اقتصاد24 - متن گزارش به این شرح است:
شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی
۳۰ اوت ۲۰۱۹
راستی آزمائی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت
گزارش مدیرکل موقت آژانس بین المللی انرژی اتمی
A مقدمه
۱) این گزارش مدیرکل موقت به شورای حکام و به موازات آن به شورای امنیت سازمان ملل (شورای امنیت) در خصوص اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران (ایران) ذیل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و در خصوص موضوعات مرتبط با راستی آزمائی و نظارت در ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت می‌باشد. این (گزارش) همچنین اطلاعاتی درخصوص موضوعات مالی، و مشورت‌ها و تبادل اطلاعات آژانس با کمیسیون مشترک ایجاد شده توسط برجام، ارائه می‌دهد.
B سابقه
۲) در تاریخ ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵، چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، انگلیس، ایالات متحده آمریکا، به همراه نماینده عالی اتحادیه اروپا برای امور خارجی و سیاست امنیتی (E۳/EU+۳) و ایران در مورد برجام توافق کردند. در تاریخ ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۵ شورای امنیت قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) را به تصویب رساند که در آن از جمله از مدیرکل درخواست نمود که "راستی آزمائی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران برای کل دوره تعهدات یادشده درچارچوب برجام را برعهده گیرد. (GOV/۲۰۱۵/۵۳ and Corr.۱, para.۸)
در اوت ۲۰۱۵، شورای حکام به مدیرکل اجازه داد تا راستی آزمایی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران همانگونه که در برجام پیش بینی شده را انجام داده و بر همین اساس برای کل دوره تعهدات یادشده در پرتو قطعنامه شماره ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل، منوط به در اختیار داشتن منابع مالی و منطبق با رویه‌های پادمانی استاندارد آژانس، گزارش ارائه نماید. شورای حکام همچنین اجازه داد که آژانس با کمیسیون مشترک همچنانکه در سند GOV/۲۰۱۵/۵۳ و اصلاحیه یک آن آمده، مشورت و تبادل اطلاعات نماید.
۳) در دسامبر ۲۰۱۶ و ژانویه ۲۰۱۷ مدیرکل نه (۹) سند، که از سوی همه اعضای کمیسیون مشترک تهیه و به تایید رسیده و متضمن روشنگری‌هایی برای اجرای اقدامات مرتبط هسته‌ای ایران مندرج در برجام برای دوره زمانی آن بود را با کشورهای عضو در میان گذاشت.
۴) در ۸ می ۲۰۱۹ در راستای اعمال ... «ایران بیانیه‌ای منتشر کرد که از جمله حاوی این مطلب بود که حقوق خود، همانطور که در بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام مصرح است، شورای عالی امنیت ملی ایران دستوری». مبتنی بر توقف برخی اقدامات ایران ذیل برجام از امروز صادر کرد.
۵) هزینه سالانه تخمینی آژانس برای اجرای پروتکل الحاقی ایران و برای راستی آزمایی و نظارت تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران به شرح مندرج در برجام مبلغ ۲ / ۹ میلیون یورو در سال می‌باشد. برای سال ۲۰۱۹ منابع مالی فرابودجه‌ای برای مبلغ ۴ میلیون یورو از ۲ / ۹ میلیون یورو لازم است تا تاریخ ۲۳ اوت ۲۰۱۹، مبلغ ۵ / ۵ میلیون یورو منابع مالی فرابودجه‌ای برای تامین هزینه فعالیت‌های مرتبط با برجام برای سال ۲۰۱۹ و بعد آن در دسترس است.
C فعالیت‌های راستی آزمایی و نظارت بر برجام (JCPOA)
۶) از تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ (روز اجرای برجام) آژانس اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران ذیل برجام را منطبق با رویه‌های پادمانی استاندارد آژانس و به شیوه‌ای بی طرفانه و عینی راستی آزمایی و نظارت نموده است. آژانس از زمان انتشار گزارش فصلی مه ۲۰۱۹ مدیرکل که در به روز رسانی‌های مربوط که در دو گزارش در جولای ۲۰۱۹ آمده است ۱۱، به شرح ذیل گزارش می‌دهد.
