اقتصاد24 - چهاردهم تیرماه سال ۱۳۹۵ بود که رئیس جمهوری، لایحه ایجاد هفت منطقه آزاد تجاری - صنعتی و ۱۲ منطقه ویژه اقتصادی را طی تشریفات قانونی به مجلس شورای اسلامی تقدیم کرد.
براساس این لایحه در استان‌های ایلام (مهران)، سیستان و بلوچستان (سیستان)، بوشهر (بوشهر)، گلستان (اینچه برون)، اردبیل (اردبیل)، کردستان (بانه، مریوان)، هرمزگان (جاسک)، منطقه آزاد تجاری، صنعتی ایجاد می شود تا تعداد این مناطق از هفت به ۱۵ مورد افزایش یابد .
منطقه آزاد تجاری – صنعتی مهران
شهرستان مهران يكي از شهرستان هاي مهم استان ايلام و از جمله مناطق استراتژيك كشور است. از نظر اهميت بين المللي در نقطه مرزي قرار دارد كه 225 كيلومتر مرز مشترك با كشور عراق است و با سه استان نيسان، واسط و دياله عراق هم مرز است.
شهرستان مهران داراي منابع غني و سرشار از نفت و گاز و اراضي مستعد كشاورزي مانند دشت مهران، دشت محسن آباد، دشت اميرآباد و دشت صالح آباد است.
تاسيس و راه اندازي منطقه آزاد تجاري-صنعتي مهران به لحاظ شرايط خاص منطقه و ارتباط نزديك و سهل الوصول با استان هاي همجوار عراق و نزديكي به پايتخت كشور عراق و عتبات عاليات از اهميت ويژه اي برخوردار است و به لحاظ راه هاي ارتباطي با نزديك بودن به بزرگراه اصلي تهران- خوزستان و ايلام-كرمانشاه مي تواند نقش موثري ايفا کند.
در ايام اربعين بيش از يك ميليون و 500 هزار نفر از مرز مهران به عتبات عاليات در عراق مشرف مي شوند و همین امر می تواند به توسعه این منطقه کمک کند.
منطقه آزاد تجاري-صنعتي سیستان
سیستان و بلوچستان ۱۱۰۰ کیلومتر مرز با کشورهای پاکستان و افغانستان و ۳۰۰ کیلومتر مرز آبی با دریای عمان دارد و تنها استان ایران است که با پاکستان مرز مشترک دارد و همچنین به دلیل قرار گرفتن در موقعیت راهبردی و ترانزیتی از اهمیت فراوانی برخوردار است و با تبدیل شدن به منطقه ازاد تجاری می تواند مزیت های بسیاری را برای ایران ایجاد کند.
با توجه به نياز افغانستان به تامين كالاهاي معدني مي توان سهم عمده اي از بازار 23 ميليارد دلاري واردات آن كشور را از طريق منطقه آزاد تجاري-صنعتي سيستان تامين كرد علاوه بر آن، با توجه به دارا بودن مكان هاي تاريخي و آثار فرهنگي متعدد می توان توسعه صنعت توريسم در منطقه را موجب شد.
مسير ترانزيتي چابهار به زابل و افغانستان ضمن تحرك بيشتر فعاليت چابهار موجب كاهش ناامني و تقويت همگرايي هاي فرهنگي-ملي و منطقه اي مي شود.
استان سيستان و بلوچستان به شبكه هاي حمل و نقل ملي و برون كشوري دسترسی مناسب دارد و وجود دانشگاه زابل نیز موجب گسترش ارتباطات علمي با مراكز و نهادهاي آموزشي و تحقيقاتي معتبر بين المللي مي شود.
همچنین با توجه به توان صادراتي گازي ايران(حدود 200 ميليون متر مكعب) منطقه آزاد سيستان و بلوچستان مي تواند با توجه به تاسيسات لجستيكي از طريق لوله، مصارف افغانستان را در آينده تامين كند.
