اقتصاد۲۴- انتشار ویدئوی جنجالی شهرام شکوهی و ماجرای درگیری او با همسرش، دوباره توجهات را به پدیده‌ای جلب کرده که در سال‌های اخیر به یک عادت رایج تبدیل شده است: عمومی‌سازی جزئیات خصوصی زندگی افراد در فضای مجازی. این اتفاق چه اخلاقی باشد چه نباشد، ثمره دورانی است که دیگر از دست دوربین‌ها رهایی نداریم. حالا همان‌طور که دیدن شادی آدم‌ها در شبکه‌های اجتماعی عادت شده، عجیب نیست که خصوصی‌ترین لحظات ناراحتی و درگیری آدم‌ها هم در اینترنت پخش شود. گویا اکنون دیگر هیچ‌کس غریبه نیست.
«شهرام شکوهی»، خواننده پاپ ایرانی، ویدئویی از خود در فضای مجازی منتشر کرده که در آن با پایی خونین از یک درگیری خانوادگی خبر می‌داد. او با انتشار تصویری نیمه‌برهنه از همسرش و معرفی او با الفاظی توهین‌آمیز، ادعا می‌کرد که جانش در خطر است. انتشار این ویدئو بلافاصله واکنش‌های گسترده‌ای را به‌دنبال داشت. برخی از کاربران با ابراز نگرانی از وضعیت او، خواستار کمک فوری شدند، اما عده‌ای دیگر این اقدام را زیر سؤال بردند و معتقد بودند که چنین مسائلی باید در چارچوب مراجع قانونی بررسی شود، نه در فضای عمومی. این اتفاق یادآور شکاف عمیقی است که در سال‌های اخیر میان مرز‌های حریم خصوصی و عمومی ایجاد شده است؛ شکافی که زندگی شخصی را به محتوایی برای مصرف عمومی تبدیل کرده است.
از دزیدن فیلم عروسی زیبا بروفه تا انتشار خودخواسته دعوای زناشویی یکتا ناصر
اواخر دهه هفتاد، فیلم عروسی «زیبا بروفه»، بازیگر معروف ایرانی، خبرساز شد. این اتفاق در دورانی که هنوز نه تلفن‌های همراه دوربین داشتند و نه بستری برای ارتباط بی‌واسطه هنرمندان با مردم وجود داشت، مثل بمب صدا کرد و زندگی حرفه‌ای این بازیگر را تحت تاثیر قرار داد.
فیلم عروسی زیبا بروفه بدون رضایت او پخش شده بود. هنوز پس از گذشت دو دهه از آن ماجرا، خانم بروفه می‌گوید نمی‌تواند مسبب این اتفاق را ببخشد، چون یک‌شبه داستان زندگی او نقل محافل شد و او برای سال‌ها ممنوع‌الکار بود. این ماجرا برای بازیگران و چهره‌های دیگری، چون محمود شهریاری، فاطمه معتمدآریا و حمید جبلی هم اتفاق افتاد و زندگی کاری آن را به حاشیه برد. البته اگر امروز بود، شاید خود زیبا بروفه فیلم جشن عروسی‌اش را در فضای مجازی به اشتراک می‌گذاشت و آب از آب تکان نمی‌خورد، همان طور که رضا گلزار و بهرام رادان در سال‌های اخیر این کار را کردند.
حالا فارغ از فیلم‌های عروسی و تصاویر عاشقانه، چهره‌های مشهور حتی تصویر جدایی و دعوا‌های خود را هم در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند. ماجرای شهرام شکوهی هرچند شکل تازه‌ای از انتشار زندگی خصوصی در فضای مجازی بود، تنها نمونه این پدیده نیست. در ماه‌های اخیر، انتشار اخباری درباره زندگی خصوصی یکتا ناصر و همسرش، منوچهر هادی، نیز موجی از واکنش‌ها را به‌دنبال داشت. این زوج که در طول سال‌های زندگی زناشویی خود، همواره تصاویر دونفره و حتی بچه‌دار شدن خود را در فضای مجازی منتشر می‌کردند، این بار بر سر حضانت فرزند هفت ساله خود به اختلاف برخورده بودند. از اعلام اختلافات زناشویی تا پاسخ‌های غیرمستقیم در قالب استوری‌های اینستاگرامی، همه این موارد به خوراک خبری برای کاربران تبدیل شد و برای روز‌ها همه کاربران شبکه‌های اجتماعی می‌دانستند که این دختربچه موضوع دعوای پدر و مادر خود است.
