آیا انتقام شخصی عامل بازداشت علی شادمان بود؟

اقتصاد۲۴- بازداشت هنرمندان در یک مهمانی خصوصی ازآن‌دست اتفاق‌های غیرمنتظره است که کمتر اتفاق می‌افتد و کسی هم انتظار ندارد در رسانه‌ها خبری درباره آن بخواند. اما این اتفاق رخ داده، بازیگران هم بازداشت شده‌اند و فضای رسانه‌ای کشور تحت‌الشعاع این موضوع قرار گرفته است.

 Ø¯Ø±Ø­Ø§Ù„ی‌که کارشناسان Ùˆ کاربران در شبکه‌های اجتماعی از برخورد امنیتی با موضوعات مربوط به حریم‌خصوصی Ùˆ رسانه‌ای‌کردن آن صحبت می‌کنند Ùˆ پرسش‌هایی جدی درباره مبنای قانونی Ùˆ شرعی این نوع اقدامات دارند، روایتی هم Ú©Ù‡ در رسانه‌ها منتشر شده، چندان با واقعیت انطباق ندارد.

ماجرا چه بود؟

دو شب پیش خبرگزاری فارس در خبری اعلام کرد، پلیس‌آگاهی تهران در عملیات اطلاعاتی ویژه‌ای که پنجشنبه (ششم آذرماه) انجام داده‌اند، هفت‌نفر از هنرمندان و بازیگران سرشناس را در یک میهمانی خصوصی شبانه مختلط بازداشت کرده‌اند و از آنها ۳۸ لیتر مشروبات الکلی دست‌ساز کشف شده است. اتهامی هم که به بازداشت‌شدگان نسبت داده شد؛ «تجمع غیرقانونی»، «جریحه‌دار کردن عفت‌عمومی»، «شرب‌خمر» و «نگهداری مشروبات الکلی» عنوان شده است.

هویت بازیگران به‌صورت رسمی اعلام نشد و در خبر خبرگزاری فارس هم نام کامل اشاره نشده بود. کمی بعد معلوم شد که میهمانی، تولد «ع. ش»، بازیگر سینما و تلویزیون بوده و در میان بازداشت‌شدگان هم نام‌های «پ. پ»، «س. پ»، «س. د»، «م. م» و «ا. س» و خودِ میزبان بوده است. برخی رسانه‌ها تعداد بازداشتی‌ها را تا ۲۰ نفر هم اعلام کرده‌اند.

طبق شنیده‌های «هم‌میهن»، ماجرا آن‌طور که خبرگزاری فارس ادعا کرده، نیست. در خبر این رسانه اشاره شده بود که مأموران پس از دریافت گزارش‌های مردمی درباره برگزارشدن یک میهمانی مختلط در یکی از ویلا‌های شمال تهران، با هماهنگی مقام قضایی وارد محل شده‌اند و شرکت‌کنندگان را بازداشت کرده‌اند. اصل ماجرا نه گزارش مردمی، که گزارش «ک. د» است.

«ک. د» یکی از کارگردان‌ها و فیلمنامه‌نویس‌های سینما و شبکه نمایش‌خانگی است که گویا با «ع. ش» اختلاف‌های مالی میلیاردی دارد. «ک. د» که ازجمله کارگردان‌های پرنفوذ و ثروتمند است، هنگامی‌که متوجه می‌شود «ع. ش» میهمانی تدارک دیده، موضوع را گزارش می‌دهد.

شنیده‌های «هم‌میهن» حاکی از این است که عملیات بازداشت هنرمندان، ماموران پلیس‌امنیت نیز حضور داشته‌اند برخورد‌ها آرام نبوده و بازداشت‌شدگان را با ون و درحالی‌که به «ع. ش» دستبند قپانی زده شده بود، منتقل کردند. برخلاف آنچه در رسانه‌ها منتشر شده، میهمانی در یکی از برج‌های مجتمع «آ. اس. پ» برگزار شده است.

بیشتر بخوانید:فیلم/ لحظه دستگیری علی شادمان همه را شوکه کرد

به‌جز «ع. ش» که دیروز آزاد شد، تعدادی از دستگیرشدگان همان‌شب ورود پلیس و پاره‌ای نیز فردای آن‌روز با قید وثیقه، از بازداشت بیرون آمده‌اند و قرار است به پرونده آنها در دادسرای ارشاد رسیدگی شود.

