اقتصاد24 - طبیعت سرسبز شمال کشور با حضور حیواناتی نظیر انواع پرندگان، اسبان و گله گوسفندان زیبایی وصف ناپذیری ایجاد می کند که می تواند چشم هر رهگذری را خیره کند. اگر این طبیعت با حیواناتی پر رمز و راز و منحصر به فرد هم همراه باشد ارزش آن را دو چندان می کند.
طبیعت ایران از این نوع جانورانی که زیبایی بی مثال دارند کم نیست. یکی از این انوع اسب خزر است که امروز برای منطقه آزاد انزلی یک موهبت به شمار می آید.
زیستگاه اولیه اسب کاسپین که نژاد آن جد اولیه همه اسب های خونگرم دنیا است، در خطه شمال و جنگل های منطقه خزر یعنی استان های مازندران و گیلان است. امکان ندارد خلق و خوی آرام آن و چشمان درشتش شما را به خودش جذب نکند، از آنجایی که این اسب با هوش در حوالی دریای خزر یافت شد نام کاسپین یا اسبچه خزر به آن داده شد.
این اسب مینیاتوری با اندامی کوچک و قدرت زیاد، یک نژاد خالص و قدیمی از نتیجه تکامل نژاد های زیبا و برتر است که بر حسب شنیده ها؛ اکنون در جهان هزار و 300 راس و در ایران حدود هزار راس از این حیوان موجود است که هرچند این یک تخمین است اما متاسفانه باید گفت به عنوان یک نژاد در معرض خطر انقراض شناخته می شود.
اسب خزر هوش به‌سزا و قابلیت آموزش پذیری نیز دارد و همین امر بر ارزش آن می افزاید و آن را برای آموزش سوارکاری کودکان و نوجوانان مناسب می سازد.
از آنجایی که این حیوان نجیب علاوه بر قدمت و سابقه تاریخی از ارزش بالای زیستی ، اقتصادی و فرهنگی برخوردار است، نگهداری از نژاد آن و پرورش این اسب نادر و محبوب جهان فرصتی برای صادرات و ارز آوری نیز ایجاد می‌کند.
در همین خصوص و با توجه به اهمیتی که این اسب مينياتوري با نژاد خاص ايران دارد گفت و گویی با مدیر مجموعه پرورش اسب تک‌تاز داشته ایم تا از احوال این اسب در ایران با خبر شویم؛
هوشنگ افشاری، مدیر مجموعه پرورش اسب تک‌تاز در خصوص تاریخچه اسب خزر در ایران گفت: اسبچه خزر 6 هزار سال قبل از میلاد در ایران باستان و در سواحل دریای خزر کشف و ضبط شده است. شواهدی وجود دارد که اجداد همه اسب های شرقی اسبچه خزر است که دارای قدی بین 95-125 سانتی متر هستند.
افشاری گفت: بازیابی این نژاد توسط خانم لوئیز فیروز در سال 1966 میلادی انجام گرفت و پیرو آن در سال 1971 میلادی انجمن کاسپین در انگلیس تشکیل شد و پس از انتقال نمونه ها به کانادا، اروپا و زلاندنو انجمن کاسپین در آمریکا آغاز به کار کرد و در روز یکشنبه 11 سپتامبر 1999 میلادی اولین کنگره بین المللی اسب خزر با حضور پرورش دهندگانی از استرالیا، انگلیس و ایران در هوستون تگزاس برگزار شد. در این سمینار خانم لوئیز فیروز با ارائه مقاله ای درخصوص چگونگی شناسایی و پرورش و توسعه این نژاد پرداخت.
وی گفت: در سال 1965 میلادی برای اولین بار به اسب هایی که اکنون کاسپین نامیده می شود در شهر کرانه ای آمل برخورد کردم، اسب کوچک زیبایی که ارابه ای را با توده ای از سیمان می کشید. از آنجایی که تعداد زیادی از این نوع اسب ریز نقش با ساختار بدنی ظریف در این محل وجود داشت احتمال می رفت که این نژاد یک نوع ویژه و کمیاب و مختص به قسمت شمالی ایران باشد.امروزه اکثر باستان شناسان قبول کرده اند که از 6000 سال قبل از میلاد در ایران باستان اسب های کوچک وجود داشتند ؛ ما حتی شواهد ژنتیکی مبنی بر اینکه کاسپین کنونی همه گونه های اسب شرقی است، در دست داریم.
افشاری با توضیح اینکه اسب خزر دارای گوش‌ها و سم‌های ظریف و پاهای کوتاه گفت: این اسب های کوچک از زمان فتح ایران توسط اعراب در قرن هفتم ناپدید شدند و هیچ علائم و آثاری از آن به بعد دیده نشد اگرچه در نقاشی های به جا مانده از دوران مغول در قرن شانزدهم اسب‌های کوچکی که توسط بچه ها سواری می شدند ترسیم شده اند.
این کارشناس در توصیف این نژاد گفت: یک اسب کاسپین رام، مهربان و خلق و خوی خوش و آرام دارد. همچنین دارای سر کوچک، چشمان بزرگ، گوش‌های کوچک و پاهای ظریف و خوش فرمی است. این اسب‌های زیبا معمولا دارای رنگ یکپارچه و حرکات نرم هستند.
وی افزود: کاسپین یک حیوان جنگلی است و صرفا چرنده نیست و شباهت های زیاد او به آهوی وحشی باعث می شود قابلیت های زیادی برای پرش داشته باشد.
افشاری تاکید کرد: اسب کاسپین علاوه بر ارزش‌هاي ورزشی و سواركاري، جايگاه ويژه‌اي در تاريخ تكاملي اسب نیز دارد اما متاسفانه شناخت درستی در میان عموم از آن وجود ندارد و این نژاد در حال انقراض است، اما راه نجات کاسپین به عنوان یک ژن موجود روش تولید مثل صحیح است.
وی گفت: گرچه این نژاد اسب در زادگاه خود و از طرف استان های مسئول مورد بی مهری قرار گرفته اما در عوض مورد توجه علاقه‌مندان جهانی از جمله محققان، دانشمندان و تولید کنندگان اسب و ورزش سوارکاری قرار گرفته و به نام اسب کاسپین موجودیت خود را در جهان جزو کشفیات هزاره اخیر به ثب رسانیده است.
مدیر مجموعه پرورش اسب تک‌تاز در پایان افزود: ما در مرکز اصلاح نژاد تک تاز انزلی زمینه های لازم برای حفظ و نگهداری این نژاد را فراهم آورده ایم و امیدواریم با حمایت مسئولان استان بتوانیم بازتاب ارزش های استثنایی اسب کاسپین را به نمایش بگذاریم.
به گزارش اقتصاد24، جایگاه علمی و اقتصادی این ذخیره ژنتیکی با ارزش، می بایست با مدیریت صحیح، شناخت درست، انجام تحقیقات کاربردی و حفظ ذخایر ژنتیکی در معرض خطر آن ارتقاء یابد و راندمان تولید مثلی در راستای توسعه این نژاد افزایش یابد.