اقتصاد24- خرج سفره ایرانی چقدر است؟ روزنامه ایران در گزارشی نوشت: مبنای محاسبه «ایران» در سبد معیشت خانوار سامانه 124 و مصرف سالانه کشور از کالاهای یاد شده بوده است. البته این روزها با افزایش قیمت‌ها، سفره مردم کوچک‌تر شده است و احتمال آن وجود دارد که مصرف سالانه مردم در کالاهایی که به آن پرداختیم، تنزل پیدا کرده باشد.
با رونمایی از مرجع رسمی اطلاع‌رسانی قیمت کالا و خدمات کشور(سامانه 124)، قیمت کالاها شفاف شد و هر خانوار ایرانی می‌داند که ارزان‌ترین و گران‌ترین قیمت کالا برای او چند تمام می‌شود. البته چالش‌هایی در مرجع اطلاع‌رسانی قیمت کالا وجود دارد که در گزارش پیش رو به آن پرداخته شده است.
در این سامانه قیمت کالاها در سه بخش تقسیم بندی شده است. یک، قیمت کف، دو، حداکثر قیمت و سه، قیمت عرف است. برای تحلیل درست سبد معیشت مردم بر اساس قیمت‌های اعلام شده از سوی وزارت صمت(سامانه 124) ما سبد خانوار را در دو بخش محاسبه کردیم. در کمترین قیمت‌ها یک خانواده 4 نفره باید هر ماه حداقل 971 هزار تومان پرداخت کند. در این میان اگر خانواده‌ای از عمده فروش‌ها خرید کند هزینه خانوار حدود 10 الی 15 درصد کمتر خواهد بود. در بخش حداکثری قیمت‌ها یک خانواده 4 نفره باید حدود یک میلیون و 145 هزار تومان بپردازد.افرادی که با قیمت‌های بالاتری خرید می‌کنند به‌طور قطع هزینه خانوار آنها گرانتر تمام می‌شود.
نگاهی به سامانه 124
مرجع رسمی اطلاع‌رسانی قیمت کالا و خدمات کشور با شکل و شمایل جدید فعالیت خود را آغاز کرد. در سامانه که از چند روز پیش فعال شده کالاهایی که سهم بیشتری در سبد مصرف خانوار دارند، آمده است هر چند هنوز قیمت خیلی از کالاها که مورد نیاز مردم است در سامانه 124 دیده نشده است.
در این سامانه قیمت تنها 7 قلم میوه و سبزیجات آمده که با توجه به گستردگی محصول در این حوزه بسیار کم است، محصولات شامل سیب زمینی، پیاز، خیار، موز، گوجه فرنگی، هندوانه و خرما است. در لیست قیمتی غلات و حبوبات که برنج را هم دربر گرفته قیمت 6 قلم کالای دیگر دیده شده اما در این سامانه تنها حبوب پرمصرف آمده و سایر حبوب در سبد قیمتی دولت جا نگرفتند.
جای خالی نان و چای
مواد پروتئینی هم نصف و نیمه در مرجع رسمی اطلاع‌رسانی قیمت آمده است. به‌عنوان مثال، انواع گوشت قرمز، مرغ و ماهی دیده نشده و در بخش لبنیات هم خیلی از اقلام جا افتادند، مانند خامه و انواع محصولاتی که در این حوزه تولید می‌شود. سامانه 124 قیمت کره، شیر، ماست و پنیر را پوشش داده است و مردم برای دیدن کف و حداکثر قیمت برخی کالاها نمی‌توانند از پتانسیل سامانه یاد شده بهره ببرند. البته در این سامانه قیمت چای خارجی بسته‌بندی که این روزها در لیست افزایشی‌ها قرار گرفته، نبود. قیمت نان هم در این سامانه درج نشده است.
از دیگر گروه کالایی که سامانه 124 قیمت آن را مشخص کرده می‌توان به لوازم مصرفی خودرو که شامل لاستیک خودرو، مکمل بنزین و روغن موتور است، اشاره کرد. لوازم مصرفی این حوزه بسیار بیشتر است و ضرورت داشت با توجه به افزایش بی‌حد و مرز قیمت قطعات خودرو، بخش بیشتری از کالاهای مصرفی دیده می‌شد.
کالاهای نصف و نیمه
لوازم بهداشتی هم نصف و نیمه جای خود را در سامانه اعلام قیمت‌های دولت پیدا کردند. در این سامانه می‌توانید قیمت کف و سقف صابون، دستمال کاغذی، مایع دستشویی، مایع ظرفشویی، پودر ماشین و پودر دست را ببینید. لوازم خانگی هم در سامانه 124 کمرنگ دیده شده است. تنها قیمت 4 قلم کالای تولید داخل شامل ماشین لباسشویی، یخچال، گاز و تلویزیون مشخص شده است. لوازم خانگی وارداتی و سایر اقلام ریز خانگی در این سامانه نیامده است. قیمت مصالح ساختمانی و لوازم التحریر هم به‌صورت بسیار محدود در مرجع رسمی اطلاع‌رسانی قیمت کالا و خدمات کشور بارگذاری شده است.
