اقتصاد24 - این گفته‌ها در اعتراض به تصویب عوارض برای صادرات مواد معدنی عنوان شده است. جعفر سرقینی معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت گفته است:«از اول مهرماه امسال، صادرات مواد معدنی خام مشمول عوارض ۲۰ تا ۲۵ درصدی می‌شود و این دستور با تصویب کارگروه موضوع بند یک دستورالعمل مدیریت صادرات و در راستای حمایت از تولید داخل صادر شده است، از طرفی صادرات کنسانتره و گندله سنگ آهن نیز مشمول عوارض ۲۵ درصدی خواهد بود.»
از آنجا که تا اول مهرماه زمانی باقی نمانده است کارخانه داران حوزه کنسانتره و گندله سنگ آهن، هشدار دادند که با اجرایی شدن دریافت عوارض، بازارهای هدف خود را از دست خواهند داد و این به منزله کاهش درآمد ارزی کشور است. آنها عنوان کردند که قید صادرات را خواهند زد چرا که عوارض 25 درصدی به ضررشان است.
اروپا و چین خریداران اصلی
در حال حاضر کنسانتره ایران به کشورهای اروپایی و چین می‌رود و از آنجا که کشورهای همسایه نیاز به کنسانتره ندارند نمی‌توان روی بازارهای آنها برنامه‌ریزی کرد. از این‌رو با کاهش یا توقف صادرات کنسانتره بازارهای صادراتی که به زحمت شناسایی شدند از بین خواهد رفت و این در شرایطی است که به اذعان فعالان این حوزه کنسانتره و گندله به هیچ عنوان ماده خام محسوب نمی‌شود.
ایجاد محدودیت
آنگونه که مطلع شدیم و با توجه به نیاز مصرف سالانه کشور یک میلیون و 200 هزار تن مازاد کنسانتره داریم لذا لحاظ کردن عوارض برای آن جز ایجاد محدودیت و از بین بردن سود تولیدکنندگان این حوزه نمی‌تواند کارایی دیگری داشته باشد.
سه سؤال از تصویب کنندگان
البته اگر کنسانتره مازاد وارد مراحل دیگر تولید شود و به آن ارزش افزوده تعلق گیرد، برای اقتصاد کشور مفید‌تر است اما با سه سؤال و چالش همراه است. یک اینکه باید مراحل بعدی ارزش افزوده به کنسانتره وجود داشته و سرمایه گذاری‌های لازم صورت گرفته باشد در غیر این صورت کنسانتره مازاد روی دست تولیدکنندگان می‌ماند و در آن زمان ضرر و زیان تولیدکنندگان چه می‌شود؟
موضوع بعدی این است که کدام بازارهای جهانی به کنسانتره‌ای که ارزش افزوده روی آن صورت گرفته، نیاز دارند و آیا صادرات کنسانتره سوده‌تر است یا کنسانتره‌ای که روی آن ارزش افزوده انجام شده است؟
نکته دیگر سطح پایین تکنولوژی و ماشین‌آلات در ایجاد ارزش افزوده به کنسانتره و گندله سنگ آهن است و این که آیا دولت برای تأمین ماشین‌آلات مورد نیاز و سرمایه‌گذاری در این حوزه سیاست‌های تشویقی دارد؟
کنسانتره مازاد، گندله یکسان
در حالی که سالانه بیش از یک میلیون تن کنسانتره مازاد داریم، طبق بررسی‌های صورت گرفته در بخش گندله سنگ آهن تولید و تقاضا یکسان است و عوارض 25 درصدی صادرات برای تولیدکنندگان این بخش زیاد چالش برانگیز نیست، هر چند که آنها هم خواهان برگشت عوارض به رقم‌های قبلی هستند.