منطقه آزاد تجاري-صنعتي بوشهر
بوشهر بندری شبه‌جزیره‌ای در بخش مرکزی شهرستان بوشهر است که از سمت شمال، غرب و جنوب به خلیج فارس محدود شده است. منطقه آزاد بوشهر می‌تواند در خط ساحلی خلیج فارس در ادامه فعالیت مناطق آزاد اروند، کیش و قشم، پلی برای انتقال گاز صادراتی ایران به کشورهای جمله کویت، امارات، بحرین و عمان باشد.
این منطقه فرصت های سرمایه گذاری در صنايع دريايي (ساحلي و فراساحلي) و كشتي‌سازي، صنایع نفت و گاز (مخازن ذخیره سازی نفت خام، LPG و فراورده های نفتی)، صنايع پايين دست پتروشيمي، صنایع شیرین سازی آب دریا،احداث مراکز تجاری و اداری، احداث هتل 5 ستاره منطبق با استانداردهای روز جهانی، صنایع دارویی و پزشکی هسته ای، صنعت گردشگري سلامت و گردشگري طبيعت،صنایع مونتاژ و بسته‌بندي کالاهای تولیدی و مواد غذائی، صنايع شيلات (ميگو، مرواريد، ماهي و ...)، پرورش خرما برای سرمایه گذاران ایجاد می کند.
منطقه آزاد تجاري-صنعتي جاسك
جاسک یکی از شهرهای بندری با قدمت و استراتژیک ایران است که در منتهی الیه جنوب شرقی استان هرمزگان و در شرق تنگه هرمز و سواحل دریای عمان به فاصله 325 کیلومتر از مرکز استان (بندر عباس) واقع شده است.
شهرستان جاسک به عنوان پهناورترین شهرستان استان، دارای ۳۲۰ کیلومتر از ساحل است و به تنهایی از استان گیلان و یا استان چهارمحال و بختیاری بزرگتر است، اما تراکم جمعیت این شهرستان کم است. جاسک با ۵۱ هزار نفر جمعیت در نزدیک دریای عمان و۳۲۰ کیلومتری شرق بندرعباس مرکز استان هرمزگان واقع شده است.
سواحل مکران و جاسک به آب های آزاد و اقیانوس هند مشرف است و می تواند از نظر ملی و منطقه ای نقش پر رنگی داشته باشد.
شهر جاسک ، مرکز شهرستان به صورت شبه جزیره ای است که از طرف جنوب و غرب به آبهای دریای عمان منتهی می شود.
شهرستان جاسک دارای 220 کیلومتر مرز دریایی از طرف غرب و جنوب بوده و به دلیل قابلیت های منحصر به فرد جغرافیایی و وجود لنگرگاه های طبیعی و خورها و نیز از حیث همجواری و نزدیکی با اقیانوس هند و کنترل و نظارت بر دهانه ورودی آبراه خلیج فارس و تنگه هرمز از اهمیت تاریخی، سوق الجیشی، صیادی و تجاری خاصی برخوردار است.
منطقه آزاد تجاری-صنعتي اينچه برون
اینچه‌بُرون شهری مرزی در شهرستان گنبد کاووس، استان گلستان است. اینچه برون در شمال استان گلستان و در مرز کشور ترکمنستان قرار دارد و بازارچه مرزی آن مهمترین عامل تردد و جاذبه گردشگری به این شهر کوچک است.
واقع شدن در گلوگاه كريدور بين المللي ريلي و جاده اي شمال – جنوب، همجواري با دو كشور تركمنستان و قزاقستان با معادن غني نفت و گاز و سنگ هاي معدني و غلات و ناحيه ساحلي درياي خزر و بهره گيري از دو نوع بندر خشك و تر از مهمترین عوامل اهمیت این منطقه است.
