اقتصاد۲۴- دولت برآمده از شورش مخالفان بشار اسد و معارضان مسلح سوری در شرایطی که در فاصله روز ۷ آذر تا ۱۸ آذر ماه سال جاری یعنی تنها در ۱۱ روز به دمشق رسیدند و حکومت اسد‌ها را بعد از ۵۲ سال ساقط کردند که در ۱۰ روز گذشته نه تنها با بسیاری از کشور‌های جهان وارد رابطه شده‌اند بلکه دستکم در موارد بسیاری تکلیف شهروندان سوری را نیز برای وضعیت زندگی مشخص کرده‌اند و از جمله یکی تعطیلات آخر هفته است.
سوریه جنگ زده برای تعطیلات آخر هفته تصمیم گرفت و ایران نه!
روز ۲۲ تیر ماه یعنی تنها ۴ روز بعد از رسیدن معارضان سوری و از جمله هیات تحریر الشام به سوریه و تعیین تکلیف برای وضعیت دولت موقت و انتقالی، روز‌های تعطیل آخر هفته جمعه و شنبه تعیین شد تا نه در کار مدارس و نه ادارات دولتی هیچ خللی به وجود نیاید و شهروندان این کشور جنگ زده که ۱۵ سال است نیز درگیر تنش‌های داخلی هستند بتوانند هم از دو روز تعطیلی بهره ببرند و هم دستکم برای وضعیت روز‌های هفته خود برنامه ریزی کنند و حالا شما اساسا همین وضعیت را با بیش از یک سال و اندی بلاتکلیفی مجلس و دولت و ادارات و شرکت‌های خصوصی در ایران مقایسه کنید که همه اقتصاد و بازرگانی کشور را معطل تعیین تکلیف برای تعطیلات آخر هفته کرده‌اند.
اگر فکر کرده‌اید از این بدتر نمی‌تواند باشد بگذارید بگوییم که می‌شود اگر بدانید با بهانه‌های واهی، نمایندگان مجلس در پی این هستند که تعطیلات آخر هفته را به جای روز‌های جمعه و شنبه که کشور‌های مسلمان منطقه از جمله عراق و عربستان و قطر و حالا سوریه نیز بر همان منوال هستند، روز‌های پنجشنبه و جمعه تعیین کنند و به این طریق به بحران‌های جدی در حوزه امکان تجارت ایران با جهان نیز دامن بزنند.
ساعت کاری که می‌تواند منجر به اختلاف کارگر و کارفرما شود
اما گردونه عجایب به همین مرحله ختم نمی‌شود اگر بدانید طبق قانون تازه ساعات کاری در هفته باید از ۴۴ ساعت به ۴۰ ساعت کاهش یابد و اکنون تقریبا یک سال است که کارفرمایان و کارگران در حال بحث بر سر همین بخش از قانون هستند و نه تنها تکلیف روز دوم تعطیلات مشخص نشده که اکنون نماینده کارگران و کارفرمایان باید به زودی در حالی دور یک میز بنشینند و برای تعیین حقوق سال ۱۴۰۴ با هم وارد مذاکره شوند که هنوز بر سر مساله ۴۰ ساعت و ۴۴ ساعت دچار اختلافات جدی هستند.
به گزارش اقتصاد ۲۴ این بدان معناست که تا زمانی که تکلیف تعطیلات دو روزه و کاهش ساعت کاری از ۴۴ ساعت به ۴۰ ساعت تعیین و یکسره نشود، تعیین دستمزد‌های سال ۱۴۰۴ با حواشی جدی مواجه خواهد بود چنان که در سال جاری نیز بود.
در سال جاری نیز هر بار که مساله تعطیلی و کاهش ساعت کاری مطرح می‌شد کارفرمایان درباره ۴۴ ساعت سخن می‌گفتند در حالی که بر اساس قانون باید ساعت کار به ۴۰ ساعت کاهش یابد و تعطیلات نیز در هفته دو روز باشد.
در حقیقت هر بار در سال جاری که مساله تعطیلات و اجرایی شدن آن مطرح شد کارفرمایان و حامیانشان به سرعت مساله دستمزد‌های نحیف کارگران و حتی کسر از آن را مطرح کردند و همین به خوبی نشان می‌دهد که با توجه به این فرصت طلبی اساسا باید پیش از آن که نمایندگان کارگران، کارفرمایان و دولت وارد اتاق مذاکره تعیین دستمزد سال ۱۴۰۴ شوند به سرعت مساله تعیین دستمزد‌ها به نتیجه نهایی برسد و تعیین تکلیف شود.
