افزایش واردات ایران از عراق به دلیل عدم توازن بین تجارت دو کشور، امری حیاتی است. با توجه به قرابت‌های بین دو کشور، افزایش واردات برنامه ریزی شده از عراق می‌تواند در دوران تحریم‌ها راهی برای رفع نیازهای داخل باشد و آثار تحریم‌ها بر اقتصاد کشور را کاهش دهد.
یک کشور از طریق صادرات می‌تواند به منافع زیادی از قبیل رونق تولید داخل و ایجاد اشتغال، ارز‌‌آوری و قدرت اقتصادی دست‌یابد. این امر برای کشورهایی مانند ایران و عراق که دارای شباهت‌ها و توانمندی‌های زیادی هستند در گرو حفظ تراز تجاری متوازن و متعادل با یکدیگر است، به طوری که بتوان ضمن حفظ سهم بازار صادراتی به افزایش آن اقدام کرد. هر یک از طرف های تجاری به دنبال کسب منفعت از صادرات کالاهای خود هستند. بنابراین همه طرف‌ها به دنبال به دست‌آوردن سهم بازار بیشتر و افزایش صادرات‌اند. این امر ایجاب می‌کند که تعاملات تجاری بین دو کشور به طور منصفانه برقرار شود، تا کشورها انگیزه کافی برای مراوادات تجاری با یکدیگر داشته باشند.
تجارت رابطه ای دو طرفه است که برای پایدار ماندن سهم بازار صادراتی، هر کشور باید سهمی برای کالاهای طرف تجاری خود در بازار داخلی‌اش در نظر بگیرد. در غیر این صورت تراز تجاری مثبت یا همان بیشتر بودن صادرات نسبت به واردات، برای مدت طولانی دوام نخواهد آورد و کشوری که دارای تراز تجاری منفی زیادی است، به دنبال شریک تجاری دیگری خواهد رفت.
رابطه تجاری شکننده بین جمهوری اسلامی ایران و عراق
وجود یک هزار و 458 کیلومتر مرز جغرافیایی مشترک و دارابودن اشتراکات فراوان سیاسی، اجتماعی و مذهبی کشور عراق با ایران و نیاز بازار مصرفی عراق به کالاهای وارداتی، سبب شده که این کشور، اولین مقصد صادراتی باشد. تراز تجارت خارجی ایران با عراق در 12 ماهه سال 97، هشت هزار و 902 میلیارد دلار بوده، به طوری که صادرات ایران به عراق هشت هزار و 960 میلیارد از این مقدار را تشکیل داده‌است. این در حالی است که عراق در بین کشورهای همسایه 6 پله بعد از امارات (به عنوان اولین مبدا وارداتی ایران در بین کشورهای همسایه) در رتبه هفتم صادرکنندگان به جمهوری اسلامی ایران قرار دارد. ایران برای حفظ جایگاه خود به عنوان اولین صادرکننده به عراق، باید در قبال واردات از این کشور نیز عملکرد مشابهی اتخاذ‌کند تا بتوان در بلند مدت آینده روشنی برای بازار صادراتی متصور شد.
عراق، دروازه ای که بسته نمی شود
همانطور که در بالا اشاره شد، امارات به عنوان اولین کشور صادر کننده به ایران در بین همسایگان آن محسوب می‌شود. طی سال‌های اخیر با توجه به شکاف سیاسی به وجود آمده بین دولت‌های دو کشور، اراده دولتمردان امارات برای کمک به ایران در دوران تحریم از بین رفته است و لذا شرایط ایجاب می‌کند که این کشور به دنبال شریک راهبردی دیگری برای خود باشد.
با توجه به قرابت های ذکر شده میان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عراق در حوزه‌هایی از قبیل سیاسی، دینی و... همچنین لزوم افزایش واردات ایران از عراق در جهت تثبیت و بهبود روابط تجاری دو طرف، عراق می‌تواند در بلند مدت از طریق تولیدات خود یا صادرات مجدد نیازهای وارداتی کشور را تامین کند، و شریکی مطمئن در دوران تحریم‌ها باشد.
واردات کالاهای سرمایه ای از طریق عراق
ایران به دلیل برخورداری از سهم بازار صادراتی عراق، درآمد ارزی نسبتا بالایی از طریق فروش کالاهای خود به دست می‌آورد. حال با وجود تحریم‌ها اگر ایران قادر به دریافت ارز ناشی از فروش کالاهای خود نباشد، این کشور می‌تواند به جای دریافت دلار از عراق، واردات کالا داشته باشد، که این امر سبب افزایش واردات می‌شود و در نتیجه تراز تجاری بین دو کشور به سمت تعادل حرکت خواهد‌کرد.
با آسان شدن ورود کالاهای سرمایه ای از طریق دروازه عراق، ابزارهای مورد نیاز تولید داخل که در شرایط تحریم قابل تهیه نیست، وارد می‌شود. بدیهی است که باید در نظر داشت که کالاهای وارداتی نباید کالاهایی باشند که رقیبی بلا‌منازع برای تولیدات داخلی شوند.
در سال‌های اخیر اقتصاد کشور با تحریم‌های ظالمانه ای همراه بوده‌است. به طوری که برای برون رفت از مشکلات ناشی از تحریم‌ها و عدم اثر گذاری آن‌ها بر رشد و پیشرفت اقتصاد، نیازمند حفظ درآمدهای ارزی و افزایش آن‌هاست. علاوه بر آن جمهوری اسلامی باید فضای باثباتی برای تامین کالاهای وارداتی مورد نیاز خود ایجاد کند، تا بازار داخلی به موقع مدیریت شود و از بروز مشکلاتی نظیر گرانی و تورم جلوگیری به عمل آید. بنابراین ایران می‌تواند از طریق مدیریت صحیح واردات از عراق، علاوه بر تنظیم بازار داخلی خود، کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای مورد نیاز بنگاه‌های تولیدی را تامین کند و مانع ایستادن چرخ تولید شود.