اقتصاد۲۴- محمدجواد ظریف دیپلمات باسابقه ایرانی که در کارنامه اش حضور در صدر دستگاه دیپلماسی کشور را در روز‌های سختی در کارنامه دارد در شرایطی اول بهمن ماه و همزمان با تحلیف ترامپ راهی داووس سوئیس شد که حضور او این بار به عنوان دستیار و معاون ویژه رئیس جمهور وقت ایران برای طرف‌های مقابلش معنای دیگری دارد.
محمدجواد ظریف در ۱۰ دقیقه آتشینش در دوران مبارزات انتخاباتی و در صداوسیما با قدرت گفته بود چند ماه دیگر دونالد ترامپ بازمی‌گردد و شما هیچ برنامه‌ای ندارید و به نظر می‌آید اتفاقا دستکم با توجه به دقت پیش بینی اش، خود او از جمله کسانی است که لااقل می‌داند اکنون کشور در چه موقعیت خطیری قرار دارد.
ایران سال گذشته در سطح وزیر امور خارجه در این نشست حضور داشت. به گزارش اقتصاد ۲۴ اکنون نیز گفته می‌شود که ظریف قرار است علاوه بر مشارکت در برنامه‌های اجلاس و شرکت در میزگرد‌ها با موضوعات مختلف منطقه‌ای و جهانی، در یکی از جلسات اصلی مجمع با فرید زکریا، مجری سی. ان. ان نیز گفت‌و‌گو کند.
اجلاس داووس البته همه ساله توسط مجمع جهانی اقتصاد با حضور مقامات ارشد دولتی و خصوصی کشور‌های جهان در شهر داووس سوئیس برگزار می‌شود و مقامات عالی‌رتبه کشور‌های مختلف از این اجلاس به عنوان فرصتی برای بیان دیدگاه‌های خود در مورد مسائل مختلف و همچنین رایزنی‌های سیاسی در حاشیه این اجلاس استفاده می‌کنند.
اما اهمیت این مجمع جهانی اقتصاد که اکنون به طور عام به اجلاس داووس شناخته می‌شود در چیست و چرا در چنین برهه زمانی برای ایران اهمیت ویژه تری نیز دارد؟
تاریخچه یک اجلاس اقتصادی و جهانی ویژه
مجمع جهانی اقتصاد در سال ۱۹۷۱ توسط یک استاد آلمانی الاصل حوزه کسب و کار به اسم کلاوس مارتین شواب (Klaus Martin Schwab) که در دانشگاه ژنو تدریس می‌کرد، ایجاد و تاسیس شد.
کلاوس شواب، اقتصاددان آلمانی، که بنیانگذار این مجمع است، اجلاس داووس را با این ایده راه‌اندازی کرد که رهبران دنیای اقتصاد و سیاست و اندیشه و هنر برای تبادل نظر درباره مسائل روز گردهم جمع شوند.
به گزارش اقتصاد ۲۴، در واقع این اجلاس به نشست‌های سالانه بانکداران، صاحبان سهام، روسای شرکت‌های چندملیتی، سیاستمداران، نخبگان و مقام‌های عالی‌رتبه اقتصادی و سیاسی نظام سرمایه‌داری گفته می‌شود که هر سال در منطقه تفریحی داووس واقع در کشور سوئیس دور هم جمع می‌شوند و البته مشخص است وقتی این تعداد سیاستمدار، اقتصاددان و بازرگان و بانکدار جهانی دور هم جمع شوند حتما حرف از منافع میلیارد دلاری و قرارداد‌های کلان و تصمیم‌های مهم راهبردی نیز در میان است.
البته در توصیف اهداف اساسی اجلاس داووس همواره مساله بهبود وضع اقتصاد جهانی مطرح بوده است.
هم چنین این مجمع دارای دو نهاد گرداننده خارجی است که از این اعضاء تشکیل می‌شوند: هیأت امنای بنیاد که از رهبران و مدیران بخش‌های دولتی و خصوصی بین‌المللی تشکیل می‌شود و شورای مجمع که نمایندل منافع شرکا و اعضای مجمع است.
البته باید توجه داشت که اجلاس داووس در ابتدا بیشتر نگاه اروپایی داشت و «مجمع مدیریت اروپا» نام داشت، اما چون عملا از حوزه مسائل اروپا فراتر رفته بود و در پی حل مشکلات جهانی بود، در سال ۱۹۸۷ به "مجمع جهانی اقتصاد" تغییر نام داد.
اهمیت حضور در داووس برای ایران امروز
ایران بار‌ها و به طور مکرر در اجلاس داووس حاضر بوده، اما چرا اکنون و برای ایران امروز چنان این حضور مهم بود که ظریف دیپلمات راهی اجلاس مجمع جهانی اقتصاد در داووس۲۰۲۵ شد را باید با نگاهی ویژه‌تر ارزیابی کرد.
مساله ایران هر چند در بخش بزرگی از اقتصاد کشور مساله تحریم‌ها است که هم منجر به آسیب جدی به شبکه پولی و بانکی کشور شده، اما در یک مساله مهم دیگر ایران نیازمند سرمایه گذاری فوری خارجی است. سرمایه گذاری که تاکنون با دوگانه تحریم‌های خارجی در کنار تحریم خواهان داخلی نه تنها ممکن نشده بلکه ایران را وارد انزوای بزرگ‌تر و جدی‌تر اقتصادی نیز کرده است.
حضور نماینده ایران در این اجلاس راهی برای عادی سازی بیشتر است.