C – ۱ فعالیت‌های مربوط به آب سنگین و بازفرآوری
۷) ایران ساخت رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک (رآکتور IR-۴۰) را طبق طراحی اولیه آن پیگیری نکرده است. ۱۲، ۱۳ ایران قرص‌های اورانیوم طبیعی، میله‌های سوخت یا مجموعه‌های سوخت طراحی شده به صورت ویژه برای راکتور IR-۴۰ طبق طراحی اولیه را تولید یا آزمایش نکرده و همه قرص‌های سوخت اورانیوم طبیعی و مجموعه‌های سوخت موجود در انبار تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده است (بندهای ۳ و ۱۰)
۸) ایران به اطلاع رسانی به آژانس در خصوص موجودی آب سنگین در ایران و تولید آب سنگین در کارخانه تولید آب سنگین) HWPP) ادامه و به آژانس اجازه داده است که بر میزان ذخایر آب سنگین ایران و مقدار آب سنگین تولید شده در HWPP نظارت کند. (بند ۱۵) در تاریخ ۱۹ اوت ۲۰۱۹، آژانس راستی آزمایی نمود که مقدار تولید شده و در حال استفاده از آب سنگین در این کارخانه ۵ / ۱۲۵ متریک تن ۱۶ می‌باشد. در طول دوره گزارش دهی ایران بیش از ۱۳۰ متریک تن آب سنگین نداشته است. (بند ۱۴)
۹) ایران فعالیت‌های مربوط به بازفرآوری را در رآکتور تحقیقاتی تهران (TRR) و تأسیسات تولید ایزوتوپ مولیبدن، ید و زنون (MIX) و یا در هر تأسیسات اعلام شده دیگر به آژانس، انجام نداده است (بندهای ۱۸ و ۲۱)
C – ۲ فعالیت‌های مربوط به غنی سازی و سوخت
۱۰) در کارخانه غنی سازی سوخت (FEP) در نطنز بیش از ۵۰۶۰ سانتریفیوژ IR-۱ به صورت نصب شده در ۳۰ آبشار به شکل پیکره بندی شده در واحدهای عملیاتی در زمان توافق پیرامون برجام به صورت نصب شده وجود نداشته است (بند ۲۷). ایران ۱۸ سانتریفیوژ IR-۱ را از میان سانتریفیوژهای در حال نگهداری در انبار ۱۸ به منظور جایگزینی با سانتریفیوژهای آسیب دیده یا خراب نصب شده در FEP خارج کرده است. (بند ۲۹.۱)
۱۱) ایران به غنی سازی UF۶ در FEP ادامه داده است. ۱۹ همچنان که قبلا گزارش شده است در ۸ جولای ۲۰۱۹ آژانس راستی آزمایی کرد که ایران شروع به غنی سازی UF۶ با غنای بالاتر از ۶۷ / ۳ درصد از اورانیوم ۲۳۵ کرده است (بند ۲۸). از آن زمان تا کنون ایران اقدام به غنی سازی اورانیوم تا ۵ / ۴ درصد از اورانیوم ۲۳۵ کرده است. (بند ۲۸)
۱۲) همچنان که قبلا گزارش شده است در اول جولای ۲۰۱۹، آژانس راستی آزمایی کرد که که کل موجودی ذخیره شده اورانیوم غنی سازی شده ایران از میزان ۳۰۰ کیلوگرم UF۶ غنی شده تا میزان ۶۷ /۳ درصد اورانیوم ۲۳۵ (یا معادل آن در اشکال مختلف شیمیایی) فراتر رفته است (بند ۵۶). میزان ۳۰۰ کیلوگرم UF۶ معادل با ۸ / ۲۰۲ کیلوگرم اورانیوم است.
۱۳) تا تاریخ ۱۹ اوت ۲۰۱۹، آژانس راستی آزمایی نمود که میزان ذخیره اورانیوم غنی شده تا ۳.۶۷ درصد اورانیوم ۲۳۵ ایران ۶ / ۲۴۱ کیلوگرم بوده است، بر اساس برجام و مصوبات کمیسیون مشترک این ذخیره شامل ۵ / ۲۱۶ کیلوگرم اورانیوم غنی شده تا ۶۷ /۳% از اورانیوم ۲۳۵ و ۱ / ۲۵ کیلوگرم اورانیوم غنی شده تا ۵ / ۴% از اورانیوم ۲۳۵ بوده است.