در واقع همان تصمیم ساده‌ای که بنا به منافع ملی و نگاه طولانی مدت به اقتصاد و تجارت دولت انتقالی و موقت سوریه در ۴ روز گرفت و ابلاغ کرد، در ایران بیش از یک سال است که نمایندگان مجلس از ارزیابی و ابلاغش ناتوان هستند حالا می‌تواند به گره‌ای دیگر بر مساله تعیین مزد‌ها در سال ۱۴۰۴ نیز تبدیل شود.
پس مشخصا باید هر چه سریع‌تر و در هفته‌های پیش رو ساعات و روز‌های کاری هفته تعیین شود تا دستکم از بروز اختلاف میان کارگران و کارفرمایان در سال آتی اجتناب شود.
ایران و سریال هزار قسمتی تعطیلات آخر هفته
این شرایط و البته سرگردانی در مساله تعطیلات ایران در حالی است که در سال ۱۳۸۷ بود که بسیاری از کشور‌های اسلامی، به خصوص کشور‌های حوزه خلیج‌فارس در اقدامی واحد و مشترک، روز‌های تعطیلات پایان هفته خود را از «پنجشنبه و جمعه» به «جمعه و شنبه» تغییر دادند تا امکان مراودات جهانی و بانکی با سایر کشور‌ها برایشان بهتر باشد.
ماجرای تعطیلات هفتگی ایرانی‌ها سر دراز دارد. سال‌ها در محافل رسمی و غیررسمی گفته می‌شد تعداد روز‌های تعطیل ایرانی‌ها زیاد است و ساعات کار مردم ایران کم؛ ادعایی غیرواقعی که عکس آن صادق بود. تعداد روز‌های تعطیل رسمی در تقویم ایران تنها حدود ۷۶ روز در سال است. این در حالی است که تعداد روز‌های تعطیل در بسیاری از کشور‌های پیشرفته جهان، بین ۱۱۵ تا ۱۲۰ روز است.
در‌واقع میزان تعطیلات سالانه مردم کشور حدود ۱.۵ برابر کمتر از بسیاری از کشور‌های جهان است.
بیشتر بخوانید: وقتی امارات، عربستان و قطر شنبه تعطیلند و ایران هنوز سرگردان است/ روایتی دردناک از مقایسه تعطیلات ایران با جیبوتی
تعطیلی رسمی تنها یک روز در هفته، در تقویم ایران در حالی است که هم‌اکنون نه‌تنها بسیاری از کشور‌های جهان دو روز تعطیلی در هفته دارند، بلکه بسیاری از کشور‌ها با هدف تأمین رفاه و افزایش میزان بهره‌وری نیروی کار، تصمیم گرفته‌اند میزان تعطیلات هفتگی را به ۲.۵ تا سه روز افزایش دهند و این بحث تا پیش از شیوع کرونا در بسیاری از کشور‌های اروپایی داغ بود و پس از شیوع کرونا برخی از این کشور‌ها انواع مدل‌های دورکاری را برای پرسنل و کارمندان خود به صورت دائمی درآوردند.
درباره میزان ساعات کار هفتگی در ایران نیز سال‌ها بحث‌های داغ فراوانی بود. ایرانیان به‌طور متوسط ۴۴ ساعت در هفته کار می‌کنند؛ این در حالی است که هلند به‌عنوان یک کشور پیشرو در کاهش ساعت کاری، در حال حاضر میزان ساعات کار هفتگی کارکنان خود را به‌طور میانگین به ۲۹ ساعت کار در طول هفته رسانده است.
بنا بر گزارش مؤسسه پروهشی Statista، میانگین ساعات کار هفتگی در نروژ از ۳۴.۳ ساعت در سال ۲۰۱۲ به ۳۳.۷ ساعت در سال ۲۰۲۲ کاهش داشته است. همین مرجع گزارش می‌دهد که میانگین ساعات کار هفتگی در ایرلند از ۳۹ ساعت در سال ۲۰۰۵ به ۳۷.۲ در سال ۲۰۲۳ رسیده است. در آلمان نیز میانگین ساعات کار هفتگی از ۳۵.۲ ساعت در سال ۲۰۰۵ به ۳۴.۵ ساعت در سال ۲۰۲۱ کاهش داشت.