اینچه برون از زيرساخت هاي آب، برق، گاز، جاده هاي ارتباطي، تسهيلات مخابراتي، اعتدال آب و هوايي در راستاي كاهش هزينه هاي اقامتي، سرمايه گذاري، خدماتي، امكان ترانزيت برخوردار است.
همچنین این منطقه از جاذبه هاي گردشگري (جزيره آشوراده) و جاذبه هاي جنگلي – دريايي استان گلستان نیز برخوردار است که همه و همه شرایط را برای منطقه آزاد تجاری بودن آن فراهم می کند.
منطقه آزاد تجاري-صنعتي بانه
منطقه آزاد تجاری صنعتی بانه – مریوان در استان کردستان به دلیل ویژگی ها و پتانسیل های منطقه از مهمترین و اولویت دارترین پروژه هایی است که اثرات قابل توجه محلی، ملی و بین المللی در امر توسعه استان و کشور خواهد گذاشت.
بازارهای این شهر عرضه‌کننده کالاهای وارداتی با قیمت مناسب‌اند و آن را به یکی از مسافرپذیرترین شهرها در تمام روزهای سال تبدیل کرده‌اند.
از جمله این ویژگی ها، وجود مرز مشترک با کشور عراق و به ویژه اقلیم کردستان است که هم اکنون در این منطقه دو مرز رسمی باشماق مریوان و سیرانبند بانه وجود دارد که سالانه بالغ بر چند میلیارد دلار صادرات و ترانزیت و صدها میلیون دلار واردات صورت می گیرد.
علاوه بر مرزهای رسمی مذکور وجود چند معبر مرزی فعال نیز نشان از ظرفیت های بالای مرز مشترک دارد. منابع غنی نفت و گاز، بازار بزرگ مصرفی و نفتی اقلیم کردستان عراق نیز ویژگی اصلی منطقه همجوار است.
وجود آب فراوان، خاک حاصلخیز و نیروی انسانی جوان و ماهر زمینه ای برای ایجاد صنایع تبدیلی، کشاورزی و از دیگر ویژگی ها برای ایجاد منطقه آزاد تجاری صنعتی بانه و مریوان است.
طبیعت بکر و زیبای استان، منطقه اهورایی هورامان، دریاچه زریبار و ده ها تالاب و آبشار فصلی، سدهای عظیم و از همه مهمتر فرهنگ متنوع، اصیل و شاد منطقه و همچنین موسیقی غنی که عملاً کردستان را پایتخت موسیقی کشور ساخته به عنوان بستر گسترش صنعت مهم گردشگری استان از دیگر عوامل ضرورت ایجاد منطقه آزاد بانه - مریوان است.
صدها نوع ماده معدنی ارزشمند همچون طلا، سنگ های تزئینی منحصر بفرد، سنگ آهن و .... و امکان ایجاد صنایع فرآوری و تبدیل آنها از دیگر زمینه های ایجاد این منطقه است.
ارتباط با بازارهای بین المللی و گسترش صادرات به ویژه صادرات غیر نفتی و همچنین ایفای نقش پل ارتباطی منطقه با دیگر استان های سرزمین اصلی در زمینه های تجاری و صنعتی یکی از مهمترین اهداف برای تبدیل شدن بانه به منطقه آزاد تجاری است.
منطقه آزاد تجاری-صنعتي اردبيل
اردبیل از شهرهای باستانی و تاریخی ایران است. این شهر در نزدیکی مرز جمهوری آذربایجان قرار گرفته و جاذبه‌های طبیعی زیادی دارد.
اهمیت استراتژیک استان اردبیل به عنوان دروازه آسیای میانه بر کسی پوشیده نیست. این منطقه نیز ظرفیت های گوناگونی در زمینه های مختلف از جمله کشاورزی و گردشگری دارد.
تصویب ایجاد منطقه آزاد تجاری - صنعتی مستقل به نفع اردبیل خواهد بود و علاوه بر شهرستان های شمال استان احتمال پوشش دیگر شهرستان ها نیزبه این منطقه وجود دارد.