اقتصاد۲۴ـ فرشید علوی: پس انداز و کاهش هزینه ها با توجه به شرایط اقتصادی موجود و تورم روزافزونی که با آن مواجه هستیم کار راحتی نیست اما نشدنی هم نیست. کافی است اصول و مراحل کار را بدانید. با بررسی دقیق منابع مالی خود، پیگیری عادت های مصرف ، بودجه بندی و برنامه ریزی درست قطعا خواهید توانست تغییر قابل توجهی در هزینه های زندگی خود داده و موارد غیرضروری را کنار بگذارید. در ادامه مراحل اصلی کاهش هزینه های غیرضروری را مرور خواهیم کرد:
عادت های پول خرج کردن خود را بشناسید و پیگیری کنید
اگر تصمیم دارید کمی از هزینه‌های غیرضروری کاسته و پولی پس انداز کنید، اولین قدم آن است که بدانید چقدر از پول خود را صرف چه می‌کنید. برای پاسخ به این سوال یک تکنیک ساده به شما خواهیم آموخت. کافی است یک جدول مدریت منابع مالی تهیه کنید . مثلا هزینه مسکن ، اقساط و بدهی ها ، خوراک ، پوشاک ، تفریحات و ... حتما هر کدام از این گروه‌ها زیر مجموعه‌هایی خواهد داشت. به عنوان مثل بخش خوراک به بخش خرید مواد غذایی ، رستوران و سفارش غذا تقسیم کنید.
بدیهی است که تهیه این جدول به تنهایی کافی نیست و شما باید در پایان هر بدانید که برای هر یک خانه‌های آن چقدر خرج کرده‌اید. زندگی در عصر دیجیتال این کار را راحت‌تر نیز کرده است. بسیاری از برنامه‌های بانکی این امکان را به شما می‌دهد که یک گزارش طبقه بندی شده از همه تراکنش‌های بانکی خود دریافت کنید و بدانید برای کدام بخش از جدول مخارج زندگی، بیشتر هزینه کرده‌اید.
شناخت هزینه‌های ثابت و متغیر
اگر قدم نخست را برداشته باشید می‌توانید هزینه‌های زندگی خود را در مجموع به دو بخش ثابت و متغییر تقسیم بندی کنید.
هزینه های ثابت مثل قسط وام مسکن یا خودرو شما که حتما باید پرداخت شود ، هزینه بیمه ، اجاره خانه و امثال آن نیز وجود دارد. دقت داشته باشید که همین هزینه‌های ثابت به دو گروه غیرقابل تغییر و قابل تغییر تقسیم می‌شوند. مثلا شما شاید نتوانید هزینه وام خودرو خود را کاهش دهیم اما می‌تواند با نقل مکان به یک خانه کوچک‌تر یا مثلا گرفتن یک هم‌خانه – برای مجردها – هزینه اجاره خانه را کم کنید.
راه‌های دیگری هم وجود دارد مثلا شما می‌توانید ماشین خود را کمتر از پارکینگ درآورده و از حمل و نقل عمومی استفاده کنید، احتمالا سخت‌تر است و حتما مشکلات خودش را دارد اما به شما کمک می‌کند که از هزینه‌های سوخت و استهلاک ماشین بکاهید. حتی به گزینه‌های مفرح‌تری مثل دوچرخه‌سواری که حتی به سلامتی شما هم کمک خواهد کرد، نیز می‌توانید فکر کنید.
هزینه های متغیر اما شامل خوراک و پوشاک ، قبض‌ها و ... می‌شود که دست شما برای کنترل آن بازتر است. مثلا می‌توانید با کمتر بیرون غذا خوردن هم به سلامتی خود کمک کنید هم به جیب‌تان. در خرید مواد غذایی نیز با در نظر گرفتن تخفیف‌ها، فروش ویژه‌ها ، خریدهای عمده به صرفه و ... قدری صرفه جویی کنید.
حتما لازم نیست که هر ماه یا برای هر مهمانی لباس جدید بخرید. کافی است بیخیال نگاه و نظر مردم شده و صرفا بر اساس نیازهای شخصی و واقعی خود خرید کنید، خواهید دید که به طرز چشم گیری از هزینه‌های زندگی شما کاسته می‌شود.
برای صرفه جویی در این بخش راه‌های دیگری هم وجود دارد. مثلا قهوه و چای صبح را در کافه نزدیک به محل کارتان ننوشید و قبل از آنکه از خانه خارج شوید، با دستگاه خانگی خود یک نوشیدنی باب میل خود آماده کنید. مطمئن باشید که در پایان ماه رقم قابل توجهی پس انداز کرده‌اید.