توجیهی برای ورود ضابط قضایی وجود ندارد

در روز‌های گذشته، موضوع ورود نیروی انتظامی به میهمانی «ع. ش» که به‌مثابه تعرض و مداخله در حریم‌خصوصی شهروندی صورت‌بندی شده، از نظر حقوقی و شرعی نقد شده است. کامبیز نوروزی، حقوق‌دان معتقد است که شرب‌خمر در فضای بسته و خصوصی، مجوز به ضابطان قضایی برای ورود به حریم‌شخصی افراد را نمی‌دهد. او در گفت‌و‌گو با هم‌میهن می‌گوید: «وقتی رفتاری در حریم‌خصوصی رخ می‌دهد، مقام قضایی یا ضابط، اجازه ورود برای کشف جرم ندارد. شرب‌خمر از جرائمی نیست که ماهیت آن بتواند چنین دخالتی را توجیه کند؛ برخلاف مواردی مانند تولید مواد مخدر در منزل که قانون صراحتاً اجازه ورود می‌دهد.»

نوروزی با اشاره به برخی عناوین مطرح‌شده در گزارش‌های اولیه ازجمله «جریحه‌دار کردن عفت‌عمومی» و «اشاعه فحشا»، اتهام‌های واردشده را فاقد وجاهت حقوقی می‌داند: «هنگامی که مراسمی در یک محیط بسته و خصوصی برگزار می‌شود، اساساً مکان عمومی تلقی نمی‌شود که بتوان از جریحه‌دار شدن عفت‌عمومی سخن گفت. اشاعه فحشا نیز زمانی معنا دارد که رفتاری در معرض دید عموم قرار گیرد، درحالی‌که میهمانی‌خصوصی مصداق چنین وضعیتی نیست.»

او با انتقاد از به‌کارگیری تعابیری مانند «عملیات اطلاعاتی پیچیده» در خبر منتشرشده درباره بازداشت هنرمندان می‌افزاید: «این‌گونه ادبیات، گویی ماجرا را به سطح یک عملیات چریکی ارتقا می‌دهد، درحالی‌که انتظار می‌رود توان اطلاعاتی کشور در حوزه‌های حیاتی‌تر، ازجمله مقابله با جاسوسی در شرایط جنگ اخیر، به‌کار گرفته شود؛ نه برای رصد میهمانی هنرمندان.»

نوروزی، پیامد اصلی این نوع اقدامات را افزایش احساس ناامنی روانی و بی‌اعتمادی اجتماعی می‌داند و می‌افزاید: «جامعه ایران اکنون تحت فشار‌های شدید اقتصادی، روانی و نگرانی‌های مربوط به آینده کشور قرار دارد. چنین مداخلاتی تنها بر این فشار‌ها می‌افزاید و شکاف میان مردم و نهاد‌های حاکمیتی را عمیق‌تر می‌کند. هر کسی که دغدغه آرامش جامعه و ثبات کشور را دارد، باید از اقداماتی که حریم‌خصوصی شهروندان را مخدوش می‌کند، پرهیز کند.»

احمد زیدآبادی، روزنامه‌نگار نیز درهمین‌خصوص در کانال تلگرامی خود نوشته، تجسس غیرمجاز در حریم‌خصوصی، خلاف‌شرع محسوب می‌شود و علاوه بر این، هم مأموران دستگیرکننده و کسانی‌که حکم ورود داده‌اند، هم رسانه منتشرکننده، مرتکب جرم شده‌اند.

بیشتر بخوانید:احضار سجاد افشاریان و علی شادمان به دادسرای اوین

از نظر شرعی نیز تجسس، ظن بد و ورود به عرصه خصوصی افراد، ممنوع است و هرگونه اقدام برای کشف روابط شخصی یا جست‌و‌جو در فضای‌خصوصی با عنوان مبارزه با گناه، خلاف‌شرع و خود مصداق گناه محسوب می‌شود. در موضوع میهمانی هنرمندان، چنین به‌نظر می‌رسد که ماموران به‌نام دفاع از شرع، آن را نقض می‌کنند و این تناقض نه‌تنها به حریم شهروندان آسیب می‌رساند، بلکه احکام اسلامی را به ابزاری برای کنترل اجتماعی تبدیل می‌کند. رویه‌ای که بدون تردید، اعتماد عمومی را می‌فرساید و شکاف‌های اجتماعی را افزایش می‌دهد.

