اقتصاد 24- «جهش قیمت ارز» و «افزایش هزینه‌های تولید» و «تحریم های داخلی و خارجی» دست‌اندازهایی بر سر راه توسعه صنعت فولاد است. رقابت‌پذیری در بخش معدن نقش تعیین‌کننده‌ای در کاهش قیمت تمام‌شده و افزایش ضریب نفوذ کالاهای تولیدی صنایع پایین‌دست مصرفی و نهایی در بازار داخلی و خارجی خواهد داشت.
با توجه به اینکه بخش معدن و صنایع معدنی عمدتاً تأمین‌کننده مواد اولیه و موردنیاز صنایع نهایی و مصرفی هستند ارتقاء رقابت‌پذیری این بخش نقش تعیین‌کننده‌ای در کاهش قیمت تمام‌شده این‌گونه صنایع و افزایش ضریب نفوذ کالاهای تولیدی صنایع پایین‌دست مصرفی و نهایی در بازار داخلی و خارجی خواهد داشت.
به روز نبودن فناوری اکتشاف، استخراج و فراوری معدن و صنایع معدنی، مکان‌یابی نامناسب در احداث واحدهای بزرگ صنعتی، بهره‌وری پایین سرمایه در صنایع معدنی با عمر بالا و کمبود نیروی کارآموزش دیده و با مهارت بالا، مشارکت پایین بخش خصوصی در توسعه صنایع معدنی با مقیاس بزرگ عمده‌ترین چالش‌های افزایش رقابت‌پذیری بخش معدن و صنایع معدنی از عوامل درونی این بخش اقتصادی است.
از سوی دیگر رکود موجود در بازار داخلی، مشارکت پایین سرمایه‌گذاران خارجی در بخش معدن و صنایع معدنی، سیاست‌های پولی و مالی کشور، نوسان در حجم نقدینگی در جامعه، سیاست‌های وام‌دهی و نرخ‌های بالای سود بانکی، سیاست‌های مالیاتی از جمله چالش‌های افزایش رقابت‌پذیری بخش معدن و صنایع معدنی از نظر عوامل بیرونی این بخش است.
با تلفیقی از چالش های درونی و بیرونی بخش معدن و صنایع معدنی به همراه ساختار دولتی، هزینه‌های اضافی را به خصوصی ها در قیمت تمام شده تولیدات تحمیل و در مقابل آن، تسهیلات ویژه‌ای از دولت دریافت نمی‌کند.
افول در توسعه محصولات معدنی
پس از پشت سر گذاشتن فراز و نشیب های سال گذشته اکنون تحولات اقتصادی بر صنایع معدنی تاثیرات خود را نشان داده است. استفاده دولت از روش‌های انقباضی هزینه‌های تولید افزایش یافت و در نتیجه فروش در بازار داخلی و خارجی روبه افول رفت.
در شرایط فعلی علاوه بر نگرانی شرایط کنونی، دغدغه آینده نیز وجود دارد چراکه با توجه به ضعف بازار داخلی و خارجی، اجرای طرح‌ها با رکود جدی روبه‌رو شده است.
رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران در همین رابطه به خبرنگار اقتصاد 24 می گوید: تحریم های خارجی از گذشته محدودکننده صادرات و تضعیف کننده حمل و نقل محصولات معدنی کشورمان بوده است و در این بین سرمایه گذاران تمایلی برای قرارداد با این بخش ندارند. از 8 آگوست تحریم های زیادی برای بحث کشتیرانی و صادرات فولاد آغاز شد.
مهرداد اکبریان ادامه داد: این تحریم ها در رابطه با برخی از محصولات خیلی گنگ بیان شده است از این رو می توان با تفسیرهایی، اجازه داد شرکت های خارجی خرید مواد معدنی مثل کنسانتره و گندله و سنگ آهن را انجام بدهند. این خود روزنه ای برای صادرات و حفظ بازار در زمان تحریم است.
این مسئول معدنی با بیان اینکه بازار خارج در حال کوچک شدن بود اما دولت سعی بر کوچک کردن بازار داخل کرد، ادامه داد: متاسفانه صادرات شرکت های بزرگ معدنی و کارخانجات بزرگ گندله سازی و کنسانتره دولتی و نیمه دولتی با بخشنامه های جدید دولت عمدتا ممنوع شده است چرا که بیشترین صادرات این محصولات به عهده شرکت های بزرگ است.
ارزان فروشی در صنعت فولاد
اکبریان تصریح کرد: حالا باید عرضه به داخل کشور بیشتر شود اما امروز به دلیل افزایش نرخ میزان عرضه نسبت به نرخ میزان تقاضای داخلی، خریداران به دنبال مواد ارزان‌تر هستند و رقابت بر سر ارزان فروشی محصولات در بازار آغاز می شود؛ این افتی در مسیر تکمیل زنجیره فولاد است.
به گفته رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران این در حالی است که بسیاری از تولید کنندگان هنوز معوقات بانکی خود را پرداخت نکرده اند و علاوه بر هزینه تولید به دنبال جبران کسری ها در این بخش هستند که در بین راه با دستورالعمل جدید دولت مبتنی بر محدودیت های صادرات محصولات معدنی مواجه شده اند. از سوی دیگر حالا تمام کنسانتره و گندله ها تبدیل به شمش فولاد شده و این شمش ها در داخل، مصرفی ندارند و به دلیل تحریم، صادرات هم وجود ندارد؛ پس این همه شمش را چه باید کرد؟
اکبریان ادامه داد: هیچ ایرادی به دخالت دولت در این بخش نیست، بلکه برای جلوگیری از سوءاستفاده ها، دولت باید دخالت کند، اما این دخالت باید برای حفظ منافع و منابع همه بخش ها باشد نه در جهت قربانی کردن یک طرف برای بقای طرف دوم.
به اعتقاد رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران، امروز منافع معدنی ها در طبق اخلاص قرار گرفته و این منافع را در اختیار فولادی ها قرار داده اند و از سوی دیگر منافع فولادی ها و شمش سازها نیز در اختیار مقاطع پایین تر تحویل داده شده است.
این مسئول معدنی بیان داشت: اگر تولیدکنندگان داخلی و خارجی نتوانند در بازارهای داخلی و خارجی عرضه کنند بدون تردید معدن‌داری در کشور در تنگنا قرار می‌گیرد و در این شرایط امکان پیش‌بینی آینده روشن برای معادن در کشور به صفر می‌رسد.
رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران در پایان یادآور شد: برآیند این هزینه‌ها بالا رفتن نرخ تمام شده تولید است و رقابت برای معدنکار در عرصه داخلی و خارجی محدود می‌شود. اگر در تصمیم‌گیری‌هایی که هزینه‌های اضافی برای معدنکاران ایجاد می‌شود نظر بخش‌خصوصی در نظر گرفته شود، بهتر می‌توان قوانینی برای تسهیل در فرآیند کسب‌وکار تدوین کرد.