اقتصاد24 - «تبصره ۱۴ ماده واحده بودجه سال ۹۸» تاکید کرده که در اجرای قانون هدفمندی یارانه و در اجرای ماده ۳۹ قانون برنامه ششم توسعه، تمامی منابع پیش‌بینی شده برای پرداخت یارانه‌های آشکار و پنهان نزد خزانه‌داری کل کشور واریز می‌شود و پس از تخصیص سازمان برنامه و بودجه به مصرف می‌رسد. «بند ب تبصره ۱۴ قانون بودجه»، دولت را مکلف کرده است که با استفاده از بانک‌های اطلاعاتی نسبت به شناسایی و حذف سه دهک بالای درآمدی از فهرست یارانه‌بگیران اقدام کند. در ردیف ۲۲ مصارف هدفمندی چند گروه برای بهره‌مندی از منابع حاصل از حذف یارانه‌های ثروتمندان معرفی شده‌اند؛ مانندِ معلولان.
حالا با تشکیل «ستاد تبصره ۱۴ ماده واحده بودجه سال ۹۸» و استقرار آن در «وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی» این هدف با جدیتِ بیشتری دنبال می‌شود. فعلا صحبت از حذف آزمایشی یارانه نقدی ۲۰۰ هزار خانوار پردرآمد است که مشخص نیست به صورت قطعی به جایی برسد؛ هرچند حدف آنها به خاطر مضایق بودجه‌ای محتمل‌تراز هر زمانی است؛ چنانکه «حسین میرزایی» سخنگوی ستاد تبصره ۱۴ ماده واحده بودجه سال ۹۸ می‌گوید که یارانه این دهک‌ها در فرایند حذف شدن است و پرداخت یارانه شهریور ماه این خانوارها هم به حال تعلیق درآمده است تا برای اعتراض و پیگیری فرصت داشته باشند. به گفته وی پیامکی برای سرپرستان خانوار ارسال شده و از آنها خواسته شده که برای پیگیری با سامانه ۰۲۱۶۳۶۹ تماس بگیرند. ایلنا برای روشن شدن ابعاد حذف یارانه بخشی از دهک های پردرآمد با سخنگوی ستاد تبصره ۱۴ گفتگو کرد و نظر وی را در مورد حذف یارانه دهکهای کم درآمد جویا شد.
عده‌ای ظرف روزهای گذشته با خبرگزاری ایلنا تماس گرفتند و اعلام کردند که پرداخت یارانه شهریورماه آنها متوقف شده است. آنها مدعی هستند از اقشار مستضعف جامعه هستند و هیچ نسبتی با دهکهای پردرآمد جامعه ندارند. به عنوان سخنگوی ستاد تبصره ۱۴ در این مورد چه پاسخی دارید؟ آیا در این داستان هم، خشک و تر با یکدیگر سوخته‌اند؟
خیر، اولا ستاد تبصره ۱۴ یارانه هیچ خانواری را حذف نکرده است. این افراد صرفا کاندیدای حذف یارانه هستند. سازمان هدفمندی یارانه‌ها به آنها پیامک فرستاده و این موضوع را اعلام کرده است. هرکسی که مدعی است این پیامک به اشتباه برایش ارسال شده می‌تواند اعلام کند تا رسیدگی کنیم. ساختار چند لایه‌ای که برای شناسایی دهکهای پردرآمد و حذف یارانه آنها تعریف کرده‌ایم دقیق است. سال‌ها بر روی طرح و اجرای آن وقت گذاشته‌ایم.
اگر متوسط مبلغ هزینه‌کرد در چهارماهه اول سال ۹۸ برای خانوارهای تک‌نفره بیشتر از ۴ میلیون تومان، دونفره بیشتر از ۵ میلیون تومان، سه‌نفره بیشتر از ۶ میلیون و ۵۰۰ تومان، چهارنفره بیشتر از ۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان و برای خانوارهای ۵ نفره بیشتر از ۸ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان باشد، یارانه آن خانوار قطع می‌شود اما اگر از این مقدار کمتر باشد، یارانه ماه‌های بعد به همراه یارانه شهریور را دریافت می کنند.
ساختاری که تعریف کرده‌ایم با درآمد افراد و اینکه می‌خواهند در چه راهی آن را هزینه کنند، کاری ندارد. ممکن است که سرپرست خانوار که پرداخت یارانه‌اش متوقف شده ۵۰ میلیون تومان در ماه درآمد داشته باشد و بخواهد تمام این ۵۰ میلیون تومان را هبه یا سرمایه‌گذاری کند یا اصلا آن را پس‌انداز کند. بنابراین به آن استناد نمی‌کنیم.
