اقتصاد۲۴- روز یکشنبه یک موشک بالستیک از خاک یمن شلیک شد و در نزدیکی ترمینال اصلی فرودگاه بینالمللی بنگوریون در حومه تلآویو فرود آمد؛ موشکی که ناظران میگویند سامانههای دفاعی اسراییل و ایالاتمتحده قادر به رهگیری آن نبودند. در همین راستا منابع عبری با انتشار گزارشهای متعددی بر ناتوانی پدافند دفاعی اسراییل تاکید کرده و نوشتند هر دو سامانه دفاعی آرو (پیکان) ۳ و تاد در رهگیری این موشک ناکام ماندند. از این رو، به گزارش این رسانهها، این حمله که توسط جنبش حوثیهای یمن صورت گرفته، موجب توقف موقت پروازها در حساسترین نقطه تلآویو شد.
طبق گزارش منابع محلی، در این حمله دستکم هشت نفر زخمی شدهاند که برخی از آنها دچار آسیبدیدگی یا شوک ناشی از موج انفجار شدهاند. در پی این حمله گسترده بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسراییل، بلافاصله با کابینه امنیتی خود جلسهای اضطراری برگزار کرد. او همچنین در پیامی ویدیویی مدعی شد: «همانطور که در گذشته اقدام کردهایم، در آینده نیز اقدام خواهیم کرد.» در عین حال، یسراییل کاتز، وزیر دفاع، در واکنشی تندتر مدعی شد: «هر که به ما آسیب بزند، هفتبرابر آسیب خواهد دید.» بنی گانتس، فرمانده پیشین ارتش و از رهبران اپوزیسیون نیز در بیانیهای، ادعایی را مطرح کرد و بار دیگر انگشت اتهام را به سمت ایران چرخاند. او مدعی شد زمان اقدام (ادعایی) مستقیم علیه ایران فرا رسیده، حتی اگر دولت امریکا در حال مذاکره با تهران برای محدودسازی برنامه هستهایاش باشد.
به ادعای او، «این حمله از سوی یمن نیست، ایران مستقیما مسوول پرتاب موشکهای بالستیک به خاک اسراییل است.» ادعایی که وزارت خارجه کشورمان به سرعت بدان واکنش نشان داد و هرگونه ادعایی در این باره را رد کرد. با این حال، همزمان با این ادعاها، بنیامین نتانیاهو در واکنش به حملات گسترده یمن مدعی شد تلآویو قطعا به این حملات پاسخ خواهد داد. او در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) ادعا کرد که اسراییل «در زمان و مکانی که خود انتخاب خواهد کرد پاسخ خواهد داد»؛ پاسخی (ادعایی) که به گفته نخستوزیری اسراییل یکباره نخواهد بود بلکه شامل چندین مرحله خواهد بود.
با این همه، یحیی سریع، سخنگوی نیروهای مسلح یمن، در بیانیهای ویدیویی مسوولیت این حمله را برعهده گرفت و به شرکتهای هواپیمایی خارجی هشدار داد که از فرودگاه بنگوریون دوری کنند. در پی این هشدار، برخی شرکتهای هواپیمایی اروپایی و امریکایی پروازهای خود به تلآویو را برای چند روز آینده لغو کردند؛ شرکتهایی که به تازگی و پس از آتشبس موقت در غزه، پروازهای خود را از سر گرفته بودند. در عین حال، به باور گروهی از ناظران، این حمله تنها ساعاتی پس از آن صورت گرفت که ارتش اسراییل اعلام کرده بود هزاران نیروی ذخیره را برای تقویت عملیات نظامی در غزه فراخوانده است.
بیشتر بخوانید:حمله هوایی اسراییل به یمن
با این حال، نتانیاهو جزییاتی از طرح نظامی آینده این بازیگر را ارایه نکرد، اما بار دیگر ادعای «پیروزی کامل» بر حماس را تکرار کرد. تلآویو مدعی است هدف از عملیات در غزه، از بین بردن حماس و آزادسازی گروگانهاست. در پی این ادعا و در واکنش به تشدید تجاوزات اسراییل و تصمیم به گسترش عملیات زمینی علیه غزه، سخنگوی نیروهای مسلح از تلاش برای اعمال محاصره هوایی همهجانبه علیه تلآویو خبر داد. سرتیپ سریع طی بیانیهای اضافه کرد: این محاصره هوایی از طریق تکرار حملات علیه فرودگاههای اسراییل و در راس آن، فرودگاه اللد یا آنچه در اسراییل بنگوریون نامیده میشود، انجام خواهد شد.
