اقتصاد24- بخش کشاورزی بخشی است که علاوه بر تامین امنیت غذایی کشور می‌تواند ما را قادر کند تا بتوانیم در تولید و اشتغال و درآمدزایی کشور بهتر عمل کنیم. اما این بخش در سالیان گذشته آنطور که باید و شاید مورد توجه قرار نگرفت و هر روز و سال بر پیکره آن زخمی وارد شده است. به راستی پاشنه آشیل کشاورزی ایران کجاست؟
پرسش اینجاست که راهکار توسعه کشاورزی و رسیدن به یک کشاورزی پایدار چیست؟
عنایت‌الله بیابانی، قائم مقام خانه کشاورز ایران با تاکید بر اینکه در این سال‌ها به بخش کشاورزی بی توجهی شده است، به اقتصاد 24 اظهار کرد: همیشه در هر کشوری یک متغیر مهم این است که اگر کشور درآمدی یا پولی داشت آن را صرف هزینه هایی می‌کند که ظرفیت های موجود آن کشور می تواند جواب این سرمایه‌گذاری را بدهد.
وی افزود: ما در کشور نفت داریم و با وجود تمام امکاناتی که در زمینه نفت وجود دارد هیچ‌وقت نتوانستیم میلیاردها درآمد نفتی را که کسب کردیم به بخش کشاورزی که ساختار اقتصادی کشور ما مبتنی برآن است اختصاص دهیم.
بیابانی همچنین گفت که اقتصاد ایران بر پایه کشاورزی است و متمرکز شدن بر صنعت به عنوان اولویت به جای کشاورزی اشتباه است.
قائم مقام خانه کشاورز ادامه داد: با وجود اهمیت کشاورزی در اقتصاد کشور با در آمدهای دیگری که داشتیم هیچ وقت در بهینه سازی بخش کشاورزی اقدامی نکردیم و نتیجه این است که با اقلیم متنوعی که داریم که در هیچ کجای دنیا وجود ندارد توفیق بهینه سازی در بخش کشاورزی را به دست نیاوردیم چرا که سرمایه های خود را به درستی خرج نکردیم. اگر بخش عظیمی از درآمدهای ملی و نفتی خود را مختص به آموزش کشاورزان و اصلاح ساختار بخش کشاورزی می‌کردیم امروز به یکی از کشورهای صادرکننده برتر محصولات کشاورزی در جهان تبدیل شده بودیم اما با وجود این اقلیم پهناور کشاورزی به بخش کشاورزی بی‌حرمتی‌های زیادی شد.
ییابانی در ادامه اظهار کرد: البته بخشی عظیمی از مشکل کشاورزان به خودشان باز می‌گردد که آن هم به خاطر عدم آموزش و دادن اطلاعاتی است که متناسب کشاورزی صحیح بود و یا از نظر ساختاری خود نخواستند قبول کنند یا دولت ها سرمایه گذاری‌هایی که باید می کردند را نکردند در حالی که این فرصت ها بود و آنها را از دست دادیم.
قانون ارث و میراث از دیگر معضلات بخش کشاورزی است
وی همچنین یکی دیگر از معضلات بحش کشاورزی را قانون ارث و میراث خواند و بیان کرد: یکی از بزرگترین آفت های بخش کشاورزی کوچک شدن زمین هایی است که با عنوان قانون ارث یا مسائل هر روز خرد تر از روز قبل می‌شوند.
بیابانی ادامه داد: عدم شناخت در منطقه کشاورزی و اختصاص بدون بررسی زمین ها، کمک کردن خود ما برای نابودی زمین های مستعد کشاورزی، عدم اطلاع کشاورزان برای استفاده از آب و ... معضلاتی است که هرچه سریعتر باید به راهکارهای آن فکر شود.
وی همچنین گفت که ما یکی از اساسی ترین حقوق نسل های آینده یعنی آب را با بی رویه برداشت کردن از بین بردیم، پس چطور می‌توانیم بگوییم می توانیم در کشاورزی رقابت پذیر باشیم؟
چگونه جایگاه اول خود در تولید 11 محصول کشاورزی در دنیا را از دست دادیم؟
بیابانی همچنین خاطرنشان کرد: با تمام اشکالاتی که در بخش کشاورزی داشتیم 11 محصول ایران در دنیا اول بود اما همه اینها را به خاطر ندانم کاری مدیران بخش کشاورزی و عدم اطلاع کشاورزان و عدم سرمایه گذاری در بخش کشاورزی، یا از دست دادیم یا در حال از دست دادن آنها هستیم.