هریک از افرادی که اعتراض دارند می‌توانند به ما اجازه دسترسی به تراکنش‌هایشان را بدهند؛ اگر درست گفتیم که یارانه آنها قطع می‌شود و اگر آنها خلافش را ثابت کردند یارانه شهریور را دریافت می‌کنند.
بحث این است که در حق عده‌ای اجحاف شده؛ حالا نه تعمدی؛ به خاطر نقص سیستمی. برای نمونه بازنشستگان و کارگران می‌‌پرسند: «برای چه باید این پیامک برای آنها ارسال شود؟» شما چه پاسخی دارید؟
سازمان هدفمندی یارانه‌ها به عنوان یکی از اعضای اجرایی ستاد تبصره ۱۴ دچار نقص سیستمی شد و در نتیجه یارانه برخی دهک‌ها در شهریور ماه به موقع به حساب آنها ننشست؛ اصلا بحث حذف یارانه نبود. ۵۰ درصد تماس‌های که دو روز پیش با سامانه ۰۲۱۶۳۶۹ برقرار شد مربوط به همین افراد بود. ستاد تبصره ۱۴ یارانه این افراد را حذف نکرده بود؛ اما صرفا بدلیل اینکه شناسایی حساب آنها با مشکل مواجه شد، یارانه به حسابشان واریز نشد. دلیل دیگری وجود ندارد.
۲۷۵۰ تماس از مجموع ۳ هزار و ۵۰۰ تماسی که با شماره تلفن اعلامی برقرار شد، مربوط به افرادی بود که ما یارانه آنها را حذف نکرده بودیم و صرفا یارانه به حسابشان نیامده بود؛ حتی یارانه دهکهای درآمدی بالا را هم حذف نکرده‌ایم و جنجال‌های رسانه‌ای که برپا شد را بیهوده می‌دانیم. ضمن اینکه همه افرادی که پرداخت یارانه شهریورماه آنها معلق شد را مطلع کردیم تا اگر محق بشاند به یارانه خود دست یابند. این فرصت در اختیار همه قرار گرفت. بعد از آن هم سازمان هدفمندی یارانه‌ها برای افرادی که یارانه به خاطر نقص سیستمی به حسابشان ننشته، پیامک فرستاد و اعلام کرد که به بانک مراجعه کنند و حسابشان را معرفی کنند. بنابراین یارانه هیچ یک از افرادی که در دهکهای پایین درآمدی قرار دارند، حذف نشده است.
حذف یارانه سه دهک ثروتمند به یک چالش برای دولت تبدیل شده است. با اینکه دولت به سبب مضایق بودجه‌ای به دنبال آن است؛ اما به نظر می‌رسد که ثروتمندان دولت را تحت فشار گذاشته‌اند.
ما ۲۰۰ هزار خانوار از دهکهای پردرآمد را با شیوه‌هایی که شرح دادم شناسایی و برای حذف یارانه کاندیدا کردیم. فرایند حذف یارانه این افراد را با دقت از ۰ تا ۱۰۰ جلو بردیم. تلاش می‌کنیم تا نقایص فرایندی را شناسایی و رفع کنیم. ممکن است که خطای فرایندی وجود داشته باشد، اما خطای شناسایی، نه. در گام بعد هم این فرایند را به کل سه دهک تعمیم می‌دهیم.
چرا با وجود اینکه می‌دانستید خطای فرایندی پیش می‌آید، در پرداخت نکردن یارانه عده‌ای، عجله کردید؟
هر سیستمی خطای فرایندی و در عین حال خطای شناسایی دارد. ما خطای شناسایی هم نداریم؛ اما برای نمونه در سیستم بانکی خطای شناسایی وجود دارد. این افراد به صورت «من غیر الحق» تسهیلات دریافت می‌کنند. چرا فردی که به سیستم بانکی بدهی دارد، بازهم تسهیلات دریافت می‌کند؟! فردی هم که مجوز واردات یک کالا را ندارد آن را از طریق گمرک وارد می‌کند. خطا در همه حوزه‌های مدیریتی در کل دنیا وجود دارد؛ هنر این است که خطا را پایین بیاوریم.
ما فرایندها را چند سطحی کردیم تا خطای شناسایی را پایین بیاوریم. ما ایستاده‌ایم و درخواست داده‌ایم که هر مسئولی که در مورد ایراد در شناسایی حرف دارد، مطرح کند. ما ۵ سال از روز و شب خود را برای تکامل سیستم شناسایی صرف کرده‌ایم و خطا در فرایندها را کاهش داده‌ایم.