۱۴) در کارخانه غنی سازی سوخت فردو (FFEP) بیش از ۱۰۴۴ سانتریفیوژ IR-۱ در یک بال (واحد ۲) از تأسیسات مزبور قرار داده نشده است (بند ۴۶). در تاریخ ۲۴ اوت ۲۰۱۹، آژانس راستی آزمایی نمود که تعداد ۱۰۲۰ سانتریفیوژ IR-۱ در شش آبشار نصب هستند. در همان تاریخ آژانس راستی آزمایی نمود که ده سانتریفیوژ IR-۱ در قالب طراحی موقعیت‌های ۱۶ سانتریفیوژ IR-۱ نصب شده بودند و یک سانتریفیوژ IR-۱ در یک موقعیت جداگانه نصب شده بود، تحقیق مقدماتی و فعالیت‌های تحقیق و «به منظور انجام» توسعه در ارتباط با تولید ایزوتوپ‌های پایدار ایران در بازه زمانی گزارش هیچ گونه غنی سازی اورانیوم یا فعالیت‌های تحقیق و توسعه مرتبط در این کارخانه انجام نداده و هیچ گونه مواد هسته‌ای در کارخانه وجود نداشته است (بند ۴۵)
۱۵) همه سانتریفیوژها و زیرساخت‌های مربوطه در انبار، تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده اند (بندهای ۲۹، ۴۷، ۴۸ و ۷۰) آژانس دسترسی منظم به ساختمان‌های مرتبط در نطنز شامل همه FEP و کارخانه نیمه صنعتی غنی سازی) PFEP) را ادامه داده و دسترسی روزانه طبق درخواست آژانس انجام شده است (بند ۷۱) آژانس کماکان دسترسی معمول به FFEP، از جمله دسترسی روزانه در صورت درخواست، داشته است (بند ۵۱)
۱۶) ایران فعالیت‌های غنی سازی اش را در راستای برنامه بلند مدت غنی سازی و تحقیق و توسعه غنی سازی خود به همان صورت ارائه شده به آژانس در تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ انجام داده است (بند ۵۲)
۱۷) در تاریخ ۱۰ اوت ۲۰۱۹، آژانس راستی آزمایی کرد که کلیه میله‌های سوخت پرتودهی شده در TRR در ایران از میزان پرتودهی کمتر از ۱ رم بر ساعت (در یک متر در هوا) برخوردار نیستند.
۱۸) ایران هیچکدام از تأسیسات اعلام شده را به منظور تبدیل مجدد صفحات سوخت یا ضایعات به UF۶ مورد استفاده قرار نداده و از ساخت تأسیسات جدید به این منظور به آژانس اطلاعی نداده است (بند ۵۸)
C- ۳) تحقیق و توسعه، تولید و موجودی سانتریفیوژ
۱۹) هیچ اورانیوم غنی شده‌ای از طریق فعالیت‌های تحقیق و توسعه انباشت نگردیده، و غنی سازی تحقیق و توسعه ایران انجام شده با و بدون اورانیوم و با استفاده از سانتریفیوژهای تعریف شده در برجام بوده است (بندهای ۴۲ - ۳۲)
۲۰) ایران اظهارنامه‌های مربوط به تولید و موجودی لوله‌های روتور سانتریفیوژ و بیلوز (Bellows) را به آژانس ارائه نموده و اجازه راستی آزمایی اقلام در موجودی را به آژانس داده است (بند ۸۰.۱) آژانس نظارت مداوم شامل استفاده از اقدامات نظارتی و مراقبتی containment and surveillance measures را انجام داده و راستی آزمایی نموده که تجهیزات اعلام شده برای تولید لوله‌های روتور و بیلوزها برای تولید سانتریفیوژ فقط برای فعالیت‌های مشخص شده در برجام استفاده شده اند (بند ۸۰.۲)
ایران هیچ گونه سانتریفیوژ IR-۱ را برای جایگزینی با آن‌هایی که خراب شده و یا از کار افتاده اند تولید نکرده است (بند ۶۲)
۲۱) همه لوله‌های روتور اعلام شده، بیلوزها و مجموعه‌های روتور شامل لوله روتورها و بیلوزهایی از جمله ان‌هایی که از روز اجرا تولید شده اند تحت نظارت مداوم آژانس قرار داشته اند. (بند ۷۰) ایران با استفاده از فیبر کربن لوله‌های روتور تولید کرده که توسط آژانس نمونه برداری و آزمایش شده و تمامی آن‌ها تحت اقدامات نظارتی و مراقبتی containment and surveillance measures آژانس بوده است.