اهمیت حفظ و رعایت حریم‌خصوصی تا آنجاست که در فرمان هشت‌ماده‌ای بنیان‌گذار انقلاب اسلامی هم انعکاس‌یافته است. در بند ششم فرمان هشت‌ماده‌ای که امام خمینی (ره) در ۲۴ آذرماه ۱۳۶۱ به قوای سه‌گانه کشور داد، تاکید شده؛ در این بخش مواردی نظیر «ورود بدون اجازه به خانه یا مغازه یا محل کار شخصی افراد» حرام است. در بند هفتم همین فرمان نیز نسبت به افشا و اشاعه‌فحشا تذکر داده شده و تاکیدشده که ماموران حتی اگر برای کشف جاسوسی از روی خطا و اشتباه به منزل شخصی یا محل کار کسی وارد شدند و در آنجا با آلت لهو یا آلات قمار و فحشا و سایر جهات انحرافی مثل مواد مخدر برخورد کردند، حق ندارند آن را پیش دیگران افشا کنند؛ چراکه اشاعه فحشا از بزرگترین گناهان کبیره است و هیچ‌کس حق ندارد هتک‌حرمت مسلمان و تعدی از ضوابط شرعیه کند. فقط باید به وظیفه نهی از منکر به‌نحوی‌که در اسلام مقرر است، عمل کنند و حق‌جلب یا بازداشت یا ضرب‌وشتم صاحبان خانه و ساکنان آن را ندارند.

پیداست این روایت برخلاف آن‌چیزی است که در حکم شرعی آمده است. سوال این است چرا هیچ‌یک از نهاد‌های مرتبط، از قوه‌قضائیه تا تقنینی، اجرایی و نهاد‌های انتظامی نسبت به موضوعات مرتبط با حریم خصوصی شهروندان رویکرد مناسبی ندارند.

اولویت‌ها را جابه‌جا کرده‌ایم

خبر بازداشت بازیگران سینما و تلویزیون در میهمانی خصوصی «ع. ش»، بازتاب زیادی داشته و از منظر نقض حریم‌خصوصی از سوی ضابطان قضایی، نقد شده است. در سطح عمومی، کاربران به‌خصوص در فضای‌مجازی با زیرسوال بردن اصل بازداشت هنرمندان می‌گویند، برخورد‌های امنیتی با شهروندان به‌خصوص با گروه‌های مرجع و مورد وثوق مردم، نه‌تنها بی‌فایده است، بلکه فضای بی‌اعتمادی را تشدید می‌کند.

بسیاری می‌پرسند در شرایطی که کشور در یکی از دشوارترین برهه‌های تاریخی خود به‌سر می‌برد، رفتار‌های این‌چنینی به عمیق‌تر شدن شکاف‌ها مخصوصاً ازبین‌رفتن انسجام و همبستگی ملی ایجادشده پس از جنگ ۱۲ روزه می‌شود. برخی کاربران نوشته‌اند درحالی‌که خشکسالی، آلودگی هوا، گرانی و مشکلات اقتصادی از هر طرف زندگی را برای اقشار مردم دشوار کرده، اولویت‌های کشور هر چیزی است، جز برخورد امنیتی با یک میهمانی خصوصی.

عده‌ای نیز به برخورد‌های تبعیض‌آمیز با شهروندان در موضوعات مختلف اشاره کرده‌اند و پرسیده‌اند، چرا درحالی‌که به پرونده مجرمان به‌اصطلاح کله‌گنده و دانه‌درشت‌ها رسیدگی نمی‌شود، یک میهمانی خصوصی شهروندان حاشیه‌ساز می‌شود. عده‌ای نیز بازداشت «ع. ش» را بی‌ربط به موضع‌گیری‌های سیاسی او در حمایت از برخی بازداشت‌شدگان اعتراض‌های عمومی نمی‌دانند. باید منتظر ماند و دید در روز‌های آینده چه جزئیات بیشتری از این پرونده منتشر می‌شود.