از نامه مصوبات تا قیمت برخی از کالاها
در سامانه قدیمی 124 که زمانی مرجع قیمت‌گذاری بود، وزارت صنعت، معدن و تجارت فقط به مصوبات ابلاغ شده دولت بسنده کرده بود و قیمت‌ها به‌صورت ریز و با نام برند نیامده بود. تنها قیمت یک قلم کالا برای مردم شفاف و به‌روز بود؛ روغن.
بازار سه قیمتی
حال در سامانه جدید مردم با سه قیمت مواجه شدند. یک، کف قیمت که همان پایین‌ترین قیمت بازار است؛ دو، حداکثر قیمت‌ها است که اگر محصولی بالاتر از آن باشد به منزله گرانی است و دیگری قیمت عرف است که منظور کالاهایی است که از سوی دولت مشمول قیمت‌گذاری شدند. در بخش موادغذایی قیمت عرف محدود به شیر، ماست، روغن، پنیر، کره، ماکارونی، مرغ و تخم مرغ بود. سه نرخی شدن قیمت‌ها پیامد خوبی برای بازاری که میل به افزایش قیمت دارد به هیچ عنوان خبر خوبی نیست.
قیمت‌های بالا واقعی دیده نشده است
نکته دیگری که در سامانه 124 نظر ما را جلب کرد حداکثر قیمت‌ها بود. در حالی ستون حداکثر قیمت‌ها از سوی کارشناسان وزارت صنعت، معدن و تجارت پر شده که در برخی از کالاها قیمت‌ها بسیار بالاتر است، این در حالی است که سایت روز گذشته (چهارشنبه 16 مرداد) به روز شده بود و حداکثر قیمت‌ها بدرستی درج نشده بود. به‌عنوان مثال قیمت هر کیلو مرغ در بازار 16 تا 17 هزار تومان است اما سامانه 124 بالاترین قیمت را 14 هزار و 500 دیده است.
فرآیند قیمتی که در سامانه 124 دنبال شده از تاریخ 2 مردادماه است و اکثر قیمت کالاها تا 14 مردادماه به روز شده بودند ولی این نگرانی وجود دارد که در آینده قیمت‌ها دچار ایستایی شوند و برای به روز شدن آن همتی نباشد.
سبد خانوار با عینک 124
با توجه به توضیحاتی که در مورد سامانه 124 دادیم تصمیم گرفتیم سبد خرید خانوار را بر اساس کف قیمت و حداکثر قیمتی که وزارت صنعت، معدن و تجارت استخراج کرده است محاسبه کنیم.
مقیاس ما مصرف ماهانه کالاهایی چون ماست پرچرب، شیر کم چرب، پنیر 450 گرمی، کره 100 گرمی، رب 900 گرمی، ماکارونی 700 گرمی، مرغ، گوشت قرمز، تخم مرغ، روغن، حبوب، شکرو برنج ایرانی است.
بر اساس آمار ارائه شده از سوی وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت مصرف سالانه هر ایرانی در کالاهایی مانند مرغ 29 کیلوگرم، تخم مرغ 11 کیلوگرم، گوشت قرمز 12 کیلوگرم، برنج 36 کیلوگرم، ماکارونی 8 کیلوگرم، روغن 20 کیلو، شکر 30 کیلوگرم و لبنیات 115 کیلوگرم است.
از این‌رو هر ایرانی به طور متوسط و تقریبی (خوشبینانه) ماهانه 9 کیلو و 500 گرم لبنیات، یک کیلو گوشت، 2 کیلو و 410 گرم مرغ، 920 گرم تخم مرغ، 3 کیلو برنج، 100 گرم نخود، 300 گرم انواع لوبیا، 100 گرم عدس، 2 کیلو و 500 گرم شکر، یک کیلو و 600 گرم روغن، رب 300 گرم و 66 گرم ماکارونی مصرف می‌کند.
هر ایرانی چقدر پول برای 14 قلم کالا پرداخت می‌کند
حال با توجه به قیمت‌هایی که وزارت صنعت، معدن و تجارت در سامانه 124 اعلام کرده (بر اساس کف قیمت) هر ایرانی در ماه باید برای خرید ماکارونی حداقل 445 تومان، ماست 9 هزار و 100 تومان، شیر 14 هزار و 250 تومان، پنیر 3 هزار و 770 تومان، مرغ 31 هزار تومان، تخم مرغ 6 هزار و 460 تومان، برنج ایرانی60 هزار تومان، نخود 780 تومان، انواع لوبیا 3هزار تومان، عدس 600 تومان، شکر 11هزار و 110 تومان، روغن 12 هزار و 250 تومان و رب 5 هزار و 60 تومان کنار بگذارد.
با توجه به این توضیحات سبد معیشت یک فرد خانوار با توجه به خوراکی اصلی که در سامانه 124 آمده در کف قیمتی 14 کالا در یک ماه 242 هزار و 805 تومان تمام می‌شود. این قیمت برای نرخ‌های حداکثری که در سامانه یاد شده آمده 286 هزار و 978 تومان است. اگر یک خانواده استاندارد 4 نفره را در نظر بگیریم آنها برای خرید یک ماه خود در پایین‌ترین قیمت باید 971 هزار و 220 تومان هزینه کنند. برای خانواده‌ای که بخواهد هزینه بیشتری برای خرید کالا بپردازد این قیمت یک میلیون و 147 هزار و 912 تومان تمام می‌شود. محاسبه این هزینه‌ها به غیر ازقیمت چای، میوه و نان است.