عطش تماشای زندگی خصوصی میان مخاطبان
افزون بر تغییر رویکرد چهره‌های مشهور در انتشار لحظات خصوصی زندگی خود، تغییر رفتار مخاطبان نیز قابل توجه است. عده‌ای از مردم از گذشته تا الان برای دیدن ماجرا‌های خصوصی زندگی چهره‌های مشهور مشتاق بودند. زمانی که خبر انتشار ویدئوی خصوصی از «زهرا امیرابراهیمی» در میان مردم پیچید، هزاران نفر تلاش می‌کردند سی‌دی آن را پیدا کنند و ببیند ماجرا از چه قرار بوده است. عطش دیدن این ویدئو آن چنان در میان مردم بالا گرفت که «یاس»، خواننده رپ فارسی، با انتشار آهنگ «سی‌دی رو بشکن» از مردم درخواست کرد به انتشار بیشتر این ویدئو کمک نکنند.
بیشتر بخوانید:مردم به سلبریتی‌ها در زمان بحران چقدر اعتماد دارند؟
عطش اطلاع یافتن از جزئیات زندگی خصوصی حالا بیش از پیش شدت گرفته و البته خود چهره‌های مشهور به آن دامن می‌زنند. پس از انتشار فیلم خصوصی از دعوای زناشویی شهرام شکوهی و همسرش، افرادی با ساختن حساب کاربری جعلی از این فرصت استفاده کردند تا مردم را به سمت خود بکشانند. حساب کاربری زیر که با اسم شهرام شکوهی ساخته شده، ادعا دارد در این صفحه جزئیات دعوای اخیر را منتشر می‌کند. در کمتر از ۴۸ ساعت از ساخت این حساب کاربری در اینستاگرام، حدود ده هزار نفر آن را دنبال می‌کنند.
این عطش جمعی برای دیدن لحظات خصوصی دیگران، موجب شده که هنرمندان و چهره‌ها به‌صورت آگاهانه یا ناخواسته، بخش‌های بیشتری از زندگی‌شان را در معرض نمایش قرار دهند. در حالی که زمانی گم شدن آلبوم عروسی یک بازیگر می‌توانست زندگی حرفه‌ای او را تحت خطر قرار دهد، امروز، خود چهره‌ها زندگی شخصی‌شان را به‌طور کامل به اشتراک می‌گذارند و حتی از آن به‌عنوان ابزاری برای جلب توجه بیشتر استفاده می‌کنند.
زندگی در دنیای دوربینی
وقتی افراد جزئیات زندگی شخصی خود را با میلیون‌ها نفر به اشتراک می‌گذارند، بهانه‌ای برای قضاوت و دخالت‌های بی‌پایان کاربران می‌شود. بسیاری از درگیری‌های خانوادگی که به‌طور عمومی مطرح می‌شوند، نه‌تنها حل نمی‌شوند، بلکه به‌دلیل حضور هزاران ناظر خارجی، پیچیده‌تر نیز می‌گردند. اشتراک‌گذاری جزئیات زندگی خصوصی، می‌تواند امنیت روانی فرد و خانواده‌اش را به خطر بیندازد.
در یک نمونه شاید بتوان به دختر هفت‌ساله یکتا ناصر و منوچهر هادی اشاره کرد که شاید تا ابد او را به عنوان فرزند طلاق به یاد بیاورند. در حالی که بسیاری از فرزندان طلاق سعی می‌کنند زندگی خود را فارغ از برچسب جامعه و آسیب‌های اجتماعی موجود پیش ببرند، اقدام پدر و مادر این دختربچه می‌تواند زندگی روانی و اجتماعی او را در آینده بیش از پیش تحت‌تاثیر قرار دهد.
با همه اینها، آن چه امروز در شبکه‌های اجتماعی اتفاق می‌افتاد فراتر از تغییر ارزش‌های اخلاقی، نتیجه مستقیم گسترش بی‌سابقه فناوری و تغییراتی است که با فراگیر شدن اینترنت و ابزار‌های دیجیتال به وجود آمده‌اند. دورانی که ثبت یک تصویر یا انتشار خبری نیازمند فرایندی زمان‌بر بود، جای خود را به عصری داده که تنها با یک لمس ساده، خصوصی‌ترین لحظات زندگی می‌توانند در کسری از ثانیه در معرض دید میلیون‌ها نفر قرار گیرند. فراگیر شدن گوشی‌های هوشمند، دوربین‌های باکیفیت و شبکه‌های اجتماعی، به انسان‌ها این امکان را داده تا در هر لحظه ثبت‌کننده و منتشرکننده باشند.