5 سال پیش چه اتفاقی افتاد؟
سال‌های 92 و 93 بود که سرمایه‌گذاران در حوزه‌های کنسانتره و گندله عزم خود را جزم کردند و طبق آمارها در آن سال‌ها صادرات سنگ دانه‌بندی که 22 میلیون تن بود در سال گذشته به 8 میلیون تن رسید. این آمار نشان می‌دهد که در مدت 5 سال صادرات سنگ دانه‌بندی که در زمره مواد خام قرار می‌گیرد، 14 میلیون تن کاهش پیدا کرد. افرادی که در این حوزه با هدف ایجاد ارزش افزوده و جلوگیری از خام فروشی سرمایه‌گذاری کردند، امیدوار بودند که در صادرات کنسانتره و گندله می‌توانند بازارهای خوبی برای خود دست و پا کنند که البته تا حدودی هم موفق بودند ولی با تصویب عوارض 25 درصدی معلوم نیست آنها چه فرآیندی را طی خواهند کرد. امید فعالان این حوزه به حمایت دولت در ایجاد کارخانه‌هایی است که بتوانند به کنسانتره ارزش افزوده بیشتری دهند.
25 درصد قطعی شد
محمدرضا بهرامن رئیس خانه معدن ایران درباره تصویب عوارض 20 تا 25 درصدی برای صادرات مواد معدنی، گفت: «آنگونه که اطلاع دارم عوارض برای صادرات مواد معدنی 25 درصد نهایی شده و عدد 20 درصد مربوط به حداقل 16 روز گذشته است. تصویب این عوارض بدون مشورت بخش خصوصی بوده و سؤال ما این است که قانون بهبود مستمر فضای کسب و کار را چرا برخی از مجموعه‌ها و وزارتخانه‌ها جدی نمی‌گیرند؟ چرا بخش خصوصی و تشکل‌های معدن و فولاد در تصمیم‌های مهم اینچنینی هیچ جایگاهی ندارند؟»
مجبور به اجرا هستم
وی ادامه داد: «زمانی که چرایی تصویب عوارض 25 درصدی برای صادرات مواد معدنی را از معاون وزیر صنعت و معدن جویا شدیم وی پاسخ داد که مجبورم طبق دستورالعمل کار کنم و از آنجا که مدیران خواستند ملزم به اجرای آن هستم، ای کاش مدیران رده بالاتر صدای فعالان بخش خصوصی را می‌شنیدند.»
خواسته تشکل‌ها
تشکل و فعالان بخش خصوصی معدن و صنایع معدنی پیشنهاد دادند که واحدهای کوچک حوزه کنسانتره و گندله از پرداخت عوارض صادرات 25 درصدی حداقل به مدت سه سال مستثنی شوند تا به مرور واحدهای کوچک که عمر کمی دارند جان بگیرند و در مسیر ایجاد ارزش افزوده به کنسانتره و گندله سرمایه‌گذاری کنند.
معدن ارز آور
رئیس خانه معدن ایران می‌گوید: «معدن و صنایع معدنی در حال رشد است و نباید با تصمیم‌های اشتباه به ضرر این حوزه استراتژیک که ارز‌آوری خوبی می‌تواند داشته باشد حرکت کرد.»وی ادامه داد: «صادرات کنسانتره مزیت‌های خوبی دارد که یکی از آنها ارز‌آوری است، ما برخلاف دولت تصور نمی‌کنیم که با صادرات کنسانتره و گندله سنگ آهن خام فروشی صورت می‌گیرد، وقتی ارزش افزوده روی یک کالا اتفاق می‌افتد دیگر مصداق خام فروشی نیست. تا زمانی که ماده معدنی در دل کوه است به آن می‌توان لقب خام داد. وقتی ما ماده معدنی را از دل کوه خارج می‌کنیم عیار آن را بالا می‌بریم همین کار اولین مرحله ارزش افزوده است.»
تعریف مشترک
به‌نظر می‌رسد با نگاه‌هایی که در حوزه معدن و صنایع معدنی وجود دارد بهتر است قبل از هر تصمیم گیری، دولت و بخش خصوصی به تعریف مشترکی از خام‌فروشی برسند تا همه بدانند کدام محصول خام و کدام محصول دارای ارزش افزوده است، در این صورت تصویب عوارض‌های متعدد نمی‌تواند دو طرف را گلایه‌مند کند.
منبع: ایران