بودجه بندی کنید
وقتی که هزنیه‌های خود را طبقه بندی و پیگیری کردید، وقت بودجه بندی است. بودجه بندی در واقع یکی از مهمترین راهکارها برای کاهش هزینه‌ها است و به هیچ وجه نباید از آن غافل شوید. معروف‌ترین و مناسب ترین الگوی بودجه بندی نیز الگوی ۵۰ – ۳۰ – ۲۰ است. یعنی شما ۵۰ درصد از بودجه خود را صرف نیازهای اساسی و ثابت خود کنید. سی درصد را در گروه خواسته‌ها یعنی هزینه‌هایی که بیشتر قابل مدیریت هستند مثل خرید لباس و رستوران رفتن و تئاتر دیدن و ... خرج کنید و هیچ وقت پس انداز کردن ۲۰ درصد باقی مانده از بودجه خود را فراموش نکنید.
برای انجام این مرحله لازم است که هر ماه بنویسید چقدر درآمد داشته‌اید و چقدر مخارج دارید. بعد از سه چهار ماه قطعا به رقم حدودی بودجه خود خواهید رسید و می‌توانید به شکل آگاهانه‌تری منابع مالی خود را مدیریت کرده و هزینه‌های غیر ضروری را کاهش دهید.
هزینه‌های غیرضروری را حذف کنید
هزینه مسکن خود را کاهش دهید: طبق اصولی که مشاوران املاک می‌گویند شما نباید بیش از ۳۰ درصد درآمد خود را صرف مسکن کنید. پس اگر حقوق ۱۰ میلیونی دارید، پرداخت اجاره خانه ۵ میلیون تومان منطقی نیست. وضعیت بازار مسکن در ایران و تورم روز افزون مدیریت این بخش از هزینه ها را سخت کرده اما نشدنی نیست. هرقدر هم که سخت باشد شما ناگزیر هستید در این زمینه منطقی عمل کنید. به یک خانه کوچک‌تر، محله ارزان‌تر یا حتی حومه شهر نقل مکان کنید. اگر مجرد و تنها هستید می‌توانید با دوستان خود هم‌خانه شده و هزینه ها را تقسیم کنید. خلاصه این که هر کاری می‌توانید انجام دهید تا بخش اعظم درآمد شما صرف هزینه مسکن نشود.
از شر بدهی‌ها خلاص شوید: تسویه همه اقساط و بدهی‌ها کار راحتی نیست اما سعی کنید در گام نخست وام و قرض جدید نگیرید. بدهی‌ها را تا جایی که ممکن است سریعتر پرداخت کنید و با این کار به خودتان آرامش روانی دهید. این اقدام شاید چند ماهی شما را به چالش بکشد اما این فرصت را به شما خواهد داد که بعد از تسویه بدهی‌ها و اقساط با دست باز و خیال راحت‌تری برای درآمد خود تصمیم بگیرید.
طرح های بیمه خود را بازبینی کنید: یکی از راه‌های صرفه‌جویی بازبینی طرح‌های بیمه ای است که دارید . باور کنید حتما در طرح بیمه ای که هزینه زیادی هم بابت آن میدهید خدماتی وجود دارد که هیچ وقت به کار شما نخواهد آمد. مثلا اگر یک شغل اداری ساده دارید و جوان هم هستید لازم نیست از آن بیمه ای که هزینه کف و دفن یا از کارافتادگی را می‌دهد، استفاده کنید. در بیمه خودرو و خانه هم می‌تواند تغییراتی داد و از شرکت‌های ارزان‌تر یا برنامه‌هایی که تخفیف دارند، خرید کرد.
بیشتر در خانه غذا بخورید: بسیاری از مردم به خاطر کمبود وقت و خستگی کار روزانه برای آشپزی وقت نگذاشته و معمولا از بیرون غذا سفارش می‌دهند. ترک این عادت به اندازه کاهش اجاره خانه به شما کمک می‌کند که پس انداز کنید. کافی است تبلی نکرده و با خرید مواد غذایی لازم و جستجوی چند رسپی ساده در اینترنت دست به کار شوید. شاید روزی یک ساعت یا بیشتر وقت بگذارید اما خواهید دید که آشپزی کردن هم کار لذت بخشی است و به خصوص اگر آن را تبدیل به یک فعالیت جمعی خانوادگی کنید و از بچه ها هم کمک بگیرید. به این صورت هم با اعضای خانواده خود وقت گذرانده‌اید هم در هزینه‌ها صرفه جویی کرده‌اید.
نکته دیگر این است که وقتی خواستید رستوران بروید به قیمت ها هم توجه داشته باشید و جاهای معمولی‌تر را انتخاب کنید. لازم نیست همیشه به رستوران‌های لوکس بروید.
