اقتصاد 24- مقصد بعدی نقدینگی در کشور کجاست؟ این سوالی است که این روزها با تشدید رشد نقدینگی در جامعه پرسیده می شود و از سویی باعث اضطراب و نگرانی در برخی بازارها شده که مبادا با شیفت نقدینگی به سوی آنان، بازار آنها هم دچار نوسانات شدید قیمتی شود.
اما فارغ از پرداختن به دلایل رشد نقدینگی که در جای خود بحث مفصلی است؛ باید دید چرا نقدینگی در کشور به سمت تولید نرفته و آیا بازارهایی همچون طلا و سکه و ارز همچنان برای نقدینگی موجود جذاب خواهد بود؟
از طرف دیگر باید دید دلایل جذابیت این بازارها در زمان تبدیل شدن سپرده‌های بانکی به پول نقد برای مردم از کجا ناشی می‌شود؟ چندی پیش افشین پروین‌پور، کارشناس اقتصاد مسکن در یک برنامه تلوزیونی به صراحت بانک‌ها و به ویژه بانک‌های خصوصی را عامل اصلی سوداگری در بازار مسکن و بخش‌های غیرمولد اقتصاد دانست که به زعم او اقدامات آنها باعث ایجاد تورم می‌شوند.
او در ادامه گفته بود: «آنها هزاران میلیارد پول در اختیار دارند که با ورود به بخش معاملات بازار مسکن، ارز و... باعث ایجاد نابسامانی در اقتصاد می‌شوند و توسط حاکمیت رها شده‌اند.» اما آیا به معنای واقعی این بانک‌ها هستند که عامل اصلی نابسامانی در اقتصاد کشور هستند؟
در این خصوص میثم رادپور، کارشناس مسائل اقتصادی در گفت و گو با اقتصاد24 معتقد است، نمی توان به طور قطعی سوداگری بانک‌ها را عامل بالا رفتن قیمت‌ها در بازار دانست هرچند لزوم اجرای قانون و نظارت در این مورد قطعا مهم است.
این کارشناس اقتصادی همچنین گفت: «ما نمی‌توانیم بانک‌ها را مستقل از بدنه اقتصادی کشور قضاوت کنیم. وضعیت بانک‌های ما جدای از سایر بنگاه‌های تجاری نیست. در واقع این اصول حاکم بر اقتصاد و فضای کسب و کار است که بانک‌ها را به سمت سوداگری می‌کشاند».
وی افزود: «تا زمانی که محیط اقتصادی به گونه‌ای باشد که هر واحد و بنگاه تجاری را تحریک به سرمایه‌گذاری در بخش غیر مولد اقتصاد کند حتی با وضع قوانین و مقررات هم نمی‌توان جلوی سوداگری را گرفت. اگر ما صنعت فعال داشتیم و متغیرهای اقتصادی طوری چیده شده بود که بانک‌ها بتوانند از مسیر خلق ارزش، سودآوری کنند، بانک‌ها هم قطعاً به سمت سوداگری در بخش‌های غیر مولد نمی‌رفتند».
رادپور با بیان اینکه ما نمی‌توانیم رابطه متقابل نظام بانکی و نظام اقتصادی را نادیده بگیریم، اظهار کرد: «نظام بانکی سالم، با صنعت، تولید و اقتصاد سالم رابطه مستقیم دارد. وقتی محیط اقتصادی به گونه‌ای است که سودآوری را از مسیری غیر از خلق ارزش میسر می‌کند، نباید از فعالان اقتصادی -چه بانک‌ها و چه غیر بانک‌ها- انتظار داشت تصمیم‌هایی را بگیرند که به صلاح اقتصاد کشور باشد».
این کارشناس اقتصادی یادآور شد: «بنگاه اقتصادی ماهیتاً به دنبال کسب سود است. حتی اگر نظارت بر بانک‌ها قوی‌‌تر بود باز هم بانک‌ها علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در این بخش‌ها بودند».
مقصد بعدی نقدینگی کجاست؟
بازار ارز و البته طلا مدتی است که چندان نوسان شگفتی را تجربه نمی‌کند. از طرف دیگر مسکن هم با افزایش سرسام آور قیمت، چندان بازار جذابی به نظر نمی‌رسد اما آیا می‌توان بازار سرمایه و بورس را مقصد بعدی ورود نقدینگی دانست؟ میثم رادپور معتقد است که بازار سرمایه تنها به دلیل جا ماندن از تصاعد ارزی جهش داشته است. او به اقتصاد 24 گفت: «جهش های ارزی در بازار سرمایه با تاخیر منعکس می‌شود بنابراین بازار سرمایه تنها به همین دلیل دارای رشد بوده است».
این کارشناس مسائل اقتصادی افزود: «متاسفانه باید گفت که شرکت‌های ما از مسیر خلق ارزش به سود نرسیده‌اند و دارایی‌هایشان تنها به واسطه بالا رفتن قیمت ارز افزایش داشته است. بنابراین این افزایش قیمت سهام شان نیز محصول همین فرآیند است».
اما از طرف دیگر برخی از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که امسال مقصد نقدینگی بازار سرمایه و بورس است. علی سعدوندی کارشناس اقتصادی در این زمینه گفته بود: «چیزی حدود یک درصد جمعیت کشور حدود 85 درصد دارایی ها را در اختیار دارند بنابراین صاحبان نقدینگی، مقصد بعدی را انتخاب می کنند که آنها هم بازار بورس را به خوبی می شناسند».
سعدوندی درباره وضعیت سه بازار طلا، ارز و مسکن اظهار کرد: «این رفتارهای قیمت مسکن، ارز و طلا در بازار، سال‌های گذشته هم تکرار شده است. بارها شاهد آن بودیم که برخی از قیمت‌ها دوره ثبات را داشته‌اند، بعد از مدتی دچار جهش قیمتی شده‌اند و مجددا در حالت رکود و ثبات قیمت قرار گرفته‌اند».
این کارشناس اقتصادی افزود: «واقعیت این است که قیمت مسکن کاملا منطبق بر افزایش نقدینگی رشد یافته است و معتقد هستم که مقداری پیش جهش هم در این بازار وجود دارد. احتمالا رکود بخش مسکن در آینده، نزدیک رکود عمیقی خواهد بود و چندین سال ادامه خواهد پیدا کرد».
وی با تاکید بر اینکه کاهش چند روزه قیمت دلار به نظر نمی‌رسد که کاهش قابل توجهی در بازار مسکن داشته باشد، گفت: «معتقدم قیمت مسکن به سمت ثبات در حال حرکت است و به نقطعه تعادلی می‌رسد».
سعدوندی اظهار داشت: «هر یک از بازارهای مسکن، طلا و ارز و... استقلال خود را حفظ خواهند کرد. افراد سبدی از دارایی‌ها دارند که بخشی از دارایی آنها را مسکن، پول بانکی، طلا و دلار تشکیل می‌دهد که بعید است بین این دارایی‌ها تغییرات گسترده صورت بگیرد».
این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال که به نظر شما با رکود در بازار مسکن و کاهش قیمت ارز و طلا مقصد بعدی نقدینگی کدام بازار است، گفت: «امسال مقصد نقدینگی بازار سرمایه و بورس است».