ساجده رحیمی، اقتصاد24 - عمان در شرق شبه‌جزیره عربستان و جنوب دریای عمان واقع شده است؛ پایتخت آن مسقط و مشتمل بر چهار استان مسقط، مسندم، ظفار و بریمی است.
این کشور در همسایگی با امارات عربی متحده، یمن و عربستان بوده و دارای سواحلی در دریای عمان از سمت شمال و در دریای عرب از سوی شرق است. عمان با قرارگیری در جنوب تنگه هرمز و دارا بودن مرز دریایی با ایران از موقعیت ژئوپلیتیک خاصی برخوردار است .
عمان از قرن ۱۷ میلادی دارای سلطنت مستقل بوده و در قرن ۱۹ میلادی در اوج قدرت خود قرار داشت كه با کاهش قدرت در قرن بیستم میلادی این کشور تحت تاثیر و نفوذ گسترده پادشاهی انگلستان قرار گرفته، اما هیچگاه به شکل رسمی بخشی از آن نشد.
عمان ارتباطات گسترده نظامی و سیاسی با ایالات متحده و پادشاهی انگلستان دارد ولی سیاست خارجی مستقلی را اتخاذ می کند. حکومت این کشور پادشاهی مطلقه است اما پارلمان نیز نقش قانون گذاری و نظارتی اندکی دارد.
این کشور دارای دو برون‌بوم است، به این معنی که بخش کوچکی از عمان در قسمت جنوبی تنگه هرمز قرار دارد و از سرزمین اصلی جدا افتاده که مسندم نام دارد و برون بوم دیگر مدحاء نام دارد و توسط امارات متحده عربی احاطه شده است.
اقتصاد عمان
عمان کشوری کوچک با منابع محدود و جمعيتی کم است، ليکن اين کشور در دهه‌های مختلف برای بازسازی و رشد اقتصادی در برهه‌های مختلف تلاش کرده تا وضعيت اقتصادی خود را در منطقه تثبيت کند و با ثبات اقتصادی خود جزو کشورهایی است که در ۵۰ سال گذشته درآمد سرانه‌اش را از ۹۵۰ دلار به ۲۰ هزار دلار رسانده، که این مهم جز با رویکرد تفکر بین‌المللی، دانش‌جهانی و تخمین درست نیازهای بین‌المللی به دست نمی‌آید.
همانند سایر کشورهای عربی خلیج فارس، منبع اصلی درآمد اين کشور نفت است. هر چند نسبت به همسایگان تولید کننده متوسطی بشمار می آید. علاوه بر آن کشاورزی و ماهیگیری و گردشگری نیز دیگر منابع مهم درآمد در عمان هستند.
بر اساس گزارش بانک جهانی، عمان یکی از بهترین کشورهای بهبود یافته اقتصادی برای آغاز تجارت و همچنین سهولت نفوذ در بانک های جهانی برای سال 2017 شناخته شده است و رتبه نخست سهولت شروع کسب و کار را در بین سایر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به خود اختصاص داده است.
عمان کشوری امن برای سرمایه گذاری است و از این جهت هم شناخته شده است و همچنین می تواند پل مناسبی برای دسترسی به بازار سایر کشورها، به ویژه کشورهای آفریقایی باشد.
مسئله دیگر تعرفه گمرکی صفر بین عمان و کشورهای آمریکا و سنگاپور است و بسیاری از آن به عنوان دروازه ورود به تجارت جهانی نام می برند.
مناطق آزاد عمان
عمان چهار منطقه آزاد و ویژه اقتصادی به نام های صحار، صلاله، دقم و مزيونة دارد. یکی از خصوصیات مورد توجه کارشناسان و بازرگانان در این مناطق استقبال آنها از سرمایه گذاران خارجی است که عمان برای رسیدن به توسعه با عنوان "عمان2040" آن را دنبال می کند.
منطقه ویژه اقتصادی دقم، به عنوان یک بندر صنعتی، منطقه‌ای در کنار دریای عمان است که اواخر سال ۲۰۱۱ میلادی تاسیس شد و دارای شهرک صنعتی، زمین‌های کشاورزی و مسکونی و فرودگاه‌های مدرن است. این منطقه مناسب برای انبارداری و لجستیک است و در کنار آن مناطق گردشگری و امکانات رفاهی برای گردشگران دارد و دارای بندرگاه هایی چندمنظوره و مخصوص صید ماهی مزایایی همچون اجازه بلند مدت و نرخ کم دراجازه دارد. از دقم به عنوان موتور رشد صنعتی عمان یاد می شود.
منطقه آزاد صلاله به عنوان یک بندر بزرگ کانتینری به علت دسترسی به بندر و فرودگاه بین المللی و مجوزهای بازگانی و خدمات مختلف در نظر بازرگانان اهمیت ویژه ای دارد.
منطقه آزاد المزیونه طبق فرمان سلطان قابوس در سال ۲۰۰۵ تاسیس شد و از مزایایی همچون هزینه پائین نیروی کار ماهر امکانات مدرن و اشخاص ماهر و متخصص و ساختار قابل اطمینان و خدمات مناسب برخوردار است. این منطقه به منظور ایجاد شرکت مشترک بین عمان و یمن در نظر گرفته شده است.
منطقه آزاد صحار به علت دسترسی آسان به سواحل شرق آفریقا و شبه قاره هند و وجود زمین های فراوان برای ساخت و ساز از اهمیت بالایی برخوردار است.
