محمد آیتی، اقتصاد24- یارانه پنهان ، یارانه‌ای است که مردم آن را دریافت می‌کنند ولی بابت آن عددی در محاسبات‌شان قرار نمی‌گیرد. به عنوان مثال وقتی بنزین یا برق در کشور تولید می‌شود و در اختیار مردم قرار می‌گیرد قیمت‌گذاری‌اش یا بر اساس بهای تمام شده است و یا بر اساس قیمت‌های منطقه‌ای. به عنوان مثال اگر بهای تمام شده هر لیتر بنزین در کشور ما سه هزار تومان باشد و دولت آن را هزار تومان بفروشد؛ بنابراین دو هزار تومان برای هر یک لیتر بنزین یارانه داده می‌شود و به این می‌گویند یارانه پنهان .
برخی کارشناسان معتقدند در برخی موارد، نزدیک کردن قیمت‌ها به واقعیت امکان‌پذیر نیست و راهکار دیگر این است که یارانه به صورت سرانه به مردم داده شود تا مردم قدر یارانه را بیش از پیش بدانند.
در همین خصوص، غلامعلی جعفرزاده‌ایمن‌آبادی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس به اقتصاد24 گفت: در بحث یارانه پنهان یا همان یارانه غیرمستقیم، یک موضوع بسیار پررنگ جلوه می‌کند و آن هم، بی‌عدالتی است.
وی افزود: بر اساس آمار و ارقام، ترکیب و توزیع و مصرف انرژی در کشور به این صورت است: حدود 27 درصد حمل و نقل، 28 درصد صنعت، 40 درصد مصارف خانگی و تجاری و 5 درصد کشاورزی. حال اگر قرار باشد این انرژی را به نفت تبدیل کنیم تا به ارزش پولی آن برسیم، باید گفت که 1179 میلیون بشکه نفت خام که روزی بیش از سه میلیون بشکه می‌شود، آمار نهایی است. به عبارتی اگر هر بشکه نفت را 55 دلار درنظر بگیریم به مبلغ سالی 65 میلیارد دلار دست پیدا می‌کنیم.
جعفرزاده در ادامه گفت: مصرف برق در سال 261.4 میلیارد کیلووات ساعت است که سهم بخش خانگی 34 درصد، صنعتی 33 درصد و کشاورزی 15 درصد و مابقی سایر بخش‌ها است. در بخش گاز طبیعی مصرف ما 186 میلیارد مترمکعب است. 32.5 میلیارد لیتر گازوئیل مصرف داریم و حمل و نقل 61 درصد، کشاورزی 10 درصد، صنایع 9 درصد، نیروگاه‌های کشور 15 درصد و سایر بخش‌ها 5 درصد مصرف گاز را دربرمی‌گیرند. در بخش بنزین در سال، 32 میلیارد لیتر مصرف داریم که 61 درصد آن به خودروهای سواری، 21 درصد آن به وانت، 8 درصد آن به تاکسی، 6 درصد به موتورسیکلت و 4 درصد به کامیون و کامیونت مربوط می‌شود.
این عضو کمیسیون برنامه و بودجه اظهار داشت: مصرف آب شرب شهری در سال 4.5 میلیارد مترمکعب است که 78 درصد آن در بخش خانگی و 22 درصد آن در بخش غیرخانگی مصرف می‌شود. با توجه به این آمارها باید بگویم که اکنون 10.5 میلیارد دلار برای بنزین، 12.8 میلیارد دلار برای گازوئیل و 13.4 میلیارد دلار برای برق، یارانه پنهان پرداخت می‌کنیم.
نماینده رشت در مجلس عنوان کرد: برای درک صحیح این عدد و رقم‌ها باید بگویم که ما در سال گذشته 40 هزار میلیارد تومان پروژه عمرانی کار کردیم. همین یک مثال کافی است که بدانیم در چه شرایطی قرار گرفته‌ایم و با این روند نمی‌توان به اشتغال‌زایی و به تبع آن رفع بیکاری امیدوار بود.
جعفرزاده گفت: کل ارزش حامل‌های انرژی 65 میلیارد دلار است که فقط 11.4 میلیارد دلار آن توسط مردم پرداخت می‌شود، یعنی از کل یارانه‌ای که پرداخت می‌شود تنها 18 درصد به مردم تعلق می‌گیرد که این رویکرد اوج بی‌عدالتی است.
وی افزود: اکنون یارانه بنزینی که به دهک‌های بالا جامعه (افراد ثروتمندتر) تعلق می‌گیرد، 23 برابر بیشتر از دهک‌های پایین جامعه است، پس چاره‌ای نداریم جز اینکه الزامات سیاستگذاری اصلاح قیمت حامل‌های انرژی را در دستور کار قرار دهیم، یعنی لازم است که بازنگری در تعریف یارانه انرژی انجام شود. با توجه به پیچیدگی سیاستگذاری اصلاح قیمت حامل‌های انرژی ضروری است که برای بخش‌ها و زیربخش‌های حوزه‌های مختلف صنعت، معدن، پتروشیمی، سیاستگذاری مجزی انجام شود. چهار محور اساسی این برنامهریزی: متغیرهای بازار، مزیت‌های رقابتی، نوع فرآیندها و سطح تکنولوژی تولید و سبد هزینه‌های تولید است که باید روی این چهار موضوع بطور جدی کار شود.
عضو فراکسیون مستقلین مجلس یادآور شد: تعرفه برق خانگی باید به گونه‌ای برای خانوار تنظیم شود که توانایی پرداخت از سوی آن‌ها در سطوح درآمدی مختلف و در اقلیم‌های گوناگون، برابر باشد. در صورت پرداخت یارانه برای برق مصرفی خانوار باید یارانه پنهان به صورت برابر میان آن‌ها توزیع شود که اکنون ناعدالتی در این حوزه به وضوح قابل مشاهده است.
جعفرزاده در پایان خاطرنشان کرد: اکنون فراکسیون مستقلین مجلس به این موضوع که یک غده سرطانی شده است ورود پیدا کرده و مترصد این هستیم که به زودی یک طرح جدی در بحث هدفمند کردن یارانه‌ها مطرح و به صحن مجلس بیاوریم. مدتی است که جلسه و همفکری در این رابطه شکل گرفته و فعلاً در مرحله کسب اطلاعات هستیم و اصرار داریم که این موضوع حیاتی در همین مجلس دهم تعیین تکلیف شود.