اقتصاد ۲۴- احتیاط و اقدام «وارن بافت»، اسطوره سرمایهگذاری، میتواند زنگ خطری برای بازارهای جهانی باشد. شرکت برکشایر هاتاوی اخیراً اعلام کرده که میزان اندوخته نقدی آن به رکورد تاریخی ۳۸۱ میلیارد دلار رسیده است. این حجم بیسابقه از نقدینگی، پرسشی اساسی را مطرح میکند: چرا یکی از بزرگترین سرمایهگذاران جهان، در اوج بازارها عقبنشینی کرده است؟
پاسخ را باید در یک شاخص تاریخی جستوجو کرد؛ نسبت قیمت به درآمد (P/E) بازار سهام. اقدام بافت که همواره بهعنوان نماد «سرمایهگذاری ارزشی» شناخته میشود، بیانگر اتخاذ موضعی دفاعی در برابر ارزشگذاریهای فعلی بازار است. این گزارش با بررسی ارتباط میان استراتژی جدید بافت و نسبتهای تاریخی P/E، سعی دارد منطق پشت این احتیاط را آشکار کند.
مرور تاریخ بازارهای مالی نشان میدهد که پناه بردن به پول نقد، زمانی که قیمتها از ارزش ذاتی فراتر میروند، استراتژیای اثباتشده برای حفظ سرمایه و کسب سود آینده است.
نسبت قیمت به درآمد (P/E) شاخصی است که قیمت فعلی سهم یا کل بازار را بر سود هر سهم (EPS) تقسیم میکند و نشان میدهد سرمایهگذاران تا چه اندازه حاضرند برای هر واحد سود پرداخت کنند. در حال حاضر، این عدد به حدود ۳۲ رسیده است؛ یعنی سرمایهگذاران تقریباً دو برابر میانگین تاریخی برای هر واحد سود هزینه میکنند.
بررسی دورههایی که شاخص P/E به این سطح رسیده، تصویر روشنی از رفتار احتمالی آینده بازار ارائه میدهد. در تاریخ معاصر، عبور این شاخص از سطح ۳۰ تنها چند بار رخ داده و هر بار با تحولات بزرگ همراه بوده است. به عنوان مثال:
حباب داتکام سال۲۰۰۰: نسبت P/E به حدود ۴۰ تا ۵۰ رسید و بهدنبال آن سقوط سنگین بازار فناوری رقم خورد که بیش از یک دهه طول کشید.
بحران مالی سال ۲۰۰۸: اگرچه نسبت P/E به اوج داتکام نرسید، اما سطح بالای آن نشانه خوشبینی افراطی و بیتوجهی به ضعفهای ساختاری بود.
سقوط کووید-۱۹ سال ۲۰۲۰: جهش موقت P/E به نزدیکی ۳۰، حاصل تزریق سنگین نقدینگی فدرال رزرو بود.
تابستان سال ۲۰۲۵: گزارشها حاکی است که این آستانه بار دیگر شکست و به حدود ۳۲ رسیده است.
شرکت برکشایر هاتاوی با نگهداری ۳۸۱ میلیارد دلار پول نقد، خود را برای سناریوی احتمالی اصلاح بازار آماده کرده است. در صورت افت قیمتها، این نقدینگی نقش «قدرت آتش» برای خرید داراییهای باکیفیت در قیمتهای پایینتر را ایفا خواهد کرد.
اکنون بحث داغ میان اقتصاددانان این است که آیا میانگین تاریخی نسبت P/E در سطح ۱۶ همچنان معتبر است، یا ساختار بازار بهگونهای تغییر کرده که ارزشگذاریهای بالاتر منطقیتر جلوه میکنند.
بازار ممکن است برای مدتی طولانی از منطق سنتی فاصله بگیرد. «بافت» در گذشته نیز نقدینگی بالایی نگه داشته، اما رقم فعلی نشانهای از تردید و احتیاط بیسابقه است. این به معنای پیشبینی سقوط فوری بازار نیست؛ بلکه نشان میدهد «بافت» در انتظار فرصتهایی است که فقط در شرایط تنش و اصلاح بازار ظاهر میشوند. در شرایطی که فناوریهای نو و رشد بهرهوری ممکن است میانگین ارزشگذاریها را افزایش داده باشند، ریسک همچنان پابرجاست.
احتیاط وارن بافت با انباشت ۳۸۱ میلیارد دلار نقدینگی، یادآور اصل قدیمی سرمایهگذاری است که میگوید: در دوران عدم قطعیت، نقدینگی پادشاه است.