قائم مقام خانه کشاورز با تاکید بر اینکه به بخش کشاورزی بی‌حرمتی‌های زیادی شده است گفت: بزرگترین بی حرمتی که به بخش کشاورزی شده است عدم اطلاع کشاورزان و عدم آموزش های لازم برای یادگیری و بهینه کردن تولیدات کشاورزی است. امروز در دنیا کشاورزها برای محصولات خود جایگاهی دارند اما در کشور ما چنین نیست برای مثال ما آب را بیش از حد انتظار و استاندارد برداشت می‌کنیم اما محصول برداشتی ما مقداری نیست که قابل مقایسه با کشورهای دیگر باشد.
نباید به سمت محصولاتی که توجیه اقتصادی ندارند برویم
بیابانی همچنین با بیان اینکه کشور هرچه سریعتر به یک الگوی کشت بررسی شده نیاز دارد تصریح کرد: ما نباید به سمت محصولاتی که توجیه اقتصادی ندارند برویم. ما باید برنامه ریزی مناطق کشاورزی را سریعتر طراحی و اجرایی کنیم چراکه کشاورزی کشور دارد خسارت می‌بیند. برای مثال یک سال هندوانه کیلویی 5 هزار تومان است و سال بعد همه می‌کارند تا قیمت آن به جایی برسد که امسال آن را به عنوان خوراک دام استفاده می‌کنند.
وی افزود: ما باید ساختار کشت را اصلاح کنیم و برنامه های مختلفی را تدارک ببینیم و بگوییم در این مرز جغرافیایی متنوع باید هر منطقه را به چه کشتی اختصاص دهیم.
قائم مقام خانه کشاورز با انتقاد از نبود الگوی کشت در هیچ یک از پهنه‌های کشاورزی کشور بیان کرد: ما نباید در منطقه ای که ظرفیت آب مناسب نیست 200 متر زیر زمین بروی و آب های فسیلی را بیرون بیاوریم و صرف برنج کنیم . ما در دو استان ظرفیت کاشت برنج را به نحو عالی داریم و نباید در هیچ یک از استان‌ها برنچ کشت کنیم اما هنوز می‌بینیم در استان‌هایی که حتی با مشکل کم آبی مواجه هستند برنج کشت می‌شود.
بیابانی ادامه داد: کشت یک محصول باید برای کشاورز توجیه پذیر باشد و منابع سرمایه‌ای باید به درستی در اختیار او قرار گیرد در حالیکه بسیاری از وام‌های کشاورزی هدر می‌روند.
وی همچنین تصریح کرد: من نمی دانم وزارت جهاد کشاورزی یا سازمان های زیر مجموعه این وزارتخانه چرا نباید ساختار منظمی داشته باشند و چرا نباید تولید و فروش مشخص باشد و چرا نباید تولید ضمانت اجرایی داشته باشد؟ مثلا برای گندم که تولید آن کیلویی سه هزار تومان تمام می‌شود ولی 1700 خرید تضمینی گذاشته شد.
بیابانی افزود: اصرار به اینکه در محصولی خودکفا بشویم بدون آنکه ظرفیت آن را داشته باشیم بحران مضاعف به بار می‌آورد در نتیجه باید دست به کاشت محصولاتی بزنیم که در آن محصول می‌توانیم در دنیا حرف برای گفتن داشته باشیم و باید ساختار صادارت را درست کنیم.
قائم مقام خانه شاورز بیان کرد که کشاورزان مسبب بخش عظیمی از معضلات هستند اما نباید به آنها خرده گرفت و گناه را به گردن آنها انداخت چراکه کشاورز آموزش کافی برای کشاورزی نوین را ندیده است.
وی ادامه داد: در کشور ما با اینکه بعضی محصولات مثل کیوی ظرفیت تولید بسیار بالایی دارند اما نمی‌توانیم به بازارهای بین المللی برویم برای اینکه بسته بندی، صادرات ایراد دارد و قوانین آن به سال‌های گذشته برمی‌گردد در صورتی که قوانین صادرات باید روان سازی و اصلاح شود.
بیابانی در بخش دیگری از صحبت‌های خود اظهار کرد: باید بازمهندسی بخش کشاورزی شروع و با اصلاح قانون ارث از خرد شدن زمین‌های کشاورزی جلوگیری شود و مقاماتی که قوانین ارث را حمایت کنند باید این قانون را اصلاح کنند چرا که زمین این مملکت جزء منابع ملی است و متعلق به نسل های آینده است و نباید برای خودخواهی‌های ها فعلی همه چیز را نابود کنیم.
قائم مقام خانه کشاورز در پایان گفت: اصلاح ساختار کشاورز عزمی ملی می‌خواهد و برنامه ریزی بسیار سریع و محکم بدون اینکه دخل و تصرفی در قوانین بعد از بررسی به وجود بیاید و علاوه بر آن باید با شناخت ظرفیت هابر بخش‌هایی که ظرفیت داریم سرمایه گذاری کینم و پس از وضع قوانین نیاز به حمایت قوی دولت و سازمان‌ای آن از بخش کشاورزی است.