اقتصاد24- آیا حذف کردن چهار صفر از پول ملی ضروری است؟ این اقدام چه پیش شرط ها و الزاماتی دارد؟ آیا این مسئله در ایران موفق خواهد بود؟ آیا این مسئله منجر به افزایش تورم نخواهد شد. اینها تعدادی از انبوه سوالاتی است که این روزها با ماجرای حذف کردن چهار صفر از پول ملی در جامعه مطرح می شود.
در این رابطه کامران ندری، کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با اقتصاد24، در خصوص تصویب تغییر واحد پول ملی از ریال به تومان و حذف کردن چهار صفر از پول ملی، به ارزیابی مزایا و معایب آن پرداخت و گفت: طبیعتا حذف کردن چهار صفر از پول ملی به محاسبات مربوط به معاملات کمک می‌کند. زمانی که نرخ تورم افزایش پیدا کرده و قیمت‌ها بالا می‌رود و اعداد بزرگ نمایان می‌شود، کار کردن با آنها می‌تواند دشوار باشد. قطعا با اعداد کوچک، محاسبات ساده‌تر بوده و به همین ترتیب نگهداری حساب‌ها نیز آسان‌تر خواهد بود.
وی ادامه داد: حذف کردن صفرها زمانی اتفاق می‌افتد که تورم بالا بوده و ارزش کالاها نسبت به واحد پول ارزی به شدت بالا رفته و این واحد پولی توسط مردم خیلی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. همین موضوع در رابطه با واحد پول کشور ما نیز اتفاق افتاد، به طوری که پول کشور ما از ابتدای دوره پهلوی اول به ریال تغییر پیدا کرد و واحد خردی نیز به نام دینار وجود داشت، اما این واحد پولی (دینار) هرگز مورد استفاده قرار نگرفته و نخواهد گرفت و به طور کلی این واحد پولی منسوخ شد و می‌توان گفت که آحاد مردم با این واحد پولی هیچ آشنایی ندارند و حتی از وجود چنین واحد خردی به نام دینار نیز اطلاع ندارند، به همین ترتیب، ریال نیز که واحد پولی ما بوده مدت‌هاست که بدون استفاده مانده است، اگرچه در صورت‌های مالی به طور رسمی از این واحد پولی استفاده می‌کنند اما در کسب‌وکار روزانه حذف شده و تومان توسط مردم جایگزین آن شده است.
این کارشناس مسائل اقتصادی افزود: بخش بسیار زیادی از معاملات کشور ما با همان واحد پول قبلی انجام می‌شود و با وجود اینکه ریال با گذشت 70 تا 80 سال به شدت ارزش خود را از دست داده اما مشکلی به وجود نیامده است؛ چون تورم در کشور ما یک تورم میانه‌ای بوده و هنوز دچار حالات ابرتورمی که بسیاری از کشورها آن را تجربه کرده‌اند نشده است.
ندری عنوان کرد: به نظر می‌رسد فعلا قابلیت متعارفی که یک واحد پولی باید داشته باشد در ریال وجود دارد، اگرچه اعداد و ارقام نسبت به ریال به شدت افزایش پیدا کرده و ما اصلا واحد پولی خرد نداریم. در آمریکا دلار و سنت و در کشورهای دیگر هم واحدهای پولی اصلی و فرعی (خرد) وجود دارد اما کشور ما واحد پولی خرد ندارد.
این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره عملکرد دولت در این رابطه گفت: این تغییر و یا تصمیمی که دولت گرفته غیر از اینکه قیمت‌ها را کوچک کرده این امکان را نیز می‌دهد که بتوان از واحد کوچک‌تری نسبت به واحد اصلی پول برای سنجش ارزش کالاهای کم ارزش‌تر استفاده کرد و می‌توان گفت این واحد پولی جدید بوده که این سهولت را ایجاد کرده است. اگر ما نتوانیم تورم را مهار کنیم و کماکان عوامل ایجاد کننده تورم به قوت قبل وجود داشته باشد، به مرور زمان واحد پول جدید هم ارزش خود را از دست خواهد داد.
ندری افزود: معمولا در کشورهایی که بین پول‌هایشان تبعیض وجود دارد، پیش‌تر یک سری اصلاحات ارزی صورت گرفته شده که تورم را تحت کنترل درآورده است به همین خاطر در واقع می‌توان گفت اصلاح واحد پول جدید موفق بوده و آن دسته از کشورهایی که در کنترل تورم موفق نبوده‌اند علی‌رغم تغییر واحد پولی خود، بعضا چندین بار واحد پولی خود را تغییر داده‌اند که به این دلیل که علل تورم از بین نرفته ارزش پولی آنها تنزل پیدا کرده و در چند نوبت مجبور به تغییر واحد اصلی پول خود شده‌اند.
وی با ارزیابی این تغییر واحد پولی عنوان می‌کند: در شرایط حاضر می‌توان گفت، کنترل تورم اولویت اول کشور بوده، به این معنی که بهتر بود که ابتدا تورم را برای همیشه مهار کرده و از این معضلی که در پنج دهه گذشته وجود داشته رها شویم که بسیار کار سختی بوده و کشور این توانایی را ندارد، هرچند که بسیاری از کشورها در این امر موفق شده‌اند، اما ایران جزو معدود کشورهایی است که تورم بالا و دو رقمی دارد.
این کارشناس مسائل اقتصادی در ادامه تصریح کرد: از نظر فنی در شرایط کنونی، مهار همیشگی تورم و ایجاد تورم پایین و باثبات اولویت دارد و برای مردم خو گرفتن و کنار آمدن با حذف صفرها در ابتدا دشوار بوده اما پس از کنار آمدن مردم با این واحد پولی محاسبات ساده‌تر شده و واحد پولی فرعی و یا کوچک‌تر برای قیمت‌گذاری کالاها راحت‌تر است که این از محاسن این واحد پولی جدید است؛ اما اگر ما نتوانیم تورم را مهار کنیم و مانع از افزایش نسبتا بالای قیمت‌هایی که اقتصاد ما با آن درگیر است شویم، به مرور واحد پولی جدید هم گرفتار مشکلات ریال می‌شود.
ندری با اولویت ندادن به این اقدام دولت گفت: اگرچه این واحد پولی در شرایط فعلی کشور ما اولویت نیست اما مشکلی هم ایجاد نمی‌کند، البته هزینه‌هایی دارد و به همین دلیل باید به موارد دیگر بیشتر اهمیت داده می‌شد. به هر حال این یک اقدامی است که دولت تصمیم به اجرای آن گرفته و مشکل زیادی ایجاد نخواهد کرد، اما باید بدانیم از منظر پولی اولویت یک اقتصاد در وهله اول مهار و کنترل دائمی تورم است. اما با توجه به اینکه واحد پول اصلی و فرعی در کشور ما به طور کلی ارزش خود را از دست داده بود، می‌توان گفت تعریف یک واحد پولی جدید در شرایط حاضر منطقی است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: اگر حذف صفرها پس از اصلاحات لازم انجام می‌گرفت می‌توانست موفقیت‌آمیزتر باشد، البته این به آن معنا نیست که در حال حاضر این پروژه شکست خواهد خورد بلکه می‌تواند موفق هم باشد و اگر دولت نمی‌خواهد پول جدید به سرنوشت واحد پول قبلی دچار شود باید فکری به حال تورم کند.