به گفته کارشناسان بنادر دقم و صلاله با هدف تبدیل شدن به قطب صنعت و لجستیک منطقه ای و کشتیرانی و ایفای نقش کلیدی در صنعت حمل و نقل جهانی پروژه های کلانی را دنبال می‌کنند.
همانطور که پیشتر اشاره شد بنادر عمان مزایای بسیاری را برای سرمایه گذاران در نظر گرفته اند که از عوامل موفقیت آنها محسوب می شود اما از دیگر دلایل مطرح بودن آنها دسترسی جاده ای گسترده است که توانسته ارتباط خوبی را با بنادر کشورهای دیگر ایجاد کند. عاملی که در تجارت و حمل و نقل منطقه ای اهمیت بسیاری دارد.
منطقه آزاد صُحار و اهمیت آن در اقتصاد ایران
در میان مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، صحار از محبوبیت بالایی برخوردار است. بندر و منطقه آزاد تجاری صحار متشکل از مجموعه بندر اقیانوسی و محدوده مشخص منطقه آزاد تجاری نزدیک آن است کــه در صحار عمان، در میانه جاده دبی به مسقط واقع شده است.
بندر و منطقه آزاد صحار طی یک قرارداد سرمایه گذاری مشترک بین بندر رتردام هلند و دولت عمان تأســیس شده و توسط شــرکت صنعتی صحار مدیریت می شوند. به زبان بسیار ساده سلطان‌نشین عمان با دارا بودن منابع کافی برای سرمایه‌گذاری و مالکیت ۱۰۰ درصدی بنادر و منطقه آزاد با بزرگترین و موفق‌ترین بندر جهان شریک شده است.
صُحار در رابطه با دیگر بنادر مهم جهانی مانند (Poroto Central )در برزیل و (Adani) در کشور هند نیز قرار دارد و حلقه مهمی از آنهاست که به معنی همکاری و فعالیت آن با بزرگترین اقتصاد‌های نوظهور جهان است. از همین جهت این منطقه توانسته توجهات جهانی را به خود جلب و سرمایه گذاران بیشتری از سراسر جهان جذب کند.
شعار اصلی منطقه آزاد و بندر صحار تبدیل شدن به یکی از سریع‌ترین و بزرگترین بنادر جهان است که این یعنی انتخاب شعاری جهانی، عملکرد مدیریتی جهانی و انتقال دانش از گروه‌های مدیریتی بزرگترین و پیشرفته‌ترین بنادر اروپا است.
این بندر را می‌توان یکی از موفق‌ترین طرح‌های کشورهای حاشیه خلیج همیشه فارس برای درهم آمیختن مدل‌های نوین تامین مالی و جذب سرمایه‌گذاری بین‌المللی و نیز ایجاد زیرساخت‌های استراتژیک برای کشور دانست.
به گفته برخی منابع، صحار در کشور عمان واقع شده و کمتر از 10 سال توانسته است حدود ۲۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جذب کند، در ۱۰ سال گذشته ایران به طور متوسط سالیانه ۳ میلیارد دلار جذب سرمایه گذاری خارجی داشته است.
هرچند صُحار از لحاظ جغرافیایی خارج از تنگه هرمز قرار دارد اما به علت اتصالات پسکرانه عالی به شمال آفریقا و مجاورتش با ایران، بندری مهم است.
در حوزه سرمایه گذاری، شرکت های عمانی به مشارکت و فعالیت در ایران علاقه مند هستند، بانک های عمان هم آماده ارائه تسهیلات بانکی با نرخ سود اندک به پروژه های سرمایه گذاری ایران در عمان هستند. با توجه به دانش فنی و تولیدات داخلی که در ایران وجود دارد، می توان با عمان مشارکت کرد که نتیجه آن، صادرات مواد اولیه ایران و همچنین صادرات خدمات فنی و مهندسی خواهد بود.
چابهار با کشور عمان از طریق دریا فاصله اندکی دارد و از جمعیت ۴,۵ میلیونی کشور عمان، ۴۵ درصد آن نژاد عرب، بلوچ و آفریقایی هستند که بلوچ‌های ساکن عمان، با هموطنان بلوچ ما در استان سیستان و بلوچستان و منطقه چابهار قرابت‌های قومی عمیقی دارند که همین امر می تواند در توسعه منطقه آزاد چابهار و مناطق آزاد عمان موثر باشد و ارتباط بیشتری بین این دو منطقه ایجاد شود تا بتوان از این فرصت برای جهانی شدن بیشتر استفاده کرد.
و از آنجایی که در ایران توسعه صادرات غیرنفتی امروز از جایگاه مهمی برخوردار است، موضوع دسترسی به بازارهای خارجی را بیش از پیش آشکار می کند. کشور عمان به‌دلیل موقعیت مناسب اقتصادی و روابط بین المللی که دارد می‌تواند ایران را برای رسیدن به این مهم یاری و بازده اقتصادی قابل‌قبولی را برای کشورمان به ارمغان آورد.
اقتصاد۲۴ پیشتر نقش مناطق آزاد در اقتصاد آلمان، چین، ترکیه و امارات، هند، سنگاپور، اسپانیا، کره جنوبی ، کاستاریکا ، یونان ، ایتالیا و مناطق ویژه اقتصادی روسیه را نیز بررسی کرده بود که گزارش آن را می‌توانید مطالعه کنید.