اقتصاد24 - در سال 1979 در اجلاس آلماتای قزاقستان از اتحاد جماهیر شوروی سابق ، سلامتی به عنوان حق اولیه بشر به رسمیت شناخته شد و کشورهای عضو سازمان ملل متحد ، متعهد به تامین سلامتی برای همه افراد بشر شدند و در حقیقت پس از این اجلاس، سوئد با اضافه کردن واژه ایمنی به عنوان حق اساسی بشر به منشور سلامتی، اولین کشوری بود که به شبکه جامعه ایمن پیوست و بعد از ساخت الگوی جامعه ایمن و اجرایی کردن آن در شهرداری شهر فالکو پینک سوئد، گام اول را در انتشار یک شبکه جهانی برای تبادل دانش بین جوامع امن برداشت.
در سال 1986 همکاری با سازمان بهداشت جهانی آغاز شد و پس از اجلاسی در سوئد در سال 1989 به رسمیت شناخته شد و از سال 1991 کنفرانس های سالانه این انجمن برگزار شد و تا امروز بسیاری از مراکز دانشگاهی در سراسر جهان درگیر این موضوع هستند.
این شهر به عنوان نمونه موفق جامعه ایمن برای جهانیان معرفی شد و در سال 1991 اولین کنفرانس جهانی جوامع ایمن در شهر استکهلم سوئد برگزار و لوح ایمنی و جامعه ایمن به اولین شهر ایمن دنیا (فالکوپینگ) اهدا شد.
ايمني و حفظ سلامت مهمترين هدف تشكيل جامعه ايمن است که زيرمجموعه سازمان بهداشت جهاني و با هدف جلوگيری از حوادث خُرد شهري نظير كم كردن ميزان تصادف ها، آلودگي هوا و موارد مشابه فعاليت مي كند.
ايمني مدرسه، ترافيك، محيط كار، سالمندان، مساجد، ايمني كودكان، بيمارستان ها، اماكن عمومي و منازل از جمله برنامه های جامعه ايمن هستند.
جامعه ایمن چیست؟
جامعه ایمن جامعه ای است که به عنوان برنامه ای مستمر و دراز مدت برای پیگیری از آسیب، برای هر سن و جنس و محیط ها و موقعیت های گوناگون در نظر گرفته شده است که بر گروه ها و محیط های آسیب پذیر و پرخطر تاکید دارد.
این جامعه متشکل از مجموعه ای از سازمان های دولتی، غیر دولتی ، بین المللی ، مردمی و خصوصی است که در کنار هم به طور مشارکتی فعالیت می کنند. این برنامه به طور مداوم فراوانی و علل آسیب ها را مستندسازی کرده و با شاخص های از پیش تعیین شده ارزشیابی می شود و در این راستا همکاری های محلی، ملی و بین المللی را نیز ترغیب می کند.
شاخص‌‌های برنامه جامعه ایمن
شاخص‌‌های برنامه جامعه ایمن عبارتند از: ایجاد تشکیلاتی بر اساس مشارکت و همکاری بین‌بخشی که هر کدام از بخش‌ها مسوولیت جامعه ایمن را در حوزه اختیارات خود قبول کنند. وجود برنامه‌‌های مستمر درازمدت که هر دو جنس و تمام سنین و محیط‌‌های مختلف را تحت پوشش قرار دهد. وجود برنامه‌‌هایی که هدفشان ارتقای ایمنی گروه‌‌های در معرض خطر باشد و برنامه‌‌هایی که تعداد موارد حوادث را ثبت و مستندسازی کند.
همچنین وجود یک نظام ارزشیابی برای بررسی و ارزیابی برنامه‌ها، مراحل آنها و تاثیر تغییراتی که انجام شده و شرکت مداوم و به موقع در شبکه بین‌المللی جامعه ایمن از جمله شاخص های این برنامه محسوب می شود.
مرکز بین المللی حمایت از جوامع ایمن در ایران
مرکز بین المللی حمایت از جوامع ایمن (Safe Community Support Center) دانشگاه علوم پزشکی تبریز در سال 1394، پس از تلاش های فراوان مسئولان امر از طرف دفتر همکاری سازمان بهداشت جهانی در کارولینسکای سوئد مورد تایید قرار گرفت. این مرکز به عنوان عضو رسمی ایران در این دفتر شناخته می شود.