D اقدامات شفاف سازی
۲۲) ایران کماکان به آژانس اجازه داده تا از نظاره گرها و مهر و موم‌های الکترونیکی آنلاین در زمینه غنی سازی استفاده نماید تا بدینوسیله وضعیت آن‌ها در اماکن هسته‌ای به بازرسان آژانس مخابره و جمع آوری خودکار ثبت سوابق اندازه گیری توسط ادوات اندازه گیری نصب شده آژانس تسهیل گردد (بند ۶۷.۱). ایران بنا به درخواست آژانس نسبت به صدور روادید درازمدت برای بازرسان منصوب آژانس اقدام نموده و برای آژانس در اماکن هسته ای، محل کار مناسب فراهم نموده و استفاده از محل کار در مکان‌های نزدیک سایت‌های هسته‌ای در ایران را تسهیل نموده است (بند ۶۷.۲)
۲۳) ایران کماکان به آژانس اجازه داده تا از طریق اقدامات مورد توافق با ایران، از جمله از طریق اقدامات - مراقبتی و نظارتی containment and surveillance measures بر تمامی کنسانتره سنگ اورانیوم - (UOC) تولید شده در ایران یا بدست آمده از دیگر منابع و انتقال آن‌ها به تاسیسات تبدیل اورانیوم (UCF) در اصفهان (بند ۶۸)، نظارت نماید. همچنین، ایران تمامی اطلاعات ضروری برای قادر نمودن آژانس جهت راستی آزمایی تولید کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) و موجودی انبار UOC تولید شده در ایران یا بدست آمده از هر منبع دیگری را ارایه نموده است (بند ۶۹)
E سایر اطلاعات مرتبط
۲۴) ایران همچنان به اجرای موقت پروتکل الحاقی موافقتنامه پادمان‌ها بر اساس ماده ۱۷ b (پروتکل الحاقی)، تا زمان لازم الاجرا شدن آن را ادامه می‌دهد. آژانس به ارزیابی اظهارنامه‌های ایران ذیل پروتکل الحاقی ادامه داده است و تحت پروتکل الحاقی دسترسی‌های تکمیلی به همه سایت‌ها و اماکن مورد نیاز برای بازدید در ایران داشته است. همکاری بموقع و فعالانه از سوی ایران در ارایه چنین دسترسی، موجب تسهیل در اجرای پروتکل الحاقی شده و اعتماد را افزایش می‌دهد. تعاملات ادامه دار بین آژانس و ایران در ارتباط با اجرای موافقتنامه پادمان و پروتکل الحاقی نیازمند همکاری به موقع و کامل توسط ایران است. آژانس همچنان تحقق چنین هدفی را از ایران پیگیری خواهد نمود.
۲۵) راستی آزمایی و نظارت آژانس بر سایر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران ذیل برجام، شامل تعهداتی که در بخش‌های D، E، S و T ضمیمه یک برجام تصریح شده، ادامه دارد. (برجام، ضمیمه ۴، کمیسیون مشترک، بند ۶.۴.۶)
۲۶) طی مقطع زمانی این گزارش، آژانس در هیچ جلسه‌ای از جلسات گروه کاری خرید کمیسیون مشترک شرکت نکرده است. (برجام، ضمیمه چهار کمیسیسون مشترک، بند - ۶.۴.۶)
F خلاصه
۲۷) آژانس به راستی آزمائی عدم انحراف مواد هسته‌ای اعلام شده در تاسیسات هسته‌ای و مکان‌های خارج از تاسیسات که به طور معمول مورد استفاده قرار می‌گیرند (LOFs) و از سوی ایران در چارچوب موافقت نامه پادمان‌های آن اعلام شده، ادامه می‌دهد. ارزیابی‌ها در خصوص نبود فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای اعلام نشده برای ایران کماکان ادامه دارد.
۲۸) از روز اجرا، آژانس به نظارت و راستی آزمائی اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای از سوی ایران بر اساس مفاد برجام پرداخته است.
۲۹) مدیرکل موقت به گزارش دهی به طور مقتضی ادامه خواهد داد.
منبع: مهر