البته اینها که می‌گویید مربوط به امروز نیست. از سال‌ها پیش یارانه عده‌ای بی‌جهت قطع شد و بعد هم سازمان هدفمندی یارانه‌ها اعلام کرد که اگر اعتراض دارید شکایت کنید. برخی زمانی که استعلام کردند، پیامکی دریافت کردند، با این مضمون: هیچ دلیلی بر قطع یارانه شما نمی‌باشد. با این حال یارانه آنها برقرار نشد.
همانطور که می‌گویید این قضیه مربوط به سال‌ها پیش است. ما از زمانی صحبت می‌کنیم که ستاد تبصره ۱۴ در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مستقر شد. در آن زمان که منظور شماست مردم حتی نمی‌دانستند که به کجا باید شکایت کنند.
من با افرادی در استان‌های گیلان و ایلام که از قبل آنها را نمی‌شناختم و یارانه‌شان قطع شده بود، به واسطه‌ای تماس گرفتم و از خودشان شنیدم که نمی‌دانند برای پیگیری به کجا مراجعه کنند. در حال حاضر همه موارد شفاف شده است. ما در حذف یارانه سه دهک پردرآمد جدی هستیم و آن را تا انتهای سال عملی می‌کنیم. همانطور هم توافق شد منابع حاصل از حذف یارانه‌ها را به معلولان اختصاص می‌دهیم.
چند درصد از افرادی که یارانه آنها حذف شده، اعتراض کرده‌اند؟ معترضان به چه دهکهای درآمدی تعلق دارند؟
کمتر از ۱۰ درصد از پردرآمدها این کار را کرده‌اند؛ اما طبق ارزیابی ما تا ۲۰ درصد هم قابل پذیرش است. برای نمونه در کشور گرجستان کمتر از ۱۰ درصد از افرادی که یارانه و کمک‌های دولتی آنها قطع شده، اعتراض کردند؛ اما آنها می‌گویند تا ۲۰ درصد هم قابل پذیرش است.
یک نفر از مدیران ارشد کشور که در یکی از وزارتخانه‌ها کار می‌کند، با من تماس گرفت و گفت یارانهام بیهوده قطع شده است! پرسیدم چه قدر سرمایه دارید؟ پاسخ دادند: «چیزی نداریم!» گفتم کد ملی‌تان را بدهید تا در سیستم وارد کنیم. این کار که انجام شد دیدیم سه خودرو و چند خانه به نام ایشان است و بیش از ۱۵ میلیون تومان حقوق ماهیانه دریافت می‌کند.
بعد پرسیدم گردش حسابتان چه قدر است، پاسخ دادند: ۱ میلیارد تومان. باز پرسیدم چه میزان در ماه تراکنش دارید. جواب شنیدم: ماهانه ۲۰ میلیون تومان. گفتم که با این حساب یارانه شما بی‌دلیل قطع نشده است؛ اما پاسخ دادند «پس من اعتراض می‌کنم!»
مسئولان سازمان برنامه و بودجه که سازمان هدفمندی یارانه‌ها را در مجموعه خود دارند، چند نوبت گفته‌اند که ستاد تبصره ۱۴ بدون اطلاع آنها راه‌اندازی شده است. چه پاسخی دارید؟
زمانی که لایحه‌ای برای ایجاد این ستاد به مجلس برده شد، این دوستان در جریان بودند؛ بعد هم که این لایحه تبدیل به قانون شد بازهم در جریان قرار گرفتند. همان زمان که دولت لایحه داد قرار شد که ستاد در وزارت کار مستقر شود. زمانی که آیین نامه اجرایی تبصره ۱۴ تهیه می‌شد همین‌ها در جلسات حضور داشتند. در جلسات هیات دولت هم حضور داشته‌اند.
در صحبت‌های آقای ربیعی، سخنگوی دولت هم تاکید شد که سازمان برنامه و بودجه در جریان این موضوع بود. ما بیش از ۵ جلسه مشترک با آنها داشتیم و افرادی را که آنها شناسایی کردند را حذف کرده‌ایم. سه روز قبل هم مدیر آی‌تی‌شان در جلسه هماهنگی حضور داشت. این درست نیست که بگوییم در جریان این اقدام‌ها نبوده‌ایم! این صحبت‌ها وجاهت ندارد. به هرشکل ما با قوت به کار خود ادامه می‌دهیم تا پایگاه اطلاع‌رسانی رفاه ایرانیان پا بگیرد؛ حتی اگر عده‌ای موافق سامانه رفاه ایرانیان نباشند. حذف یارانه افراد حقیقی متعلق به سه دهک، تازه ابتدای کار خود است. در گام بعد به سراغ اشخاص حقوقی می‌رویم.
منبع: ایلنا