بزرگترین شکست دفاعی اسراییل رقم خورد
همزمان با افزایش تنشها در سرزمینهای اشغالی، نشریه نیویورک تایمز در گزارشی نوشت: حوثیها بیش از یک سال است که در همبستگی با حماس در غزه، موشکهایی به سمت اسراییل شلیک میکنند. به نوشته این نشریه از زمان پایان آتشبس در غزه در اواسط مارس، این حملات شدت یافته است. موشکی که روز یکشنبه فرودگاه بنگوریون را هدف قرار داد، چهارمین حمله حوثیها به اسراییل طی ۴۸ ساعت گذشته بود؛ با این حال، سه حمله پیشین توسط سامانههای دفاعی اسراییل رهگیری شده بودند. اسراییل از اکتبر گذشته در کنار سامانه پیکان، از سامانه دفاعی پیشرفته تاد نیز بهره میبرد، اما موشک روز یکشنبه از تمامی این لایههای دفاعی عبور کرد؛ مسالهای که به گفته تحلیلگران، یکی از جدیترین شکستهای دفاعی اسراییل در ماههای اخیر محسوب میشود.
این درحالی است که طی ماههای اخیر، اسراییل به طور مستقیم پاسخی به حملات حوثیها در یمن نداده و این وظیفه را به ایالاتمتحده سپرده است. از پاییز ۲۰۲۳، حوثیها بارها به کشتیهای تجاری و نظامی در دریای سرخ و خلیج عدن حمله کردهاند؛ حملاتی که در حمایت از مردم فلسطین انجام شده است. با این حال، حمله اخیر به فرودگاه بنگوریون انتقادها از کابینه نتانیاهو را افزایش داده است. مخالفان، نخستوزیر را به ناتوانی در مقابله با تهدیدهایی متهم میکنند که بارها آژیرهای خطر را در سراسر اسراییل به صدا درآورده و میلیونها شهروند را نیمه شب به پناهگاهها کشانده است.
همزمان، جناح اپوزیسیون تندرو در کابینه اسراییل نیز خواستار گسترش عملیات در غزه شدهاند؛ آنهم در شرایطی که تلآویو از دو ماه پیش محاصرهای کامل بر غزه اعمال کرده و مانع ورود غذا، دارو، سوخت و دیگر اقلام حیاتی به این منطقه شده است. اکنون، گروهی از ناظران بر این باورند ارتش اسراییل آماده میشود تا اجازه ورود کمکهای انسانی را البته تحت شرایطی سخت صادر کند. ازسوی دیگر، اسراییل مدعی است حماس کمکهای انساندوستانه را برای اهداف نظامی مصادره میکند؛ ادعایی که حماس آن را رد کرده است. با این همه به ادعای ناظران با لحاظ کردن شدت حملات موشکی حوثیها -که اخیرا نیز قلب تلآویو را هدف قرار دادهاند- میتوان به بُعد منطقهای درگیری در غزه پی برد.
راهبرد تازه حوثیها
در همین راستا، نشریه گاردین نیز گزارش داده است که حملات اخیر حوثیها به مواضع تلآویو درحالی شدت گرفته که فرودگاه بنگوریون از آغاز جنگ غزه تاکنون چندینبار هدف قرار گرفته است. در نتیجه، بسیاری از شرکتهای هواپیمایی بینالمللی پروازهای خود به اسراییل را لغو کردهاند. پیشتر نیز در نوامبر گذشته، یک موشک شلیک شده ازسوی حزبالله لبنان در پارکینگ همین فرودگاه فرود آمد.
در این میان، یهوشوع کالیسکی، کارشناس تسلیحاتی موسسه مطالعات امنیت ملی اسراییل، معتقد است که حوثیها برای افزایش برد موشکهایشان کلاهکها را سبکتر میکنند؛ مسالهای که موجب محدود شدن شعاع انفجار، اما موفقیت در اصابت به اهداف دوردست شده است. از این رو، تاکنون هم اسراییل و هم ایالاتمتحده در بازداشتن حوثیها از ادامه حملات موشکی و پهپادی ناکام ماندهاند. با این حال، عملیات نظامی چند هفتهای امریکا نیز نتوانسته جلوی این حملات را بگیرد و تنها باعث اختلال گسترده در حملونقل دریایی در منطقه شده است. اسراییل نیز مدعی است چندین حمله هوایی به مواضع حوثیها انجام داده که جزو دوربردترین عملیاتهای این کشور به شمار میرود.