بیشتر بخوانید: ماموریت ظریف در داووس؛ رایزنی معاون راهبردی رئیس جمهوری در مجمع جهانی اقتصاد برای ایران
اکنون ترامپ بازگشته است، رئیس جمهوری که کمتر کسی است که دوران نخست ریاست او و تحریم‌های مضاعفش را از یاد برده است. کما این که ترامپ در دور اول ریاست جمهوری خود در فاصله سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ نشان داد که عرف بین‌المللی برای او اهمیتی ندارد و خارج از قاعده نیز عمل خواهد کرد. در این شرایط شاید ظریف یکی از کسانی باشد که به خوبی درک کرده آنچه که می‌تواند ترامپ را تا حدودی مهار سازد ایجاد حلقه‌های اقتصادی است که بتوان دیگر شرکت‌های خارجی را در ساخت آن شریک ساخت.
چرا سرمایه گذاری خارجی در دوران تشدید تحریم مهم است؟
یک بار دیگر نیز محمدجواد ظریف و دستگاه دیپلماسی دولت روحانی و البته تیم اقتصادی او سعی کرد با ایجاد حلقه‌های اقتصادی جهانی و بعد از قرارداد برجام تا حدودی در روند تحریم‌های ایران اختلال ایجاد کند و اتفاقا نتیجه همان روند اندکی توانست در دو سال اول دولت ترامپ، جلوی پیشروی لجام گسیخته وی را بگیرد. برای مثال نیز باید یادآوری کرد که شرکت‌های هندی و کره جنوبی در زمان اعمال تحریم‌ها مدام مهلت می‌خواستند، چون امکان خروج فوری از ایران یا منفک کردن پالایشگاه هایشان از نفت ایران را نداشتند.
در حقیقت حضور ایران در مجمع جهانی اقتصاد در داووس اکنون و همزمان با بازگشت ترامپ از اهمیت ویژه تری برخوردار است چرا که ایران برخلاف تندرو‌های اقتدارگرای داخلی همچون طیف سعید جلیلی و پایداری‌ها به پیوند‌های اقتصادی جدی در جهان نیاز دارد.
ایران اکنون در حوزه‌های مختلف همچون حوزه انرژی و به خصوص گاز، در مساله صنایع و از جمله خودروسازی و در بخش‌های بسیاری به سرمایه گذاری خارجی نیاز دارد و این مساله جز با مذاکره، رایزنی و البته گفت‌و‌گو با جهان برای ایران امکانپذیر نیست.
داووس یک دنیا فرصت، یک جهان ظرفیت
اما در این بین باید به ظرفیت‌ها و فرصت‌های داووس (البته جدا از ظرفیت و فرصت‌های مدنظر سعید جلیلی) نیز نگاهی انداخت.
داووس به عنوان یکی از بزرگ‌ترین گردهمایی‌های اقتصادی جهان، فرصتی برای ایران است تا نقش خود را در تحولات اقتصادی جهانی برجسته کند. این رویداد نه تنها محل تبادل نظر در مورد مسائل اقتصادی است، بلکه فرصتی برای مشارکت فعال ایران در بحث‌ها و تصمیم‌گیری‌های کلان اقتصادی محسوب می‌شود.
کما این که ایران دارای ظرفیتی مهم و بزرگ در حوزه‌های مختلف مانند نفت و گاز، معادن، صنایع غذایی و فناوری است و اجلاس داووس می‌تواند بستری مناسب برای معرفی این فرصت‌ها به سرمایه‌گذاران بین‌المللی باشد. کشور‌های مختلف به دنبال فرصت‌های جدید برای سرمایه‌گذاری در بازار‌های نوظهور هستند و ایران می‌تواند با بهره‌برداری از این موقعیت، جذب سرمایه‌گذاران خارجی را در اولویت قرار دهد.
البته از یاد نبریم که مشکل تحریم‌ها برای ایران هم چنان پابرجاست و تحریم‌های اقتصادی، محدودیت‌های تجاری و فشار‌های سیاسی که از سوی برخی کشور‌های غربی اعمال می‌شود، همچنان موانعی جدی برای تعاملات اقتصادی و تجاری ایران با دیگر کشور‌ها هستند. این مسأله می‌تواند مانع از دستیابی ایران به تمامی فرصت‌های موجود در داووس شود.
اما هم چنان ایران می‌تواند از مجمع جهانی اقتصاد برای تقویت روابط اقتصادی و سیاسی خود با کشور‌های منطقه‌ای بهره‌برداری کند.
حضور در داووس فرصتی است برای ایجاد ارتباطات جدید و تقویت همکاری‌ها با کشور‌های خاورمیانه، آسیا و حتی آفریقا. این همکاری‌ها می‌تواند به ایران کمک کند تا در سطح منطقه‌ای نقش مهم‌تری ایفا کند.
مجمع جهانی اقتصاد به عنوان یکی از بزرگ‌ترین گردهمایی‌های اقتصادی جهان، شناخته می‌شود و به نوعی قلب اقتصاد جهان دستکم برای ۵ روز در داووس می‌تپد و این فرصتی برای ایران است تا نقش خود را در تحولات اقتصادی جهانی برجسته کند و فرصتی برای مشارکت فعال ایران در بحث‌ها و تصمیم‌گیری‌های کلان اقتصادی نیز می‌سازد.
از سوی دیگر حضور سیاستمداران برجسته جهانی همزمان با حضور ظریف می‌تواند تبدیل به فرصتی برای بازخوانی نقش ایران در دوران دوم ترامپ در کاخ سفید نیز باشد.