اهداف مرکز بین المللی حمایت از جوامع ایمن
مرکز بین المللی حمایت از جوامع ایمن اهداف زیر را دنبال می کند:
همکاری در تدوین برنامه های بین بخشی بر اساس شواهد علمی
باتوجه به اینکه برنامه جامعه ایمن یک برنامه بین بخشی است و برای دستیابی به اهداف آن باید سازمان های مختلف در جامعه مشارکت داشته باشند، این مرکز آمادگی خود را برای هدایت علمی همکاری های بین بخشی و تدوین برنامه در راستای تقویت همکاری ها اعلام می کند.
ارائه چارچوبی برای ارتقای همکاری های بین بخشی
تجارب ملی و بین المللی در جامعه ایمن نشان می دهد به کارگیری برخی ابزارها و تئوری ها می تواند در ارتقای فعالیت های بین بخشی در جامعه ایمن مفید واقع شود و هم افزایی بین سازمانها را افزایش دهد. لذا استخراج این تجارب و به کارگیری آنها در اجرای برنامه جامعه ایمن در سایر جوامع می تواند مفید باشد. این مرکز با در اختیار داشتن نیروهای متخصص در این حوزه می تواند چارچوب های موثری را برای ارتقای همکاری بین بخشی ارائه دهد.
حمایت از جوامع ایمن در اجرای فعالیت های جامعه ایمن
حمایت علمی، اعزام کارشناسان و حمایت از فعالیت های جوامع ایمن در سطح ملی و بین المللی از جمله مواردی است که مرکز بین المللی حمایت از جوامع ایمن برای جوامع مجری فراهم کرده است.
حمایت از جوامع ایمن در تدوین برنامه استراتژیک
بی شک داشتن یک برنامه استراتژیک و بلند مدت برای یک جامعه ایمن یکی از ضروریات و عوامل موفقیت آن است. تدوین علمی برنامه استراتژیک، شناسایی استراتژی ها و اهداف می تواند در موثر بودن برنامه نقش بسزایی داشته باشد. این مرکز با دراختیار داشتن کارشناسان زبده آمادگی دارد در راستای تدوین برنامه استراتژیک جوامع ایمن همکاری کند.
حمایت ازجوامع ایمن درتبیین اولویت ها
شناسایی و تبیین اولویت ها در یک جامعه ایمن امری است که مسیر پیش روی جوامع را در توسعه و اجرای برنامه های شهری مشخص می کند. تعیین نادرست اولویت ها می تواند تمام فعالیت های جوامع ایمن را به بیراهه ببرد. استفاده از معیارها و روش علمی در شناسایی و تبیین اولویت ها ضرورتی است که باید توسط جوامع مجری جامعه ایمن مدنظر باشد.
ارایه خدمات تخصصی و علمی در خصوص داده ها و سیستم ثبت داده
ایجاد سیستم ثبت داده ها (registration) در جوامع ایمن یکی از شاخص های اصلی می باشد. نداشتن سیستم ثبت داده منجر به عدم شناخت کافی از روندهای موجود در جامعه خواهد شد و در نتیجه اولویت ها و برنامه ها به اشتباه تعیین خواهند گردید. با توجه به اینکه طراحی و راه اندازی این چنین سیستم هایی یک امر تخصصی می باشد، این مرکز امادگی خود را برای هدایت علمی جوامع در این حوزه اعلام میکند.
تعهد برای پشتیبانی بلند مدت جوامع ایمن
این مرکز بنا به ماموریت ذاتی خود به صورت بلند مدت حمایت علمی و تخصصی از جوامع ایمن اعم از برگزاری دوره های آموزشی، بازبینی برنامه ها، استمرار برنامه ها و سایر موارد را برعهده دارد.
پشتیبانی سازمان ها در استفاده از شاخص ها برای ارزیابی جوامع ایمن
تعیین شاخص ارزیابی عملکرد امری است که می تواند میزان پیشرفت جوامع را در دستیابی به اهداف خود نشان دهد. تعیین علمی و دقیق این شاخص ها برای سازمانهای مختلف مسیر حرکت هر سازمان در دستیابی به اهداف جامعه ایمن را مشخص خواهد کرد.
انتشار تجارب ملی و بین المللی و نتایج پژوهش ها
دسترسی به تجارب ملی و بین المللی در اجرای جوامع ایمن برای الگوبرداری امری مفید برای جوامعی است که در ابتدای راه قرار دارند. همچنین انتشار نتایج مطالعات پژوهشی مختلف در جوامع ایمن می تواند برای محققین این حوزه بسیار مفید واقع شود. این امر مهم نیز با حمایت های مرکز بین المللی حمایت از جوامع ایمن میسر می شود.