یمن در آستانه تنش؟
همزمان با افزایش حملات هوایی امریکا علیه اهداف حوثیها، برخی تحلیلگران بر این باورند جناحهای مخالف انصارالله در یمن در تلاشاند با فرصتسازی از شرایط موجود، حمایت ایالاتمتحده را برای بازپسگیری مناطق کلیدی نظیر بندر الحدیده جلب کنند. به گزارش الجزیره در شرایطی که جنگ یمن طی سه سال گذشته در بنبست نظامی قرار گرفته، اظهارات اخیر برخی مقامات نزدیک به دولت رسمی یمن از احتمال آغاز عملیات زمینی علیه حوثیها حکایت دارد؛ عملیاتی که در صورت تحقق، میتواند نظم شکننده فعلی را با بحرانی جدید روبهرو کند.
این گمانهزنیها یادآور وقایع سال ۲۰۱۸ است، زمانیکه تلاشهایی برای تصرف الحدیده بالا گرفت، اما با هشدار نهادهای بینالمللی مبنی بر وقوع فاجعه انسانی، در همان مراحل اولیه متوقف شد. با این حال، در سایه حملات اخیر حوثیها به کشتیهای مرتبط با اسراییل در دریای سرخ و پاسخ نظامی امریکا، بار دیگر زمزمههایی از عملیات جدید شنیده میشود. در همین رابطه، هانا پورتر، تحلیلگر مستقل مسائل یمن، در گفتوگو با الجزیره، تصریح میکند که اظهارات مقامات دولت یمن بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد و هدف اصلی آن جلب حمایت امریکا و عربستان برای تصرف الحدیده است، نه آغاز عملیاتی واقعی.
از این رو، وبگاه الجزیره در گزارشی تاکید میکند که نقشه سیاسی یمن طی سالهای اخیر بارها دچار تغییر شده است. استعفای منصور هادی در سال ۲۰۲۲ و واگذاری قدرت به شورای رهبری متشکل از چهرههای متضاد، عملا دولت رسمی را وارد دورانی از ضعف و چنددستگی کرده است. درحالی که دولت مرکزی مدعی حاکمیت سراسری است، برخی اعضای همین شورا -ازجمله عیدروس الزبیدی، رهبر شورای انتقالی جنوب و طارق صالح، فرمانده نظامی و برادرزاده رییسجمهور پیشین- پیشتر با حوثیها یا حتی با دولت درگیر بودهاند. همین اختلافات ساختاری، دولت مرکزی را در تصمیمگیریهای کلان، ازجمله ورود به جنگ تمامعیار، با چالش مواجه کرده است. استعفای اخیر نخستوزیر احمد عوض بن مبارک نیز نشانهای از این آشفتگی داخلی است.
بیشتر بخوانید:عکس/ اسراییل: ۷۵ درصد تونلهای حماس هنوز فعال است
اکنون و در پی شدت گرفتن حملات امریکا به مواضع حوثیها، جناحهای ضدحوثی در تلاشاند خود را متحدانی قابل اتکا برای واشنگتن جلوه دهند. نیک برومفیلد، کارشناس مسائل یمن، میگوید: «دولت یمن و شورای انتقالی جنوب، هر دو در تلاشاند خود را گزینهای مناسب برای همکاری میدانی با امریکا نشان دهند.» در همین راستا گزارشهایی از طرحهایی ادعایی برای عملیات زمینی ضد حوثی منتشر شده است؛ با این حال، تحلیلگران نظامی هشدار میدهند چنین عملیاتی میتواند به نبردی فرسایشی و پرهزینه بدل شود. نیروهای انصارالله که کنترل بخش عمدهای از قبایل شمالی را دراختیار دارند، احتمالا با تمام توان از الحدیده دفاع خواهند کرد.
در همین راستا، ریمان الحمدانی، پژوهشگر مسائل یمن، تصریح میکند که برخلاف لفاظیهای سیاسی، هیچ نشانهای از بسیج واقعی نیروها دیده نمیشود: «شورای ریاستجمهوری درباره آزادسازی صنعا حرف میزند، اما در عمل، تحرک جدی دیده نمیشود؛ بهویژه که عربستان و امارات نیز دیگر تمایلی به ورود مستقیم به جنگ ندارند.
از این منظر، به باور ناظران، آنچه امروز بر یمن حاکم است نوعی «تعادل ناپایدار» است. باوجود خواست دولت رسمی برای بازپسگیری مناطق اشغالی، نه اراده سیاسی لازم وجود دارد و نه حمایت خارجی قطعی. در مقابل، حوثیها با حفظ کنترل صنعا و بنادر کلیدی، جایگاه خود را به عنوان بازیگری ماندگار در معادله یمن تثبیت کردهاند. از سوی دیگر، بندر الحدیده برای آنها حیاتی است و از دست دادن آن میتواند ضربهای سنگین به منابع تامینشان وارد کند. با این حال، هیچ نشانهای وجود ندارد که نیروهای ضد حوثی بتوانند چنین نبردی را به سود خود به پایان برسانند.