در نهایت نیز هماهنگ‌نبودن تعطیلات پایان هفته کشور‌های عربی و مسلمان با بازار جهان سبب شد بیش از ۱۵ سال پیش این کشور‌ها به دنبال رفع این مسئله باشند و در حال حاضر بسیاری از کشور‌های مسلمان روز‌های جمعه و شنبه را به‌عنوان روز‌های تعطیل خود برگزیده‌اند. برخی از کشور‌های مسلمان هم تعطیلات خود را با تعطیلات جهانی هماهنگ کرده‌اند و روز‌های شنبه و یکشنبه را به‌عنوان روز‌های پایان هفته خود در نظر گرفته‌اند.
تصمیم برای تغییر هست، اراده تغییر نیست
در ایران، اما مساله تعطیلات آخر هفته، ۱۱ سال بعد از سایر کشور‌های اسلامی، در آبان سال ۹۸، تازه توسط کمیسیون اجتماعی مجلس تصویب شد. البته این طرح توسط دولت وقت پذیرفته نشد و عمر مجلس دهم نیز کفاف رسیدگی به آن را نداد. در پایان ماه خرداد ۱۴۰۲، کمیسیون اجتماعی مجلس، با اعمال اصلاحات، به تعطیلی روز‌های شنبه و کاهش ساعات کار اداری از ۴۴ ساعت به ۴۰ ساعت در هفته رأی داد.
اما بلوای بزرگ‌تر بر سر تعیین روز شنبه به جای پنجشنبه برای روز تعطیل شکل گرفت وقتی که تندرو‌ها و افراطیون و نزدیکان به جبهه پایداری با بهانه واهی تعطیلی یهودیان گفتند نباید چنین روزی تعطیل باشد.
اما بنا بر گزارش اقتصاد ۲۴، هر چند که به نظر می‌رسید با توجه به این مساله که شنبه روز تعطیل یهودیان است، انتقاداتی به این طرح از سوی برخی اقشار مذهبی جامعه وارد شود و برای این دسته هر چند اسلام و یهود به خاطر آن که هر دو در زمره ادیان ابراهیمی‌اند اشتراکاتی دارند، اما بر افتراقات بیشتر تاکید می‌کنند.
در نهایت آن چه مشخص است اینکه تندرو‌هایی که این طرح را حربه صهیونیسم یا جهل عوامانه می‌دانند، به تاثیر تعطیلی روز پنجشنبه بر اقتصاد و عقب‌ماندگی ۴ روزه با الگوی بین‌المللی توجهی ندارند.
بیشتر بخوانید: تجارت ایران در تله تعطیلی پنجشنبه‌های دولت/ آلمان به استقبال تعطیلات سه روزه رفت، ایران در پیچ و خم دو روز تعطیلی
به گزارش اقتصاد ۲۴، عجیب، اما این جاست که در کشورهایی چون ترکیه و لبنان که از شرکای جمهوری اسلامی ایران تلقی می‌شوند و هر دو روز‌های شنبه و یکشنبه را تعطیل هستند هرگز دیده نشده که حزب الله لبنان و یا مسلمانان ترکیه به این تعطیلات معترض شوند و یا آن را صهیونیستی بدانند. به نظر می‌رسد تندرو‌ها و اقتدارگرایان ایران خود را از اعضای حزب الله لبنان نیز صهیونیست ستیز می‌دانستند.
جالب اینجاست که در این بین به جز ترکیه و لبنان، کشورهایی، چون آذربایجان، تونس و مراکش نیز روز‌های شنبه و یکشنبه را تعطیل هستند.
شگفتی بزرگ‌تر در این بین امارات متحده عربی است که روز‌های تعطیلش شنبه و یکشنبه است و مشخصا برای جا نماندن از مراودات و تجارت جهانی تعطیلات پایان هفته خود را این دو روز قرار داده است.
حال، اما سوریه در یک اقدام سریع، فوری و انقلابی به کشورهایی، چون عربستان، عمان، بحرین، کویت، قطر، عراق و ... پیوست و تکلیف تعطیلاتش را مشخص کرده است.
ایران با این مجلس و نمایندگانش و البته پاسکاری یک تصمیم میان دولت و مجلس، هنوز منتظر است که این قافله به کدام مقصد برسد.