پروژه جامعه ایمن در مشهد
گلبرند شونبري، مديركل شبكه جهاني جامعه ايمن در دیداری که سال گذشته در شهر مشهد و با شهردار مشهد داشت؛ حضور در جامعه ايمن را فضاي مناسبي براي مشاركت فعال بخش هاي خصوصي و تكنيكال در حوزه توسعه و گسترش ايمني شهرها دانست و گفت: تعداد جوامع تحت پوشش این شبکه جهانی حدود 400 شهر است و در مجموع افزون بر 100 ميليون نفر در اين جوامع زندگي مي كنند. وی افزود: براي عضويت در جامعه ايمن شاخص هايي مانند سالمندان، معلولان، فعاليت هاي بين بخشي و مشاركت آنها، ارزيابي عملكرد، ثبت حوادث سوانح و صدمات سنجيده مي‌شوند. رياست شبكه آسيايي جامعه ايمن از سال 1395 به مدت چهار سال به مشهد واگذار شده است.
پروژه جامعه ایمن در شهرداری مشهد از سال ۹۱ و با شعار داشتن زیربنایی مبتنی بر مشارکت و همکاری بین بخش‌هایی که متولی ایمنی در جامعه ایمن هستند، آغاز شد.
جلفا در مسیر جهانی شدن
جلفا به عنوان اولین شهر در بین مناطق آزاد ایران در نظر دارد با موافقت شبکه جهانی شهرهای ایمن به این شبکه متصل شود و شهر جلفا نیز بعد از تشکیل جلسات متعدد با ارزیابان بین المللی و اطمینان آنان از اراده ارس برای اجرای همزمان دو پروژه بزرگ جامعه ایمن و شهر سالم برای عضویت در این شبکه جهانی انتخاب شد.
فرآیند الحاق جلفا به شبکه جهانی جوامع ایمن، از سال ۹۵ آغاز شده است و در اواخر سال گذشته این شهر موفق به گذراندن آخرین ارزیابی های بین المللی شد و اکنون با تائید گزارش های ارزشیابی، توسط مقر شبکه جهانی جوامع ایمن در سوئد، جلفا به شبکه جهانی ایمن پیوست.
با تایید شبکه جهانی جامعه ایمن برای عضویت جلفا در این شبکه جهانی، پروژه استانداردسازی و اصلاح عمرانی مناطق پرتردد شهری و تفریحی در ارس آغاز شده است.
معاون فرهنگی اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد ارس گفت: با عضویت ارس در شبکه جهانی جوامع ایمن، شهرت این منطقه و معرفی جاذبه های مختلف گردشگری، فرهنگی، اقتصادی در وسعت جهانی خواهد بود و علاوه بر مزایای مادی این پروژه با تحول صنعت گردشگری ارس، ارتقاء کیفیت زندگی و بسترسازی برای بهره مندی شهروندان با هر شرایط سنی و جسمی فراهم می شود.
یوسف داداش زاده افزود: با تایید شبکه جهانی جامعه ایمن برای عضویت جلفا در این شبکه جهانی، پروژه استانداردسازی و اصلاح عمرانی مناطق پرتردد شهری و تفریحی در ارس آغاز شده است.
وی با تاکید بر اینکه می توانیم با رعایت استانداردهای جهانی، صنعت گردشگری را به اولین منبع درآمد کشور تبدیل کنیم، افزود: همکاری بی عیب و نقص تمامی سازمان ها و نهادهای دولتی و غیر دولتی برای اجرایی شدن عضویت جلفا در شبکه جهانی جوامع ایمن می تواند به الگویی فراگیر در کشور برای بهره مندی از مزایای پرقدرت صنعت گردشگری برای رونق اقتصادی تبدیل شود.
لازم به ذکر است بیست و چهارمین دورۀ کنفرانس بین المللی جوامع ایمن و جشن الحاق جلفا به این شبکه جهانی چهارم شهریور ماه سال جاری در سالن شهید شایانمهر دانشکدۀ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز برگزار خواهد شد و وزیر بهداشت به عنوان رئیس ستاد اجرایی این کنفرانس به همراه مشاور سازمان بهداشت جهانی(WHO) در آن سخنرانی خواهند کرد.
منابع: سایت رسمی مرکز بین المللی حمایت از جوامع ایمن/ وبسایت رسمی اندیشه ایمن