لیست خرید بنویسد: به حافظه خود اعتماد نکنید و همیشه یک لیست خرید بنویسید. این کار به شما کمک می‌کنید که غیرضروری‌ها را نخرید. اقلام ضروری را هم بعد از مقایسه قیمت‌ها و در نظر گرفتن حجم و کیفیت انتخاب کنید. در مواردی که ممکن است، عمده خرید کنید تا به صرفه باشد. در این مورد اما افراط نکنید و موادی که تاریخ مصرف دارد و مطمئن نیستید حتما همه آن را استفاده خواهید کرد، زیاد نخرید حتی اگر ارزان‌تر تمام شود.
موقع خرید مواد غذایی بچه ها را همراه نبرید: اگر تجربه فروشگاه رفتن با کودکتان را داشته باشید حتما تایید می‌کنید که یک سری اقلا قبل از آنکه شما متوجه شوید به سبد خریدتان اضافه شده است! نه گفتن به بچه ها وقتی یک شکلات گران را انتخاب می‌کنید یا میخواهند همه تنقلات یک قفسه را جمع کنند، راحت نیست پس توصیه می‌کنیم که اساسا خودتان را در این موقعیت قرار نداده و تنهایی خرید کنید.
از سوپرمارکت‌های آنلاین خرید کنید: با خرید از فروشگاه‌های آنلاین اولا در وقت و انرژی خود صرفه جویی خواهید کرد، دوما این شانس را به خود میدهید که بررسی دقیق تری روی قیمت ها داشته باشید. حتی اگر مجموعه موارد انتخابی نهایتا به رقمی برسد که تصورش را نداشتید می‌توانید خیلی راحت‌تر و بدون اینکه نگران قضاوت صندوق دار و اطرافیان باشید ، چند مورد را حذف کنید و هزینه های خود را کنترل کنید. ضمن اینکه در خرید اینترنتی کمتر وسوسه می‌شود که چیپس و پفک و ... یعنی خوراکی های ناسالمی که پول و سلامت شما را همزمان هدر می‌دهند؛ بخرید.
محصولات خانگی بسازید: قبول داریم که زندگی مثل ۱۰۰سال قبل نیست و وقت کمتری دارید اما اگر واقعا مایل باشید می‌توانید زمان خود را به نحوی مدیریت کرده و برای ساخت محصولات خانگی وقت بگذارید. انتظار نمی‌رود که همه بتواند صابون و شوینده تولید کنند اما حتما می‌توانید مربا، ترشی، رب و ... را در خانه درست کنید. با این کار هم محصولات ارگانیک و سالم‌تری مصرف خواهید کرد و هم حتما در بودجه‌ای که برای خرید خوراکی‌ها اختصاص داده‌اید، صرفه جویی می‌کنید.
اشتراک‌های فراموش شده را حذف کنید : وقتی هم بودجه خود را مشخص کرده باشید و هم هزینه‌ها را طبقه بندی به مرحله اصلی یعنی صرفه جویی و حذف هزینه‌های غیر ضروری رسیده‌اید. این کار را با حذف اشتراک‌های غیر ضروری شروع کنید. مثلا آن اشتراک شبکه خانگی یا سایت دانلود فیلم که هیچ وقت فرصت نمی‌کنید سراغش بروید را حذف کنید. آن مجله‌ای که سال‌ها است می‌خرید و هیچ وقت هم ورق نمی‌زنید را بیخیال شوید.
در مصرف انرژی صرفه جویی کنید: کاهش مبلغ قبض‌ها اقدام موثر بعدی است . شاید ما ایرانی‌ها به خاطر یارانه‌ای که شامل قیمت برق و گاز شده کمتر اهمیت قبوض را درک کنیم اما با توجه به افزایش قیمت‌ها در سال‌های اخیر و احتمال تشدید این روند گرانی باید از حالا به کمتر مصرف کردن برق و گاز عادت کنیم. کاهش هزینه قبض‌ها در صرفه جویی ماهانه حتما اثرگذار است.
دوستدار محیط زیست شوید: در راستای کاهش مصرف منابع طبیعی و کم کردن قبوض باید اصولی را رعایت کنید که سبب می‌شود جدای کاهش هزینه‌های غیر ضروری خود، به یک دوستدار محیط زیست تبدیل شوید. مثلا کمتر زیر دوش حمام بمانید و آب را هدر ندهید. برای آبیاری گلدان‌ها و باغچه از آب باران که جمع کرده‌اید استفاده کنید. ظروف یک بار مصرف نخرید. لامپ های کم مصرف بخرید، اگر امکانش را دارید یک پنل نصب کرده و از انرژی خورشیدی استفاده کنید.
از پول نقد استفاده کنید:ِ برای مدت محدود مثلا یک هفته یک بودجه مشخص در نظر گرفته و آن را به صورت پول نقد استفاده کنید. این کار به شما کمک می‌کنید که متوجه آب رفتن بودجه باشید و بی محابا خرج نکنید. نکته مهم این است که به بودجه تعیین شده وفادار باشید و بدون برنامه ریزی آن رازودتر از موعد شارژ نکنید.