌ها: جبهه النصره (به رهبری الجولانی) در ابتدا به عنوان شاخه رسمی القاعده در سوریه شناخته می شد و پس از مدتی از القاعده جدا شد و نام خود را به تحریر الشام تغییر داد. جبهه النصره بیشتر بر مبارزه با رژیم سوریه و ایجاد یک دولت اسلامی در سوریه متمرکز بود. اما داعش (به رهبری البغدادی) یک گروه تروریستی سلفی جهادی است که به دنبال ایجاد یک خلافت اسلامی در منطقه بوده است. این گروه با گسترش سریع خود در عراق و سوریه و انجام حملات وحشیانه، شهرت جهانی پیدا کرد.
تفاوت در رویکردها و روش‌ها نسبت به القاعده: الجولانی در ابتدا به القاعده وفادار بود، اما بعدها به دلیل اختلافات، از آن جدا شد. البغدادی اما به طور کامل از القاعده فاصله گرفت و ایدئولوژی خود را توسعه داد. در کل، الجولانی دیدگاه نرم تری نسبت به القاعده دارد و ابوبکر بغدادی خشن تر بوده است.
روش‌های خشونت‌آمیز: هر دو گروه از خشونت های بسیار زیاد استفاده می کردند، اما داعش به دلیل وحشی گری و انجام اعدام های جمعی و حملات انتحاری گسترده، شهرت بدتری پیدا کرد.
تمرکزگرایی: داعش به دنبال ایجاد یک خلافت جهانی بود و به سرعت در مناطق مختلف گسترش پیدا کرد. جبهه النصره بیشتر بر سوریه متمرکز بوده است.
تفاوت در دیدگاه‌های مذهبی و سیاسی
تفسیر از اسلام: هر دو گروه از تفسیر افراطیِ مبتنی بر وهابیت از اسلام پیروی می کنند، اما تفاوت هایی در جزئیات دیدگاه های آن ها وجود دارد.
روابط با سایر گروه‌ها: داعش با بسیاری از گروه های دیگر درگیر بود و روابط متشنجی با آنها داشت. جبهه النصره سعی می کرد روابط بهتری با سایر گروه های مخالف دولت سوریه (بشار اسد) برقرار کند.
رهبری و ساختار تحریر الشام
ابومحمد الجولانی به عنوان چهره شناخته شده و رهبر رسمی تحریر الشام شناخته می شود. اما ساختار این گروه پیچیده است و شامل چندین شورای رهبری و فرماندهان نظامی می شود. این شوراها در تصمیم گیری های کلان و استراتژیک نقش دارند.
علاوه بر الجولانی، افراد کلیدی دیگری نیز در کادر رهبری تحریر الشام نقش دارند که برخی از آنها عبارتند از:
شورای شرعی: این شورا مسئولیت تفسیر قوانین اسلامی و صدور فتاوی را بر عهده دارد.
شورای نظامی: این شورا مسئولیت برنامه ریزی و اجرای عملیات نظامی را بر عهده دارد.
فرماندهان نظامی ارشد: این فرماندهان در مناطق مختلف تحت کنترل تحریر الشام فعالیت می کنند و مسئولیت عملیات نظامی در آن مناطق را بر عهده دارند.